Άρθρο της Alison Gopnik
Είστε πιο έξυπνοι από τον προ-προπάππου σας; Αν το IQ πραγματικά μετράει τη νοημοσύνη, η απάντηση πιθανότατα είναι ένα ηχηρό «ΝΑΙ».
Advertisment
Τα τεστ IQ είναι νόρμες. Το σκορ σας αντανακλά πώς τα πήγατε σε σύγκριση με άλλα άτομα, σαν να βαθμολογείστε με καμπύλη απόδοσης. Όμως, οι σχεδιαστές του τεστ, οι οποίοι έχουν ρυθμίσει το μέσο όρο στο 100, πρέπει να επαναρυθμίζουν τα τεστ, προσθέτοντας δυσκολότερες ερωτήσεις. Αυτό συμβαίνει επειδή η εξαιρετική απόδοση στα τεστ IQ– οι περισσότεροι άνθρωποι τα πάνε πολύ καλά – έχει βελτιωθεί τα τελευταία 100 χρόνια. Αυτό ονομάζεται «The Flynn effect» (το φαινόμενο Flynn) και πήρε το όνομά του από τον James Flynn, έναν κοινωνικό επιστήμονα στο πανεπιστήμιο Otago της Νέας Ζηλανδίας. Ο Flynn το παρατήρησε πρώτος στα 1980.
Το Flynn effect και η αξιολόγησή του
Ψυχολόγοι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βιέννης, δημοσίευσαν στο περιοδικό Perspectives in Psychological Science μια νέα «μετα-ανάλυση», συνδυάζοντας στοιχεία από 271 μελέτες, οι οποίες έγιναν από το 1909 μέχρι το 2013, στις οποίες μελετήθηκαν σχεδόν 4.000.000 άτομα από 31 χώρες, σε έξι ηπείρους. Οι περισσότερες από τις ερωτήσεις του τεστ παρέμεναν οι ίδιες όσο περνούσε ο καιρός, οπότε οι επιστήμονες μπορούσαν να δουν πόσο βελτιώθηκαν τα άτομα από δεκαετία σε δεκαετία.
Advertisment
Ανακάλυψαν λοιπόν ότι το Flynn effect είναι αληθινό – και ευρύ. Το απόλυτο σκορ βελτιώνεται σταθερά τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενήλικες τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι άνθρωποι συγκεντρώνουν περίπου τρεις μονάδες παραπάνω κάθε δεκαετία, οπότε ο μέσος όρος είναι 30 πόντους υψηλότερος απ’ αυτό που ήταν 100 χρόνια πριν.
Η ταχύτητα της ανόδου στα αποτελέσματα είχε ενδιαφέρουσα ποικιλία. Ο ρυθμός εκτινάχθηκε το 1920 και μειώθηκε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα αποτελέσματα εκτινάχθηκαν ξανά κατά τη μεταπολεμική περίοδο και ξαναμειώθηκαν τη δεκαετία του 1970. Σήμερα, εξακολουθούν να αυξάνονται αλλά με πιο βραδείς ρυθμούς. Τα σκορ των ενηλίκων αυξήθηκαν γενικά περισσότερο από των παιδιών.
Γιατί παρατηρείται αυτή η αύξηση;
Υπάρχουν πολλές πιθανές εξηγήσεις και οι ερευνητές αναλύουν πόσο καλά οι διαφορετικές θεωρίες ταιριάζουν με τα στοιχεία τους. Τα γονίδια δεν μπορούν να αλλάξουν τόσο απότομα, αλλά η καλύτερη υγεία και διατροφή πιθανότατα να έπαιξαν ένα ρόλο. Ακόμα κι έτσι, αυτό δεν εξηγεί γιατί η αλλαγή επηρέασε περισσότερο τα σκορ των ενηλίκων από των παιδιών. Η οικονομική ευημερία βοήθησε επίσης – οι αυξήσεις στο IQ συσχετίζονται σημαντικά με το υψηλό Α.Ε.Π.
Το γεγονός ότι όλοι και περισσότεροι άνθρωποι πηγαίνουν στο σχολείο για μεγαλύτερο διάστημα, έπαιξε τον σημαντικότερο ρόλο. Η περισσότερη εκπαίδευση σχετίζεται με τις αυξήσεις στο IQ. Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί οι ενήλικες που μορφώνονται περισσότερο, ωφελούνται περισσότερο. Ακόμα κι έτσι, το Flynn effect έχει μεγάλη επιρροή στα νεαρά παιδιά. Η μόρφωση, από μόνη της δεν εξηγεί όλο το φαινόμενο.
Η καλύτερη εξήγηση πιθανότατα εξαρτάται από συνδυασμό παραγόντων. Ο ίδιος ο Dr. Flynn υποστηρίζει τη θεωρία του «κοινωνικού πολλαπλασιαστή». Μια αρχική μικρή αλλαγή μπορεί να ξεκινήσει έναν θετικό κύκλο που οδηγεί σε μεγάλα αποτελέσματα. Μια σχετική βελτίωση στην μόρφωση, την υγεία και το εισόδημα ή τη διατροφή μπορεί να ωθήσει το παιδί να πηγαίνει καλύτερα στο σχολείο και να εκτιμήσει περισσότερο τις νέες γνώσεις. Αυτό θα έδινε κίνητρα να διαβάζει περισσότερα βιβλία και να προσπαθήσει να περάσει στο πανεπιστήμιο, γεγονός το οποίο θα έκανε το παιδί ακόμα εξυπνότερο και περισσότερο ενθουσιώδες για μάθηση και ούτω καθεξής.
«Η ιστορία της ζωής» είναι μια ακόμη υποσχόμενη θεωρία. Η μακρά περίοδος της παιδικής ηλικίας σχετίζεται με καλύτερες ικανότητες στη μάθηση στα περισσότερα είδη του πλανήτη. Αλλά, η παιδική ηλικία είναι ακριβή: κάποιος πρέπει να φροντίσει αυτά τα αβοήθητα παιδιά. Περισσότεροι πόροι, διατροφή ή υγεία επιτρέπουν μακρύτερη παιδική ηλικία. Ενώ περισσότερο στρες κάνει την παιδική ηλικία πιο σύντομη. Η μόρφωση από μόνη της συνεισφέρει κατά κάποιον τρόπο στην επιμήκυνση της περιόδου της εκπαιδευτικής δραστηριότητας των παιδιών.
Όμως, είστε στ’αλήθεια πιο έξυπνοι από την προ-προγιαγιά σας; Τα τεστ IQ μετρούν τον τύπο της νοημοσύνης που καθορίζει τις επιδόσεις μας στο σχολείο. Αν υπήρχαν τεστ για το είδος της νοημοσύνης που χρειάζεται ώστε να μεγαλώνουμε οκτώ παιδιά, να συντηρούμε μία φάρμα και να φτιάχνουμε τα τέλεια μπισκότα, ίσως η προ – προγιαγιά μας να φαινόταν πιο έξυπνη απ’ότι εμείς.
Αυτό που κάνει τους ανθρώπους τόσο έξυπνους, ανά τους αιώνες, ίσως να είναι το γεγονός ότι ανακαλύπτουν νέους τύπους νοημοσύνης, προσαρμοσμένους στο συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Πηγή: www.wsj.com – Μετάφραση στα ελληνικά: www.psychologynow.gr (Βάλια Πίσχου)
