Μάθημα μέσα από το φαγητό κατά τη
διάρκεια ενός Zazen Sesshin
Είχα τη χαρά να συμμετέχω σε ένα Zazen Sesshin που διήρκεσε 22 ώρες μέσα σε 2 και κάτι ημέρες. Είναι η δεύτερη φορά που το κάνω. Για όσους δεν είναι εξοικειωμένοι και θέλουν να διαβάσουν το θεωρητικό μέρος περί του τι είναι ένα Sesshin, η Wikipedia το εξηγεί εδώ.
Advertisment
Εξασκώ το Zazen αρκετά συχνά εντός κάθε εβδομάδας, είτε στη σχολή yoga που πηγαίνω, είτε στο σπίτι. Το Sesshin όμως είναι κάτι που είναι μια ιδιαίτερα έντονη εμπειρία. Περιλαμβάνει αρκετό χρόνο σε «καθιστό διαλογισμό». Ένα από τα πράγματα που γίνονται είναι ο τρόπος που γίνεται το κάθε γεύμα (πρωινό, μεσημεριανό, βραδυνό). Θα απομονώσω αυτό το μέρος του Sesshin και θα προσπαθήσω να μεταφέρω το πνεύμα και πως αυτό αντανακλάται και στην εκτός Sesshin ζωή μας.
Κάθε τι από αυτά που αναφέρονται έχει το δικό του ρόλο και τη δική του αθροιστική σημασία. Το κείμενο είναι λίγο μακρύ αλλά ο σκοπός είναι να σας βάλω εντός ενός έστω μικρού μέρους της όλης διαδικασίας (το γεύμα) ώστε να γίνει κατανοητό τι θέλω να πω. Ευχαριστώ για την υπομονή σας. Ξεκινάμε.
Διαβάστε: 10 μαθήματα από τον περιπατητικό διαλογισμό στη φύση
Advertisment
Τι έχεις μαζί σου στο Sesshin για το γεύμα
Κάθε συμμετέχοντας έχει φέρει μαζί του 3 μπωλάκια από αυτά που το ένα μπαίνει μέσα στο άλλο. Όχι τάπερ. Ξέρετε αυτά τα μικρά του κινέζικου ή Ιαπωνικού στυλ. Ιδανικά χωρίς πολλά πολλά σχέδια και έντονα χρώματα. Είναι το ένα μέσα στο άλλο και τυλιγμένα με μια πετσέτα/πανί. Περασμένα μέσα στον κόμπο της πετσέτας είναι chopsticks ή/και κουτάλι/πηρούνι. Μαχαίρι δεν υπάρχει και δεν χρειάζεται. Αυτό το σετ κατά τη διάρκεια όλου του Sesshin είναι τοποθετημένο πίσω από τη θέση καθίσματος (μικρό «στρωματάκι» για το έδαφος) του κάθε συμμετέχοντα. Εν ολίγοις: Τρως, καθαρίζεις, μαζεύεις το σετ και τοποθετείται εκεί μέχρι το επόμενο γεύμα.
Πριν καν αρχίσεις να τρως
Να πω ότι όλα σε ένα Sesshin γίνονται (ή καλό είναι να γίνονται) με πλήρη επίγνωση του τι κάνεις. Να είσαι δηλαδή «εκεί», στο παρόν. Τρώνε όλοι μαζί. Υπάρχει ένας μάγειρας ή ομάδα που έχει την ευθύνη προετοιμασίας των γευμάτων αλλά και συμμετέχει στις πρακτικές του διαλογισμού. Ο χώρος πριν από το κάθε γεύμα καθαρίζεται, κάθε φορά. Το εννιαίο και μεγάλο τραπέζι στήνεται, όλοι φέρνουν μπροστά το μαξιλαράκι (Zafu) καθίσματος και εκεί κάθονται ήσυχα.
Μπροστά τους και επάνω στο τραπέζι τοποθετούν το «σερβίτσιο» τους όπως είναι πακεταρισμένο με την πετσέτα. Μόλις κάτσουν όλοι (δηλαδή άμεσα και γρήγορα και ήρεμα) ο επικεφαλής του Sesshin (συνήθως ένας μοναχός Ζεν), δίνει εντολή να ξεκινήσουν να διαβάζουν μια σούτρα ή ένα κείμενο όπου σκοπό (όπως όλες οι σούτρες σχεδόν) έχει να φέρει την προσοχή σε αυτό που θα ακολουθήσει. Δεν είναι δηλαδή μια σκέτη απαγγελία ενός κειμένου. Βάζει/ευθυγραμμίζει το μυαλό σε αυτό που θα γίνει. Σε αυτό υπάρχει ευχαριστία για αυτό που θα ακολουθήσει. Παράλληλα υπάρχει κάτι παρόμοιο για το κλείσιμο του γεύματος.
Αυτό τελειώνει μετά από 1-2 λεπτά. Εάν είσαι συγκεντρωμένος σε αυτό που κάνεις ενδέχεται να βρεις τον εαυτό σου ήρεμο, χωρίς αδημονία και έτοιμο να απολαύσεις αυτό που θα έρθει. Εάν έβαζα μια αναλογία θα έλεγα ότι η διαδικασία μοιάζει με την προσευχή που είθισται να κάνουν οι συνδαιτήμονες σε όποιο θρησκευτικό σύστημα πριν ξεκινήσουν να τρώνε. Κάτι που έχουμε ξεχάσει στη κινούμενη ως σφαίρα εποχή μας. Όλοι κάθονται ο ένας απέναντι στον άλλο, όπως είπα σε ένα εννιαίο χαμηλό τραπέζι.
Τρώγοντας στο Sesshin
Ο Ζεν μοναχός ξεκινάει να ξετυλίγει την πετσέτα και το σερβίτσιο του καθώς παράλληλα απαγέλλει μια φράση. Το ίδιο καλούνται να κάνουν και οι υπόλοιποι. Τα μπωλ παρατίθενται μπροστά στον κάθε ένα μαζί με τα chopsticks ή κουταλοπήρουνο. Ξαναλέω ότι τα μπωλ είναι το ένα μικρότερο από το άλλο. Αυτό έχει σημασία για πρακτικούς λόγους μετά το γεύμα (θα σας πω) αλλά και ένα πιο ουσιαστικό για τις ποσότητες. Το chanting συνεχίζεται.
Στο τραπέζι -από την πλευρά που κάθεται ο Ζεν μοναχός- οι μάγειροι ακουμπούν επάνω σε πετσέτα ή σουπλά το κάθε δοχείο/κατσαρόλα φαγητού. Συνήθως είναι 3 τέτοια. Ο μοναχός και ο απέναντί του βάζουν φαγητό στα μπωλ τους και οι δίπλα τους τραβάνε τα δοχεία, τραβώντας την πετσέτα/σουπλά μπροστά τους. Βάζουν και εκείνοι και όλο αυτό πάει μέχρι τον τελευταίο. Ο κάθε ένας βάζει στο κάθε μπωλ την ποσότητα που επιθυμεί. Στο πιο μεγάλο μπωλ πάει συνήθως αυτό που θες να φας περισσότερο, κλπ.
Κανείς δεν ξεκινάει να τρώει αν δεν βάλουν όλοι φαγητό στο πιάτο. Κατά τη διάρκεια που όλοι βάζουν φαγητό συνεχίζεται το chanting της φράσης. Ας πούμε ότι είναι ένας τρόπος «ευλογίας» και συγκέντρωσης σε αυτό που γίνεται. Μόλις όλοι βάλουν φαγητό ο Ζεν μοναχός ξεκινά να τρώει και ξεκινούν όλοι. Όλοι πρέπει να φάνε συγκεντρωμένοι και να τελειώσουν ταυτόχρονα ή έστω πριν τον μοναχό. Εάν ο μοναχός δώσει το «σύνθημα» ότι το φαγητό τελείωσε όλοι πρέπει να αφήσουν κάτω τα sticks ή κουταλοπήρουνα και το γεύμα να περάσει στο επόμενο στάδιο. Ό,τι έφαγαν, έφαγαν.
Αυτό ακούγεται «κάπως» όταν κάποιος απλά το διαβάζει, αλλά εντός του όλου κλίματος και του τρόπου που διεξάγονται τα πράγματα είναι πάρα πολύ σωστό. Βλέπεις αρκετά πράγματα στον εαυτό σου… Ο μοναχός ενδέχεται να δώσει το σύνθημα (χτυπώντας 2 ξύλα μεταξύ τους) ότι θέλει και άλλο. Αυτό σημαίνει ότι αν θες βάζεις και άλλο με την ίδια σειρά και τρόπο που διαβάσατε. Αυτό σημαίνει 2ο γύρο φαγητού για όλους όσους θέλουν να φάνε ό,τι δεν έφαγαν ή να συμπληρώσουν. Ο μοναχός «με την άκρη του ματιού του» παρατηρεί πως πάνε όλοι και αντίστοιχα ρυθμίζει τη δική του ταχύτητα με την οποία τρώει. Όχι πάντα όμως.
Γεγονός είναι ότι αν τρως συγκεντρωμένα δεν τρως ούτε αργά, ούτε γρήγορα. Απλά τρως. Ξαναλέω… απλά τρως. Έτσι ο τρόπος και η «ταχύτητα» με την οποία τρως συνήθως δεν είναι αργή, αλλά συγκεντρωμένη και σχετικά γρήγορη, όχι όμως βιαστική. Ο 1ος γύρος φαγητού σε συνδυασμό με τα μπωλάκια είναι σημαντικός και ως προς το ότι σε βάζει να βάλεις τόση ποσότητα που να τη φας όντως. Έτσι ώστε μέχρι να ξεκινήσει ο 2ος γύρος (μπορεί και να μην υπάρχει αλλά συνήθως υπάρχει) εάν είσαι συγκεντρωμένος ξέρεις αν πεινάς και θες να φας και άλλο.
Αυτό είναι πολύ σημαντικό για τη λαιμαργία καθότι πολλές φορές οι άνθρωποι τρώμε χωρίς να είμαστε συγκεντρωμένοι στο τι συμβαίνει μέσα μας και τρώμε συνήθως πολύ. Άλλες φορές λίγο. Αφού τελειώσει ο 2ος γύρος, ο μοναχός χτυπάει τα ξυλάκια και όλοι σταματούν. Να πω ότι σε κάθε γύρο ένα μικρό μπωλάκι περνάει από το κέντρο του τραπεζιού από όλους και όλοι βάζουν μέσα ένα μικρό κομματάκι από το φαγητό τους ως προσφορά στο Βούδα.
Δείτε ακόμη: Λόγοι για να αγαπήσεις τον κόσμο μέσω των ταξιδιών
Δεν θα ανοίξω το θέμα «Βούδας» και «Βουδική φύση» αλλά απέχει παρασάγγας η διαδικασία αυτή από προσφορά σε κάποια θεότητα ή «είδωλο». Συμβολίζει κάτι άλλο η προσφορά μέρους αυτού που σου διατέθηκε… Τότε ξεκινάει το καθάρισμα των πιάτων εκεί επιτόπου.
Καθαρίζοντας τα σκεύη τροφής
Μπροστά σου λοιπόν έχεις τα sticks ή κουτάλι/πηρούνι, συν 3 μπωλ «λερωμένα» με φαγητό. Βασικά δεν είναι «λερωμένα» αν το σκεφτείς. Φαγητό είναι. Το έφαγες πριν λίγο. Μπήκε μέσα σου. Έχουν όμως μέσα τροφή ή υπολείματα τροφής. Εάν το έφαγες όλο τότε έχει μόνο ζουμί κλπ. Εάν όχι (δεν πρόλαβες) έχει και μεγαλύτερα κομμάτια. Ο μάγειρας/υπεύθυνος φαγητού ξεκινάει να σερβίρει πλέον «ζεστό νερό» με την ίδια σειρά που σερβιρίστηκε το φαγητό.
Κάθε ένας βάζει ζεστό νερό στο μεγαλύτερο από τα 3 μπωλ και εκεί μέσα βουτάει και καθαρίζει με το δάκτυλό του (οπότε να πλένετε πάντα τα χέρια σας πριν το φαγητό) κάθε μπωλάκι. Αφού καθαρίσει τα 2 μικρότερα τα σκουπίζει με την πετσέτα που έχει. Μετά με το ίδιο νερό καθαρίζει όσο πιο καλά μπορεί το μεγαλύτερο. Κατά τη διάρκεια αυτού περνάει ένα μεγάλο μπωλ και εκεί ο κάθε ένας χύνει μέσα μέρος της τροφής που έχει συγκεντρωθεί. Όλη αυτή η προσφορά χύνεται σε γλάστρα ή στη φύση. Επιστρέφει έτσι ένα μέρος πίσω… Μετά πίνει το νερό αυτό. Όλο. Μια και κάτω.
Σας ακούγεται ίσως αηδιαστικό; Ίσως αλλά αυτό έχει να κάνει με το τι έχουμε στο κεφάλι μας περί του τι είναι αυτό το νερό. Πριν λίγο τρώγαμε την τροφή που είχε αυτό το μπωλ μέσα. Έχει λοιπόν την ίδια τροφή μέσα και από τα 3 μπωλ. Είναι απλά τροφή. Ας το σκεφτούμε λίγο απο τι συντίθεται. Για αρκετούς είναι ιδιαίτερη στιγμή γιατί ίσως αντιληφθούν τι άποψη έχουν για τα πράγματα και την πραγματικότητα. Συνεχίζουμε.
Μπροστά από τον κάθε ένα περνάει ένα πανί βρεγμένο και ο κάθε ένας σκουπίζει το σημείο του τραπεζιού που έτρωγε μέχρι τον τελευταίο. Έτσι ατομικά ο καθένας συνεισφέρει στο σύνολο. Όλοι δένουν «πακέτο» τα σκεύη με την πετσέτα και τοποθετούνται πίσω από το μαξιλάρι καθίσματος του διαλογισμού. Όχι στην κουζίνα. Το τραπέζι μαζεύεται, ο χώρος κάτω από το τραπέζι καθαρίζεται και όλα είναι έτοιμα για τη συνέχιση του Sesshin. Μετά από κάθε γεύμα και ανάλογα πόσα άτομα συμμετέχουν υπάρχει συνήθως 1 ώρα διάλλειμα στα μικρά Sesshin (3ήμερα). Στα μεγάλα γίνονται και κάποιες εργασίες.
Τι θα μπορούσαμε να μάθουμε από ένα Sesshin γεύμα
Φυσικά το τι αντιλαμβάνεται ο καθένας είναι προσωπικό του θέμα. Θα μοιραστώ όμως μερικά σημεία που με προβλημάτισαν αρκετά, τόσο από το πρώτο Sesshin πριν αρκετούς μήνες όσο και σε αυτό.
Πρώτο: Όπως και για το φαγητό, βρες το δικό σου τρόπο να εισαχθείς στη ζώνη συγκέντρωσης που απαιτείται για να κάνεις αυτό που θα κάνεις. Είναι πιο απολαυστικό. Στο Sesshin είναι το chanting αλλά και όλο το κλίμα του Sesshin και η ίδια η διαδικασία του γεύματος. Φτιάξε το κλίμα που χρειάζεται.
Δεύτερο: Πώς τρως; Είσαι εκεί; Καταλαβαίνεις τι τρως; Καταλαβαίνεις πόσο τρως; Αντίστοιχα είσαι παρών όταν κάνεις οποιαδήποτε δραστηριότητα;
Τρίτο: Δεν πετιέται τίποτα από αυτό που αφαιρέθηκε από τη φυσική του κατάσταση (φαγητό) για να το καταναλώσουμε εμείς και να γεμίσουμε ενέργεια. Σεβασμός προς τη φύση και ότι μας παρέχει και άρα όχι τυφλή αφαίρεση/αλλοίωση/αποψίλωσή της. Μιλάμε για ανακύκλωση έτσι γενικά πολλές φορές. Αν διαβάσετε τη διαδικασία θα δείτε ότι η σωστή κατανάλωση και η επίγνωση οδηγεί στην κάλυψη αναγκών ακριβώς τόσο όσο χρειάζεται.
Τέταρτο: Προσφορά μέρους αυτού που έχεις προς τρίτους ή αν θέλετε προς το σύμπαν (μια πολύ αφηρημένη έννοια για αρκετό κόσμο). Ας το σκεφτούμε αυτό λιγάκι. Ας σκεφτούμε την έννοια του δίνω ακόμη και από την πλευρά του «φόρου». Π.χ. έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε ότι οι φόροι είναι κάτι κακό. Στη βάση τους δεν είναι (ασχέτως πως το όποιο σύστημα τους εκμεταλλεύεται). Ο φόρος είναι η συμμετοχή μας προς τους άλλους στην κοινωνία. Η έννοια του φόρου έχει βάση ουσίας που υπάρχει (ξαναλέω βέβαια εκτός της εκμετάλλευσής της).
Πέμπτο: Το μέτρο. Το μέτρο και η ισορροπία εσωτερικά και εξωτερικά. Αυτό μπορεί να αποκτηθεί μετά από συνειδητή «άσκηση» και φυσικά το να θες να ανακαλύψεις τι σημαίνει ισορροπία εντός και πως εκτείνεται απότο άθροισμα ατόμων και εξωτερικά προς την κοινωνία.
Έκτο: Η αναγνώριση της προσφοράς του γεύματος και του ρόλου που ο κάθε ένας παίζει ακόμη και στην «αλυσίδα/κύκλο» του να ετοιμαστεί ένα γεύμα και να σερβιριστεί. Μέχρι και ο ρόλος μας ως συμμετέχοντες σε ένα τραπέζι ώστε να υπάρχει αρμονία και όλοι να ευχαριστηθούν αυτό που είναι μπροστά τους. Ποιος είναι ο ρόλος μας ως συμμετέχοντες σε ένα τραπέζι αλλά και στην υπόλοιπη ζωή;
Έβδομο: Μετά τη δράση (π.χ. φαγητό) άσε ένα διάλλειμα πριν μπεις σε κάτι άλλο. Αυτό δεν ισχύει μόνο στο φαγητό. Ειδικά όμως στο φαγητό έχουμε μπει στο ρυθμό του «φάε γρήγορα» και μετά τρέχοντας συνέχισε ότι έκανες χωρίς να αφήσεις ένα διάστημα να αφομοιωθεί η τροφή.
Θα πει κανείς ίσως ότι καλά όλα αυτά αλλά δεν χρειάζεται ένα Sesshin. Μπορούμε να τα σκεφτούμε και μόνοι μας. Έτσι είναι και δεν είναι. Πολλές φορές πρέπει να κάνουμε ένα εσκεμμένο διάλλειμα όπου πρέπει να λειτουργήσουμε με έναν άλλο τρόπο για μεγάλο χρονικό διάστημα εσκεμμένα. Το Sesshin δεν είναι μόνο φαγητό. Είναι πρακτική Zazen κυρίως. Που αυτό από μόνο του είναι ένα πολύ ιδιαίτερο θέμα για το νου και το σώμα.Πολλά πράγματα φαίνονται λογικά όταν τα διαβάζουμε αλλά κατά πόσο είναι κτήμα μας και ένα με εμάς ώστε η συμπεριφορά μας να είναι ευθυγραμμισμένη με αυτά στα οποία συμφωνούμε;
Αυτό θέλει «ζύμωση» και δράση ακόμη και μέσα από μια δράση όπως αυτή της ενεργούς ακινησίας. Έτσι, συνολικά μπορούμε να αντιληφθούμε έναν άλλο τρόπο ύπαρξης ή αν θέλετε ένα πιο σωστό για το μέλλον τρόπο ύπαρξης που μοιάζει να βγάζει νόημα. Καλή συνέχεια!
- Ξεφορτώσου όλους τους φόβους και την αρνητικότητα με μια «κίνηση» - 13 Δεκεμβρίου 2023
- Μάθημα μέσα από το φαγητό κατά τη διάρκεια ενός Zazen Sesshin - 23 Νοεμβρίου 2016
- Λόγοι για να αγαπήσεις τον κόσμο μέσω των ταξιδιών - 1 Δεκεμβρίου 2015
