, ,

Μεβλανά Τζελαλεντίν Ρουμί: Ένας μεγάλος μύστης και δάσκαλος

Η σημασία του Ρουμί ξεπερνά τα εθνικά και κρατικά σύνορα. Όσοι μιλούν την περσική γλώσσα τον θεωρούν έναν από τους πιο σημαντικούς κλασικούς ποιητές.

Θωρείται ο μεγαλύτερος περσόφωνος ποιητής, σουφιστής και μυστικιστής. Γεννήθηκε το 1207 μ.Χ (604 έτος Εγίρας) στο Μπαλκ του Χορασάν, στο σημερινό Αφγανιστάν. Από τους συγχρόνους του, του δόθηκε το όνομα «Μεβλανά» που σημαίνει «ο δάσκαλός μας».

Η προσωνυμία «Ρουμί» για τον Μεβλανά είναι πιθανόν να αποδίδεται στα αρχαία ελληνικά που γνώριζε και στις μελέτες του στον Πλωτίνο και τον νεοπλατωνισμό. Ρουμί όμως, σημαίνει και Ρωμαίος, Ρωμιός, αυτός που προέρχεται από τη χώρα των Ρουμ, όπως ήταν γνωστή στους Σελτζούκους, η βυζαντινή Μικρά Ασία (Ανατολία). Εκεί κατέφυγε η οικογένειά του και συγκεκριμένα στο Ικόνιο όπου και εγκαταστάθηκε, για να γλυτώσει από τις επιδρομές των Μογγόλων, όταν ο Ρουμί ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του ήταν ένας φημισμένος λόγιος.

Advertisment

Στα 25 χρόνια του πήγε στη Δαμασκό για να συνεχίσει την εκπαίδευσή του. Ο Ρουμί μυήθηκε στο σουφισμό από κύκλους στη Συρία. Οι Σουφιστές απέρριπταν τα γήινα πλούτη και την επιδεικτική ευσέβεια του ισλαμικού ιερατείου και δίδασκαν ότι η αγάπη για τον πλησίον και οι καλές πράξεις είναι το ουσιαστικό και όχι οι τελετές και τα τυπικά. Υποστήριζαν επίσης ότι ο άνθρωπος μπορεί να εξελιχθεί μέσα από την αυτογνωσία και την αυτό-ανακάλυψη και μέσα από την άρνηση της κοσμικής ζωής.

Διαβάστε:

Τζελαλαντίν Ρουμί: Ο άνθρωπος είναι ένας ξενώνας

Advertisment

Ρουμί: Αναζητώντας το πρόσωπό σου

20 Αποφθέγματα του Τζελαλαντίν Ρουμί για την αγάπη και τον έρωτα

Οι διδασκαλίες αυτές βρήκαν γόνιμο έδαφος στην ψυχή του Ρουμί και τον βοήθησαν να αναπτύξει τη δική του μυστικιστική διδασκαλία. Πίστευε πως ο Θεός βρίσκεται μέσα μας και πως όλα είναι αντανάκλαση του Θεού. Ακόμη και σε ένα όμορφο πρόσωπο καθρεφτίζεται η ομορφιά του Θεού.

Ως γνήσιος σούφι, ο Ρουμί δεν μιλά πουθενά για τυπικά, ιερούς πολέμους, νηστείες, προσκυνήματα και γονυκλισίες. Η διδασκαλία του καλούσε ανθρώπους από οποιαδήποτε πίστη, θεωρώντας ότι ο Θεός Μουσουλμάνων, Χριστιανών και Εβραίων είναι ένας. Το συνολικό ποιητικό έργο του άσκησε βαθιά επίδραση σε όλες τις μορφές αισθητικής έκφρασης του ισλαμικού κόσμου και κυριαρχείται από την απόλυτη αγάπη προς τον Θεό.

Ο σημαντικότερος σταθμός στη ζωή του Ρουμί υπήρξε η συνάντησή του με ένα ρακένδυτο και ιδιότροπο περιπλανώμενο δερβίση, τον Σαμς αντ-Ντιν που σημαίνει «ο Ήλιος της θρησκείας» από την Ταυρίδα, που του αποκάλυψε τα μυστήρια του θείου μεγαλείου και κάλλους. Αυτός ο βαθύτατος πνευματικός δεσμός του με τον Σαμς προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις της οικογένειάς του. Το 1247 ο Σαμς εξαφανίστηκε μυστηριωδώς και δεν εμφανίστηκε ποτέ ξανά. Όπως αποδείχτηκε είχε δολοφονηθεί. Ο Ρουμί δεν θα ήταν ποτέ ξανά ο ίδιος.
Η εμπειρία αυτή του έρωτα, της νοσταλγίας και της απώλειας, αποκάλυψε το ποιητικό χάρισμα τού Ρουμί. Τότε είναι που γράφει τη συλλογή «ο Αγαπημένος».

Τα ποιήματά του βρίσκουν την αυθεντική τους ρίζα στο πένθος και στην αυταπάρνηση. Ζητούμενό τους πάντα είναι ο Έρωτας, ο χαμένος και συγκρουόμενος, που σηματοδοτεί την αφύπνιση του Ρουμί και την «επιστροφή» του Σαμς μέσα στις λέξεις και γραμμές που αβίαστα δημιουργεί ο ποιητής. Ο Ρουμί καταφέρνει να εκφράσει τόσο ξεκάθαρα τον βιωματικό του πόνο, που ο αναγνώστης θα εκπλαγεί. Ο Σαμς για τον Ρουμί ήταν ο δρόμος που τον οδηγούσε στον Θεό, στην αιωνιότητα. Δεν έχει σημασία ποιο ήταν το όνομα του οδηγού αλλά η παρουσία του.

Ο Ρουμί είναι ο συγγραφέας ενός εξάτομου διδακτικού έπους, του Μασναβί (Mathnawi) ή “Masnavi-ye Manavi”, μια συλλογή στίχων στα Περσικά, που θεωρείται το απόσταγμα της σοφίας των Σούφι και ένα από τα σημαντικότερα έργα της μυστικιστικής ποίησης. Κατά τους Σούφι είναι το Κοράνι στα Περσικά.

Επίσης σπουδαίο έργο του είναι το “Ντιβάν”, μια συλλογή λυρικών ποιημάτων και φυσικά η συλλογή “ο Αγαπημένος”. Στο έργο του Ρουμί υπάρχουν πολλά νεοπλατωνικά και γνωστικά στοιχεία. Αυτό οφείλεται –πέρα από τις ελληνικές επιδράσεις που υπήρχαν ήδη στην ισλαμική φιλοσοφία και θεολογία– στο ότι ο Ρουμί είχε ο ίδιος επαφή με Έλληνες διανοούμενους της περιοχής, κυρίως κληρικούς.

Η παρακάτω παραβολή βρίσκεται στο μεταφυσικού περιεχομένου βιβλίο, «Μαθναβί» γραμμένο το 1273. Στην Ιστορία αυτή περιγράφεται η διαφορά ανάμεσα στους δυο κορυφαίους αρχαίους πολιτισμούς, των Ελλήνων και των Κινέζων.

…Αν θες μια παραβολή της κρυμμένης γνώσης, πες την ιστορία των Ελλήνων και των Κινέζων.

-Είμαστε οι καλύτεροι καλλιτέχνες, είπαν οι Κινέζοι.

-Κι όμως εμείς υπερέχουμε! Είπαν οι Έλληνες.

-Θα διαγωνιστείτε, είπε ο Σουλτάνος, και τότε θα δούμε ποιος έχει δίκιο στον ισχυρισμό του.

-Παραχωρήστε μας ένα ορισμένο δωμάτιο και ένα άλλο στους Έλληνες είπαν οι Κινέζοι.

Τα δωμάτια ήταν απέναντι, πόρτα με πόρτα. Οι κινέζοι ζήτησαν από το βασιλιά εκατό χρώματα. Έτσι ο πλούσιος μονάρχης άνοιξε το θησαυροφυλάκιο του και κάθε μέρα οι Κινέζοι έπαιρναν από την επιχορήγησή του τα χρώματα τους.

Για τη δική μας δουλειά χρώματα και αποχρώσεις δεν είναι κατάλληλα, είπαν οι Έλληνες. Αυτό που θέλουμε είναι να απαλλαγούμε από τη σκουριά. Και βάλθηκαν να γυαλίσουν το δωμάτιο. Υπάρχει ένας δρόμος από το πολύχρωμο στο άχρωμο. Το χρώμα είναι σαν τα σύννεφα, το φεγγάρι είναι άχρωμο.  Οποιαδήποτε ακτινοβολία και λαμπρότητα βλέπουμε στα σύννεφα, ας είμαστε σίγουροι ότι προέρχονται από τα άστρα το φεγγάρι και τον Ήλιο.

Μόλις τέλειωσαν οι Κινέζοι τη δουλειά τους άρχισαν να χτυπούν τύμπανα από την χαρά τους. Ο Βασιλιάς ήρθε μέσα και είδε τις εικόνες τους και από τη στιγμή που αντίκρισε αυτό το θέαμα έχασε το μυαλό του.

Μετά προχώρησε προς το δωμάτιο των Ελλήνων, που μόλις τον είδαν τράβηξαν την κουρτίνα που χώριζε τα δυο δωμάτια, έτσι ώστε τα καταπληκτικά έργα των Κινέζων αντικατοπτρίστηκαν πάνω στους τοίχους , που τους είχαν βγάλει τη σκουριά και τους είχαν γυαλίσει. Όλα εκείνα που ο βασιλιάς είχε δει στο δωμάτιο των Κινέζων φαίνονταν καλύτερα εδώ. Τόσο καλύτερα που τα μάτια του πετάχτηκαν έξω από τις κόγχες τους!

Οι Έλληνες πατέρα μου, είναι οι Σούφι χωρίς επαναλήψεις, βιβλία και διαβάσματα και όμως έχουν ελευθερώσει τα στήθη τους από την πλεονεξία, την απληστία, την φιλαργυρία και την κακία. Η αγνότητα του καθρέφτη είναι χωρίς άλλο η καρδιά που δέχεται αμέτρητες εικόνες. Η αντανάκλαση κάθε εικόνας λάμπει για πάντα στην καρδιά και μόνον. Και κάθε νέα εικόνα που εισχωρεί στην καρδιά προβάλλεται, απαλλαγμένη από κάθε ατέλεια. Αυτοί που έχουν καθαρίσει την καρδιά τους έχουν ξεφύγει από τα αρώματα και τα χρώματα. Κάθε λεπτό, κάθε στιγμή ατενίζουν την ομορφιά. (Πηγή: Οι Διδάσκαλοι του Γκουρτζίεφ-Raphael Lefort, Εκδόσεις: Πύρινος κόσμος)

Η σημασία του Ρουμί ξεπερνά τα εθνικά και κρατικά σύνορα. Όσοι μιλούν την περσική γλώσσα στο Ιράν, Αφγανιστάν και το Τατζικιστάν, τον θεωρούν σαν ένα από τους πιο σημαντικούς κλασικούς ποιητές, που έχει επηρεάσει πολλούς ποιητές στην ιστορία. Είχε επίσης σημαντικότατη επίδραση στην τουρκική λογοτεχνία. Η ποίησή του είναι η βάση της κλασικής ιρανικής και αφγανικής μουσικής.

Όταν πέθανε, στις 17 Δεκεμβρίου του 1273, άνθρωποι από πέντε διαφορετικές πίστεις και θρησκείες ακολούθησαν τη νεκρική πομπή του. Η νύχτα της ταφής ονομάστηκε Σεμπούλ Αρούζ (Sebul Arus), δηλαδή Νύχτα της Ένωσης. Από τότε οι Μεβλεβί Ντερβίς κράτησαν αυτή την ημερομηνία ως γιορτή.

Ενδεικτικό της επιρροής του Τζελαλεντίν και του σεβασμού που του έτρεφαν και του τρέφουν ακόμη οι χριστιανοί, είναι η επίσκεψη του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίου στο Ικόνιο (Δεκέμβριος 2004) για να λάβει μέρος στους εορτασμούς της 731ης επετείου του θανάτου του Μεβλανά.

Μετά τον θάνατο του, οι μαθητές του οργάνωσαν το αδελφικό τάγμα των Μεβλεβήδων, που μας είναι γνωστό σήμερα ως «Οι Στροβιλιζόμενοι δερβίσηδες».

[toggle title="Πηγές"]

el.wikipedia.org

www.gnomikologikon.gr

sciencearchives.wordpress.com

www.vakxikon.gr

mythagogia.blogspot.gr

[/toggle]

Λάβετε καθημερινά τα άρθρα μας στο e-mail σας

Σχετικά θέματα

Διονύσιος Σολωμός: Τα συντηρημένα χειρόγραφα του εθνικού ποιητή θα εκτεθούν στο Βυζαντινό Μουσείο στις 21/3
Να μην είσαι ούτε ο βασιλιάς, ούτε ο στρατιώτης. Να είσαι ο σκακιστής (Σουν Τζου - Η Τέχνη του Πολέμου)
Βίνσεντ Βαν Γκογκ: Το Φως στο Σκοτάδι της Ψυχής
Ιπποκράτης: Ο πρώτος ολιστικός ιατρός και επίτιμος πατέρας της ιατρικής

Πρόσφατα Άρθρα

Εναλλακτική Δράση