Μα πού πήγε ο στιλός; Κάθε μέρα όλοι κάνουμε μικρά λάθη, άλλοι περισσότερα και άλλοι λιγότερα. Χάνουμε πράγματα που πριν από λίγο κρατούσαμε στα χέριά μας, προσπερνάμε σήματα της τροχαίας, σκουντάμε άθελά μας άλλους ανθρώπους ή ξεχνάμε ένα ραντεβού. Είναι φυσιολογικό να κάνουμε μικρά λάθη και απροσεξίες, η συχνότητα όμως με την οποία συμβαίνουν μας δίνει πληροφορίες για την αποδοτικότητα του εγκεφάλου μας. Η διαρκής χρήση ινδικής κάνναβης και κυρίως η συστηματική χρήση από νεαρή ηλικία επιδρούν σημαντικά στη λειτουργία του εγκεφάλου.
Ας αρχίσουμε από την ουσία Ecstasy. Πως κ΄έτσι;
Το 2007 η Catherine Montgomery και ο John Fisk δημοσίευσαν μια μελέτη όπου ερευνούσαν πώς επιδρά η χρήση του Ecstasy στην καθημερινότητα. Κατέληξαν σε ένα αναπάντεχο συμπέρασμα: οι χρήστες Ecstasy έκαναν πιο συχνά λάθη στην καθημερινή τους ζωή από ότι άνθρωποι που δεν είχαν δοκιμάσει ποτέ. Τα στοιχεία που έδωσαν οι ίδιοι οι χρήστες επιβεβαιώθηκαν και από φίλους τους. Υπήρχε όμως πρόβλημα, επειδή όσοι ανήκαν στην ομάδα του Ecstasy έπαιρναν και άλλα ναρκωτικά. Μια πιο βαθιά ανάλυση της επίδρασης μεμονωμένων ουσιών έδειξε τελικά ότι ισχυρότερη επήρεια δεν προκαλεί το Ecstasy αλλά η κάνναβη (χασίς). Όσο μεγαλύτερη ήταν η χρήση χασίς τόσο περισσότερα λάθη παρατηρούνταν στην καθημερινή ζωή. Η βρετανική ερευνητική ομάδα έλαβε ωστόσο υπόψη ότι τα άτομα που συμμετείχαν στην έρευνα είχαν καταναλώσει πολύ μεγάλες ποσότητες κάνναβης.
Advertisment
Οι χρήστες χασίς «κολλάνε» πιο εύκολα
Η Montgomery και ο Fisk δεν ήθελαν να βασίζονται μόνο στα στοιχεία που τους έδιναν οι ίδιοι οι χρήστες ή οι φίλοι τους. Έκαναν λοιπόν μια ακόμη έρευνα, κατά την οποία οι εξεταζόμενοι που ανήκαν στην πειραματική ομάδα έπρεπε να εργαστούν σε ένα εικονικό γραφείο. Το πείραμα διαρκούσε 40 λεπτά περίπου και απαιτούσε από αυτούς διάφορες γνωστικές ικανότητες, όπως να καταστρώσουν ένα σχέδιο εργασίας, να αποφασίσουν τι έχει προτεραιότητα ή να αντιδράσουν γρήγορα και ευέλικτα σε έκτακτα συμβάντα. Στην έρευνα πήραν μέρος 20 χρήστες χασίς ηλικίας 18-25. Η πειραματική ομάδα δεν έπρεπε να χρησιμοποιήσει χασίς για 5 τουλάχιστον μέρες πριν από την έρευνα, προκειμένου τα αποτελέσματα να μην νοθευτούν από τις άμεσες επιδράσεις της ουσίας. Ομάδα ελέγχου ήταν 20 άτομα της ίδιας ηλικίας που δεν είχαν καταναλώσει ποτέ παράνομα ναρκωτικά.
Τα συμπεράσματα ήταν ξεκάθαρα: οι χρήστες χασίς «κολλούσαν» γρηγορότερα κατά τον συντονισμό διαφορετικών εργασιών και ξεχνούσαν συχνότερα να διεκπεραιώσουν ό,τι είχαν προγραμματίσει. [text_styles type=”mark” link=”https://www.addicted.gr/” target=”_blank”]Αυτή η διαδικασία ονομάζεται “προοπτική μνήμη” και μπορεί να αφορά καθημερινά πράγματα[/text_styles] όπως: να θυμηθεί κάποιος να ταχυδρομήσει ένα γράμμα την ώρα που περνάει μπροστά από ένα γραμματοκιβώτιο, να συναντήσει έναν φίλο την ώρα που έχει συμφωνήσει, να επιστρέψει ένα βιβλίο στη βιβλιοθήκη μια ορισμένη ημερομηνία. Ως εκ τούτου, η Montgomery και η ερευνητική της ομάδα θεωρούν ότι οι χρήστες κάνναβης εμφανίζουν γνωστικά ελλείμματα και στην πραγματική ζωή.
Εξαντλούνται όταν κάνουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα
Αυτό αποδεικνύουν και τα αποτελέσματα μιας άλλης έρευνας κατά την οποία η πειραματική ομάδα έπρεπε να επιλύσει πολύ κουραστικές πνευματικές ασκήσεις. Ωστόσο, η μελέτη που έκανε ο βρετανός ερευνητής Mark Wetherell δεν εξέταζε ποίες ήταν οι επιδόσεις που πέτυχε η πειραματική ομάδα. Οι εξεταζόμενοι της πειραματικής ομάδας έπρεπε να κάνουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα. Τα πράγματα αυτά απαιτούσαν διάφορες γνωστικές ικανότητες όπως προσοχή, συντονισμό ματιού-χεριού ή υπολογισμούς χωρίς μολύβι και χαρτί. Η ερευνητική ομάδα στην πραγματικότητα μελετούσε πώς αντιμετώπιζε η πειραματική ομάδα τις πολλαπλές και ταυτόχρονες εργασίες και πόσο πολύ στρεσαριζόταν. Ο Wetherell και η ομάδα του θεωρούν ότι οι άνθρωποι αναγκάζονται συχνά και στην πραγματική ζωή να κάνουν ταυτόχρονα πολλά πράγματα.
Advertisment
Έγινε ολοφάνερο ότι οι χρήστες κάνναβης όταν έκαναν πολλά πράγματα μαζί είχαν πιο κακό χειρισμό της κατάστασης από τα άτομα της ομάδας ελέγχου που δεν είχαν δοκιμάσει ποτέ κάνναβη. Στρεσαρίζονταν περισσότερο και εξαντλούνταν γρηγορότερα από τις κουραστικές ασκήσεις σε σχέση με τα άτομα της ομάδας ελέγχου. Τι σημαίνει αυτό; Σε απλές ασκήσεις-καθήκοντα, τα γνωστικά ελλείμματα που σχετίζονται με την κάνναβη σχεδόν δεν είναι ορατά. Μόλις όμως τα πράγματα δυσκολέψουν οι χρήστες χασίς στρεσάρονται γρηγορότερα. Αυτό δεν μειώνει μόνο την αποδοτικότητα αλλά και τη διάθεσή τους.
Εμφανίζουν ελαφριά απώλεια μνήμης
Παραμένει το ερώτημα αν η κάνναβη βλάπτει όντως τον εγκέφαλο, αν δηλαδή δρα νευροτοξικά. Οι απόψεις διίστανται. Ενώ, για παράδειγμα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η χρόνια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να βλάψει ολοκληρωτικά τον εγκέφαλο, η διαρκής χρήση κάνναβης φαίνεται να λειτουργεί διαφορετικά. Σε μια έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2001 ο Harrison Pope και η ομάδα του μπόρεσαν να αποδείξουν ότι οι γνωστικές επιδόσεις ακόμη και μετά από μακροχρόνια χρήση κάνναβης επανέρχονται σε φυσιολογικά επίπεδα το αργότερο μετά από έναν μήνα αποχής. Σε μια μετά-ανάλυση του 2003 μια ερευνητική ομάδα καταλήγει επίσης στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις για μόνιμες διαταραχές στην αποδοτικότητα του εγκεφάλου, αρκεί οι χρήστες να μην καπνίσουν χασίς για ένα μεγάλο διάστημα. Προφανώς η χρήση κάνναβης δεν προκαλεί ανεπανόρθωτες βλάβες στα νεύρα, αλλά σίγουρα μια ελαφριά απώλεια μνήμης. Συνεπώς, οι χρήστες χασίς δεν χαζεύουν απαραιτήτως. Ο συνεχής καταιγισμός με THC, την κύρια δραστική ουσία της κάνναβης, λειτουργεί περισσότερο ως χειρόφρενο που ξεχάσαμε να λύσουμε προτού βάλουμε μπρος. Το αμάξι κινείται, αλλά αργά. Όποιος δεν συνεχίζει την κατανάλωση κάνναβης θα χρειαστεί ένα χρονικό διάστημα μέχρις ότου οι διανοητικοί μηχανισμοί του αρχίσουν να λειτουργούν πάλι κανονικά.
Η έναρξη της χρήσης σε νεαρή ηλικία περιορίζει την αποδοτικότητα του εγκεφάλου
Τα πράγματα αλλάζουν όταν η χρήση κάνναβης αρχίζει από μικρή ηλικία. Ως πρώιμη θεωρούν οι ερευνητές κυρίως τη χρήση κάνναβης πριν από την ηλικία των 16. Πολυάριθμες μελέτες αποδεικνύουν ότι η χρήση κάνναβης από μικρή ηλικία μπορεί να επιφέρει μόνιμες μεταβολές στον εγκέφαλο. Ο εφηβικός εγκέφαλος βρίσκεται σε ένα σημαντικό στάδιο ριζικών αλλαγών. Η συχνή χρήση κάνναβης κατακλύζει τον εγκέφαλο με THC, ενώ αυτός πραγματοποιεί αποφασιστικές διαδικασίες ωρίμανσης. Μελέτες κατέδειξαν ότι έτσι επηρεάζονται συγκεκριμένες γνωστικές επιδόσεις, ακόμη και όταν τα άτομα έχουν σταματήσει τη χρήση για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Η ερευνητική ομάδα της Nadia Solowij στην Αυστραλία επικεντρώθηκε στις επιδράσεις της πρώιμης χρήσης κάνναβης. Σε μια μελέτη με έφηβους χρήστες κάνναβης ηλικίας 16-20 χρονών διαπίστωσε ότι η γλωσσική ικανότητα των χρηστών ήταν εμφανώς περιορισμένη σε σχέση με συνομήλικούς τους που δεν έκαναν χρήση. Μετά από 2,4 περίπου χρόνια χρήσης παρουσίαζαν ελλείμματα που εμφανίζονται σε ενήλικες χρήστες κάνναβης μετά από μακροχρόνια χρήση.
Δεν μπορούν να σκεφτούν γρήγορα
Οι συνέπειες της πρώιμης χρήσης κάνναβης δεν φαίνονται μόνο στην ικανότητα μάθησης, αλλά και στην λεγόμενη γνωστική ευελιξία, δηλαδή την ικανότητα γρήγορης σκέψης, όταν το απαιτούν οι περιστάσεις. Η αμερικανίδα ερευνήτρια Ann Gruber μελέτησε τη γνωστική ευελιξία με τη βοήθεια του Wisconsin Card Sorting Test. Σε αυτό το τεστ ο εξεταζόμενος έχει μπροστά του 4 κάρτες με διαφορετικά σύμβολα. Τα σύμβολα μπορούν να διαφέρουν σε σχήμα, χρώμα και αριθμό. Ο εξεταζόμενος πρέπει να κατατάξει μια πέμπτη κάρτα σε μια από τις 4 και ενημερώνεται αν η κατάταξή που έκανε είναι σωστή. Πρέπει να ανακαλύψει το σωστό κριτήριο κατάταξης σε 10 διαδοχικά σετ καρτών. Μετά, το κριτήριο κατάταξης αλλάζει χωρίς ο εξεταζόμενος να το γνωρίζει. Απόδειξη της γνωστικής ευελιξίας είναι το πόσο γρήγορα ο εξεταζόμενος συνειδητοποιεί αυτή την αλλαγή.
Στη μελέτη συμμετείχαν 35 χρήστες κάνναβης και 29 άτομα με παρόμοια χαρακτηριστικά που δεν έκαναν χρήση ουσιών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ιδιαίτερα οι χρήστες που άρχισαν την χρήση κάνναβης πριν από την ηλικία των 16 «μπλόκαραν» περισσότερο από τους συνομηλίκους τους που δεν έκαναν χρήση. Το ποσοστό λάθους αυξανόταν όσο μεγαλύτερη ήταν η ποσότητα κάνναβης που είχε καταναλωθεί. «Αυτό πρέπει να μας προβληματίσει», είπε η Ann Gruber σε μια συνέντευξη στο επιστημονικό περιοδικό Neurology Today. Ακόμη κι αν το πείραμα ήταν τεχνητό, αυτό που όφειλαν να κάνουν οι εξεταζόμενοι απαιτείται σε μεγάλο βαθμό και στην καθημερινή τους ζωή: η ικανότητα, για παράδειγμα, να αναγνωρίζουν αλλαγές στο φυσικό τους περιβάλλον και να προσαρμόζουν ανάλογα τη συμπεριφορά τους.
Συμπέρασμα
Κατά πάσα πιθανότητα η χρήση κάνναβης δεν επιδρά νευροτοξικά στον εγκέφαλο. Ωστόσο, η χρήση κάνναβης σε μικρή ηλικία μπορεί να επιφέρει αλλαγές στον εγκέφαλο με μόνιμες συνέπειες για τις γνωστικές του ικανότητες. Αυτό μπορεί να έχει συνέπειες και στην καθημερινότητα, ειδικά όταν απαιτείται αυτοσυγκέντρωση ή στην διεκπεραίωση πολλών διαφορετικών πραγμάτων ταυτόχρονα. Τότε οι χρήστες κάνναβης στρεσάρονται γρηγορότερα, επειδή «τα χάνουν» γρηγορότερα.
[text_styles type=”mark” link=”https://www.addicted.gr/” target=”_blank”]Αν θέλει κάποιος βοήθεια και υποστήριξη στη μείωση της χρήσης ή και στο να κόψει την χρήση κάνναβης, μπορεί να απευθυνθεί στο ΚΕΘΕΑ ΑΝΑΔΥΣΗ ή σε κάποιο άλλο Θεραπευτικό Πρόγραμμα του ΚΕΘΕΑ.[/text_styles]
Το KEΘEA ΑΝΑΔΥΣΗ λειτουργεί στη Θεσσαλονίκη από το 2001 και καλύπτει όλη την περιοχή της Βόρειας Ελλάδας. Υποστηρίζει εφήβους και νέους (13-21 χρονών) που κάνουν περιστασιακή ή συστηματική χρήση ψυχοτρόπων ουσιών και τις οικογένειές τους.
Τηλ. 2310 – 25 35 34
Για όλα τα άλλα Προγράμματα του ΚΕΘΕΑ μπορείτε να καλέσετε στην Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχολογικής Υποστήριξης του ΚΕΘΕΑ ΙΘΑΚΗ στο τετραψήφιο 1145 (αστική χρέωση) ή να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.kethea.gr
Το ΚΕΘΕΑ είναι το μεγαλύτερο δίκτυο υπηρεσιών απεξάρτησης και κοινωνικής επανένταξης στη χώρα μας. Βρίσκεται δίπλα στους χρήστες ουσιών και τις οικογένειές τους από την ίδρυση της ΙΘΑΚΗΣ, της πρώτης ελληνικής Θεραπευτικής Κοινότητας, το 1983. Όλες οι υπηρεσίες του παρέχονται δωρεάν και χωρίς λίστες αναμονής: στο δρόμο, στα σωφρονιστικά καταστήματα, σε μονάδες σε όλη την Ελλάδα. To KEΘΕΑ απευθύνεται επίσης σε όσους αντιμετωπίζουν πρόβλημα με άλλες μορφές εξάρτησης, όπως το αλκοόλ, ο τζόγος και το διαδίκτυο.
Πηγή άρθρου: Drugcom.de του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Κέντρου Πληροφόρησης για θέματα Υγείας
Μετάφραση: Νατάσα Σεχίδου (μεταφράστρια)
Επιμέλεια κειμένου: Ηλίας Παρασκευόπουλος – κοινωνικός λειτουργός, σύμβουλος τοξικοεξάρτησης, οικογενειακός ψυχοθεραπευτής (ΚΕΘΕΑ ΙΘΑΚΗ / ΚΕΘΕΑ ΑΝΑΔΥΣΗ)
Πηγές:
• Grant, I., Gonzalez, R., Carey, C. L., Natarajan, L.. & Wolfson, T. (2003). Non-acute (residual) neurocognitive effects of cannabis use: A meta-analytic study. Journal of the International Neuropsychological Society, 9, 679-689.
• Kurt, S. (2010). Adolecsent Marijuana Use May Cause Lasting Cognitive Deficits. Neurology Today, 10 (24), 7.
• Montgomery, C. & Fisk, J. (2007). Everyday memory deficits in ecstasy-polydrug users. Journal of Psychopharmacology, 21 (7), 709- 717.
• Montgomery, C., Seddon, A., Fisk, J., Murphy, P. & Jansari, A. (2012). Cannabis-related deficits in real-world memory. Hum Psychopharmacol, 27 (2), 217-225.
• Pope, H., Gruber, A., Hudson, J., Huestis, M. & Yurgelun-Todd, D. (2001). Neuropsychological Performance in Long-term Cannabis Users. Arch Gen Psychiatry, 58, 909-915.
• Solowij, N., Jones, K., Rozman, M., Davis, S., Ciarrochi, J., Heaven, P., Lubman, D. & Yücel, M. (2011). Verbal learning and memory in adolescent cannabis users, alcohol users and non-users. Psychopharmacology, 216 (1), 131-144.
• Wetherell, M., Atherton, K., Grainger, J., Brosnan, R. & Scholey, A. (2012) – The effects of multitasking on psychological stress reactivity in recreational users of cannabis and MDMA. Hum Psychopharmacol, 27 (2), 167-176.
