γράφει η Θεοφίλη Δήμητρα, Κοινωνική Λειτουργός- Ψυχοθεραπεύτρια.
Ο Πήτερ Παν αποτελεί σύμβολο της αιώνιας νιότης κι ανεμελιάς. Από τα χαρακτηριστικά του ήρωα επινοήθηκε από τον ψυχολόγο Dr Dan Kiley, το σύνδρομο του Πήτερ Πάν. Αυτό το σύνδρομο σημαίνει παρατεταμένη εφηβεία κι αναφέρεται σε άρνηση του ατόμου να μεγαλώσει,ακριβώς όπως ο ήρωας του παραμυθιού, πρόκειται δηλαδή για στάση ζωής. Μπορεί να παρουσιαστεί και στα δύο φύλα αν και είναι συχνότερο στους άντρες. Το σύνδρομο δεν αναγνωρίζεται επίσημα από την επιστήμη της ψυχολογίας ως ψυχική διαταραχή. Παρόλα αυτά είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται ευρέως από τον κλάδο και είναι αποδεκτός στους περισσότερους ειδικούς ψυχικής υγείας.
Advertisment
Οι ενήλικες με το σύνδρομο του Πήτερ Παν έχουν συμπεριφορές που συναντώνται σε αθώα, ανέμελα αλλά και άκαρδα παιδιά , κάνοντας τους άλλους γύρω τους να τους αγαπούν αλλά και να υποφέρουν. Έτσι μπορεί αρχικά να είναι ιδιαίτερα αγαπητοί και γοητευτικοί ενώ στην πορεία βασανιστικοί και κουραστικοί. Μάλιστα ο Kiley στο βιβλίο του «Το σύνδρομο του Πήτερ Παν» γράφει:
« όλες οι γυναίκες γνώρισαν έναν Πήτερ Παν. Τον αγάπησαν, τον παντρεύτηκαν, τον παράτησαν ή τον ξεπέρασαν.. καμία όμως δεν μπόρεσε να του αντισταθεί»
Τα προβλήματα του συνδρόμου γίνονται ιδιαίτερα έντονα ακριβώς την στιγμή που απαιτείται κάποια δέσμευση. Έτσι,συχνά επιλέγονται σύντροφοι και παρέες μικρότεροι ηλικιακά που πιθανώς να μην έχουν τις απαιτήσεις μιας ενήλικης ισότιμης σχέσης. Όταν ο ενήλικας «Πήτερ Παν» δεσμεύεται τελικά σε μια σχέση ο/η σύντροφος έχει συχνά ένα μητρικό ρόλο που καταλήγει σε υπερβολική φροντίδα και ντάντεμα,ακριβώς όπως συμβαίνει και στα πραγματικά παιδιά.
Advertisment
Ο ψυχολόγος Εrik Εrikson,ταύτισε την εφηβεία με την εποχή που ο έφηβος επιδιώκει τον αυτοπροσδιορισμό του και αναζητά την προσωπική του ταυτότητα. Πρόκειται για μια εποχή κατακλυσμού συναισθημάτων. Η καθήλωση κάποιου σε αυτήν την ηλικία μπορεί να είναι καταστροφική καθώς τα συναισθήματα της εφηβείας είναι πραγματικά ανεξέλεγκτα.
Ουσιαστικά πρόκειται για «κακομαθημένα παιδιά» που ζητούν συνέχεια προσοχή,εγκλωβισμένα σε μια τρομακτική και συναισθηματική στασιμότητα. Δεν έχουν βρει μια ισορροπία κι είναι παγιδευμένα ανάμεσα στον ρόλο του άντρα ή της γυναίκας,που απαιτεί η κοινωνία να γίνουν,και στο παιδί που αντιστέκεται σε αυτό τον ρόλο.
Για την συναισθηματική καθήλωση στην παιδική – εφηβική ηλικία οι ευθύνες βαραίνουν την οικογένεια,είτε πρόκειται για υπερβολικά αδιάφορους γονείς,που εξαγόραζαν με υλικά αγαθά το παιδί για την απουσία τους, είτε για γονείς ιδιαίτερα πιεστικούς κι αυστηρούς.
Η Humbelina Robles Ortega, καθηγήτρια ψυχολογίας Πανεπιστημίου της Γρανάδας, προειδοποιεί ότι η υπερπροστασία των γονιών μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά να αναπτύξουν το σύνδρομο Peter Pan, που «επηρεάζει συνήθως εξαρτώμενα άτομα που έχουν υπερπροστατευτικούς γονείς και δεν έχουν αναπτύξει τις απαραίτητες δεξιότητες για να αντιμετωπίσουν τη ζωή».
Μια γνωστή περίπτωση ενήλικα με σύνδρομο Πήτερ Παν είναι αυτή του Michael Jackson.Μάλιστα πολλά άρθρα γράφτηκαν πριν και μετά το θάνατό του για το πώς το σύνδρομο του Πήτερ Παν κατέστρεψε τη ζωή του τραγουδιστή. Άλλωστε ο ίδιος είχε αγοράσει ένα ράντζο και το ονόμασε «Neverland» προς τιμή του αγαπημένου του ήρωα Πήτερ Πάν.
Κάτω από τα «παιδικά» συναισθήματα και τον ναρκισσισμό που χαρακτηρίζει τον ενήλικα με το Σύνδρομο του Πήτερ Παν κρύβεται μια απέραντη θλίψη κι ένας θυμός δυσβάσταχτος. Ακριβώς επειδή τα συναισθήματα αυτά απουσίαζαν από την παιδική ηλικία στην οποία εμφανίστηκε η καθήλωση, ο ενήλικας «Πήτερ Παν» δεν είναι σε θέση να τα αναγνωρίσει και να τα επεξεργαστεί με αποτέλεσμα να αντιδρά με τον μόνο τρόπο που έχει μάθει και μπορεί, τις ναρκισσιστικές συμπεριφορές.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω οι ευθύνες του συνδρόμου βαραίνουν την οικογένεια. Οι γονείς θέλουν να προσφέρουν στα παιδιά τους μια ειδυλλιακή, όπως στα παραμύθια, παιδική ηλικία. Όμως τα παραμύθια και η χώρα του «Ποτέ Ποτέ» δεν μοιάζει σε τίποτα με την σκληρή,πολλές φορές, πραγματικότητα που ζούμε. Αν θέλουμε να προστατέψουμε τα παιδιά από μια βασανιστική ενήλικη ζωή και να μην τα εγκλωβίσουμε σε σώμα ενήλικα με συναισθήματα μικρού παιδιού, οφείλουμε να τους μάθουμε ότι η πραγματικότητα που ζούμε δεν έχει μόνο ευχάριστες κι ανέμελες αλλά και δυσάρεστες στιγμές. Το πιο σημαντικό δώρο που μπορούμε να προσφέρουμε στα παιδιά είναι ότι όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά, θλίψη, θυμός, φόβος ή χαρά.
