Εντάξει. Έχετε συμμετάσχει σε ομάδες γονέων. Έχετε τρέξει τα παιδιά σας για εξετάσεις. Τους έχετε μιλήσει για το σεξ, τη βία και τα ναρκωτικά. Αλλά πώς μπορείτε εσείς, μαμάδες και μπαμπάδες, να προετοιμάσετε τα παιδιά σας για την περίπτωση του θανάτου; Πώς να εξηγήσετε τα ανεξήγητα και να χειριστείτε τα δύσκολα; Δεν μπορείτε να προστατεύσετε τους εφήβους σας από τη θλίψη της απώλειας ενός φίλου. Ή ενός ξάδελφου. Ή του παππού και της γιαγιάς. Αλλά μπορείτε να είστε εκεί και να τους στηρίζετε, έτοιμοι να συζητήσετε και -το σημαντικότερο- να ακούσετε. Παρακάτω θα βρείτε πέντε τρόπους για να υποστηρίξετε τους εφήβους σας:
Συζητήστε τις προοπτικές και τα ενδεχόμενα. «Όταν έχει δημιουργηθεί ένα μεγάλο συναισθηματικό τραύμα, απορροφούμαστε πολύ από τα δικά μας συναισθήματα, επειδή αυτά γίνονται μεγάλα και μας συντρίβουν» λέει η Ντάρσι Λάινες, ψυχολόγος παιδιών και εφήβων και συντάκτης συμπεριφοριστικής υγείας στο KidsHealth.org. «Το να αξιολογήσεις τόσο τα δικά σου συναισθήματα όσο και των άλλων, είναι τόσο δύσκολο όσο το να προσπαθείς να κρατήσεις το κεφάλι σου έξω από το νερό», υποστηρίζει η Λάινες. “Αναπτύσσεις την προοπτική. Την ενσυναίσθηση. Συνειδητοποιείς ότι δεν είσαι μόνος σου στη θλίψη σου”.
Advertisment
Για να συζητήσετε την προοπτική, η Λάινες προτείνει να ξεκινήσετε ζητώντας από τους εφήβους να σας γνωστοποιήσουν τα τα συναισθήματά τους: «Τι πιστεύεις τώρα γι’αυτό; Τι πιστεύεις για το ενδεχόμενο να χάσεις κάποιον κλπ». Ακούστε τα παιδιάμε προσοχή. Αν εσείς, ως γονέας, θρηνείτε επίσης, εκφράστε και τη δική σας άποψη. Εάν το πρόσωπο ήταν νέο και πέθανε ξαφνικά για παράδειγμα, μπορείτε να περιγράψετε πώς αισθάνεστε με πιο προστατευτικό τρόπο. Μπορεί να φοβάστε για το παιδί σας. Η ανάλυση των συναισθημάτων σας θα μπορούσε να αποτελέσει ένα σημαντικό σημείο για να στηρίξετε κάποια περιοριστικά μέτρα που ενδεχομένως σκέφτεστε να εφαρμόσετε.
Επίσης, ζητήστε από το παιδί σας να εξετάσει τη θλίψη από την οπτική γωνία των άλλων ανθρώπων. Τι πιστεύει ότι νιώθει η μητέρα αυτού του παιδιού; Αν π.χ. πέθανε ένας ξάδελφος: «Πώς νομίζεις ότι νιώθει η γιαγιά;» Δεν είναι διαγωνισμός θλίψης. Δεν είναι ένα ενοχικό ταξίδι θλίψης. Είναι μια συνομιλία. Συζητήστε πώς η θλίψη είναι διαφορετική για τον καθένα καιεξηγήστε πως κανείς δεν είναι μόνος του σ’αυτό. Αυτό θα υπενθυμίσει στο παιδί σας ότι «όταν κάποιος πεθαίνει, η θλίψη αγγίζει πολλούς ανθρώπους και όλοι θα θεραπευτούν από αυτό μαζί» λέει ηΛάινες.
Επίσης, εξετάστε την προοπτική του εφήβου σας. Ας ελπίσουμε πως ακούσατε προσεκτικά τον έφηβο να σας περιγράφει τα συναισθήματά του. Από εκεί και πέρα, να θυμάστε ότι το παιδί σας,όσο διανύει την εφηβεία, είναι λιγότερο πιθανό να μιλάει με τη μαμά ή τον μπαμπά για τα πάντα. «Προσπαθούν να καταλάβουν ποια είναι η θέση τους στον κόσμο», λέει η Χάνα ΝτεΚριστόφαρο, συντονίστρια της υπηρεσίας παιδικής θλίψης στο The Dougy Center for Grieving Children & Families, στο Πόρτλαντ του Όρεγκον. Διερευνούν επίσης τη θέση τους σε σχέση με την οικογένειά τους και τους συνομηλίκους τους, λέει η ΝτεΚριστόφαρο.Έχετέ το κατά νου αν το παιδί σας συζητάει πρώτα με τους φίλους του και έπειτα με εσάς σχετικά με τη θλίψη του – ειδικά αν το άτομο που πέθανε ήταν νεαρό.
Advertisment
Έχετε ακόμα κατά νου ότι η ενασχόληση ενός εφήβου με την τεχνολογία μπορεί να είναι διαφορετική από τη δική σαςή της παλαιότερης γενιάς – θρηνεί ναι μεν, παραμένει «προσκολλημένος στο Instagram δε». Αν, για παράδειγμα μοιράζεται φωτογραφίες ενός χαμένου συγγενή μέσω του Facebook, μπορεί να φαντάζει ως λάθος συμπεριφορά σε κάποιον συγγενή.
Ωστόσο, η Λάινες και η ΝτεΚριστόφαρο υποστηρίζουν ότι αυτός είναι ένας τρόπος (και όχι μόνο των εφήβων) να τιμήσουν τον αποθανόντα. Φυσικά, τα άλλα άτομα έχουν ασφαλώς το δικαίωμα να εκπλήσσονται βλέποντας ανηρτημένη δημόσια τη φωτογραφία του πρόσφατα εκλιπόντος και μια συναισθηματική δήλωση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά για όσους μεγάλωσαν με το διαδίκτυο, κατά κάποιον τρόπο, αυτό δεν είναι διαφορετικό από την έκφραση των συναισθημάτων στις εκκλησίες ή στους επικήδειους λόγους.
Να αναμένετε υπαρξιακά ερωτήματα. Ο καθένας θρηνεί διαφορετικά. Και φυσικά, οι περιστασιακοί παράγοντες παίζουν ρόλο, όπως το πόσο συναισθηματικά κοντά ήταν τα δύο άτομα και τον τρόπο με τον οποίο απεβίωσε ο εκλιπών. Για τους εφήβους, υπάρχουν επιπλέον μεταβλητές: Σε ποιο στάδιο εξέλιξης βρίσκονται στην εφηβεία; Είναι ο πρώτος θάνατος αγαπημένου προσώπου πουβιώνουν; Αυτή είναι επίσης μια στιγμή στη ζωή, στην οποία πολλοί νέοι άνθρωποι αρχίζουν να αναρωτώνται για τα μεγάλα ζητήματα, υποστηρίζει η Λάινες. Το «η γιαγιά βρίσκεται στον ουρανό», δεν είναι πλέον αποτελεσματικό.
Καθώς μπαίνουμε στην εφηβεία, ο εγκέφαλός μας επικεντρώνεται στο μυστηριώδες, στη βαθιά γνώση και στα υπαρξιακά ζητήματα, υποστηρίζει η Λάινες. Και τι μπορεί να ανεγείρει υπαρξιακές σκέψεις περισσότερο από την έννοια της ζωής και του θανάτου; Οι έφηβοι, ως εκ τούτου, ενδέχεται να απορροφώνται από αναπάντητα, και μερικές φορές πνευματικά ερωτήματα. Τι νόημα είχε η ζωή του εκλιπόντος; Τι νόημα έχει η δική μου ζωή; Και πού πάμε αφού πεθάνουμε;
Για τους εφήβους, των οποίων οι εγκέφαλοι αναπτύσσονται σ’αυτή την ηλικία, η συγκέντρωση αυτών των τεράστιων και σημαίνοντων αναπάντητων ερωτημάτων μπορεί να γίνει πολύ πιεστική. Για τους γονείς, η σκέψη των ενδεχόμενων απαντήσεων σ’αυτά τα ερωτήματα μπορεί να φαντάζει εξίσου τρομακτική. Αλλά υπάρχει μια παγίδα: Δεν υπάρχουν σωστές απαντήσεις. Αναγνωρίστε το: “Ναι, είναι πραγματικά δύσκολο να σου δώσω σαφείς απαντήσεις γι’αυτό. Μακάρι να μπορούσα, αλλά δεν μπορώ”, λέει η Λάινες. Και προσθέτει ότι μερικές φορές θέλουμε να κάνουμε τους ανθρώπους να αισθάνονται καλύτερα με το να κουκουλώνουμε τις καταστάσεις, αλλά καλύτερα να πούμε «Δεν ξέρω».
Προσθέστε κάτι θετικό για το πώς εσείς, προσωπικά, «ζείτε» με αυτά τα ερωτήματα. Η Λάινες προτείνει κάτι όπως: «Εγώ εξακολουθώ να ζω έχοντας αυτά τα ερωτήματα στο μυαλό μου και θα σου πω τον τρόπο. Πιστεύω αυτό… Εκείνο το φαντάζομαι έτσι…».
Βρείτε υποστήριξη. Εάν εσείς, ο γονέας, παλεύετε με τη θλίψη σας, αναζητήστε βοήθεια από ειδικό. Με αυτό τον τρόπο θα διαχειριστείτε καλύτερα τα συναισθήματά σας, διασφαλίζοντας παράλληλα την ικανότητά σας να βοηθήσετε τον έφηβό σας. Επιπλέον,η ΝτεΚριστόφαρο επισημαίνει ότι η αναζήτηση βοήθειας είναι καλό παράδειγμα για τα παιδιά και δε σημαίνει ότι είμαστε αδύναμοι.
Όσο για την ψυχική υγεία των παιδιών τους, οι γονείς θα πρέπει να ψάξουν για σημαντικές αλλαγές στη συμπεριφορά, λέει η Ντε Κριστόφαρο. Αν ο έφηβος δεν είναι σε θέση να πάει στο σχολείο και σίγουρα αν έχει συζητηθεί ο,τιδήποτε για την αυτοκτονία, οι γονείς πρέπει να αναζητήσουν βοήθεια από ειδικό.
Διερευνάτε συνεχώς. Η ΝτεΚριστόφαρο επισημαίνει ότι είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι έφηβοι πως και άλλοι άνθρωποι πενθούν για καιρό μετά τα «συλληπητήρια». Οι γονείς δεν πρέπει να διστάζουν να αναφέρουν το πρόσωπο που πέθανε όταν τους έρχεται στο μυαλό. «Τα Χριστούγεννα δεν θα είναι πια ίδια χωρίς τον τάδε». «Δε νιώθω άνετα που πλησιάζουν τα γενέθλια του μπαμπά, εσύ πώς νιώθεις;» κλπ.
Ορισμένες φορές οι άνθρωποι θέλουν να αποφύγουν τη συναισθηματική φόρτιση. Κάποιες φορές γίνονται συναισθηματικοί. Άλλες φορές κλαίνε. «Αυτές είναι θεραπευτικές στιγμές», λέει η Λάινες. Και κάποιες φορές, ακόμα και αν δεν θέλετε να αναφερθείτε στο συγκεκριμένο γεγονός, το παιδί σας μπορεί να το σκέφτεται ούτως ή άλλως. Η Λάινες ενθαρρύνει τους γονείς να ξεκινούν συζητήσεις στο πρώτο πρόσωπο. «Σκεφτόμουν την θεία την άλλη φορά», ή «έχει περάσει ένας χρόνος από τότε που πέθανε η γιαγιά, αλλά νιώθω σαν να ήταν χθες».
Ακόμη και αν η συνομιλία τελειώνει γρήγορα μετά το πρώτο πρόσωπο, ο έφηβός σας μπορεί να αισθάνεται το ίδιο και να εκτιμά τα όσα εκφράζετε. «Μερικές φορές το άλλο πρόσωπο δεν χρειάζεται να πει τίποτα», λέει η Λάινες. Αλλά αυτή σας η συμπεριφορά τους δίνει την άδεια να αναπτύσσουν τη συζήτηση οποιαδήποτε στιγμή.
Πηγή: usnews.com – www.psychologynow.gr
