Το να ζητήσεις βοήθεια είναι δύσκολο. Αλλά για να τα βγάλεις πέρα στη ζωή, πρέπει να το κάνεις συχνά. Πώς λοιπόν το κάνεις με άνεση; Σε αυτή την παρακινητική ομιλία, η κοινωνική ψυχολόγος Χάιντι Γκραντ μοιράζεται τέσσερις απλούς κανόνες για το πώς να ζητάμε βοήθεια και να την παίρνουμε — κάνοντας και τη διαδικασία πιο ωφέλιμη και για αυτόν που μας την προσφέρει.
Advertisment
Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία
00:13
Δεν υπάρχει χειρότερο από το να ζητάς βοήθεια, έτσι; Δεν το έχω δει βέβαια στις λίστες με τα δέκα πράγματα που φοβούνται οι άνθρωποι περισσότερο, όπως τη δημόσια ομιλία και τον θάνατο, αλλά είμαι σίγουρη ότι ανήκει εκεί. Ο φόβος να παραδεχτούμε ότι θέλουμε βοήθεια, είναι κουτός από πολλές πλευρές, είτε είναι βοήθεια από σύντροφο ή κάποιον φίλο ή συνάδελφο ή ακόμα και από κάποιον ξένο, αλλά πάντα μοιάζει κάπως άβολο και ντροπιαστικό να ζητήσει κανείς βοήθεια, και για αυτό ακριβώς το αποφεύγουμε οι περισσότεροι όποτε είναι ανθρωπίνως δυνατό.
01:00
Ο πατέρας μου ανήκε σε εκείνη τη λεγεώνα των πατεράδων που, αλήθεια λέω, προτιμούσε να οδηγήσει μέσα από ένα έλος με αλιγάτορες αντί να ζητήσει βοήθεια για να ξαναβρεί τον σωστό δρόμο. Όταν ήμουν παιδί, πήγαμε οικογενειακές διακοπές. Οδηγήσαμε από το Νότιο Τζέρσεϊ ως το αποικιακό Γουιλίαμσμπεργκ. Και θυμάμαι ότι χαθήκαμε εντελώς. Η μαμά μου και εγώ τον εκλιπαρούσαμε να κάνει στην άκρη και να ρωτήσει κάποιον για οδηγίες για τον αυτοκινητόδρομο, και αρνιόταν πεισματικά, και μάλιστα μας διαβεβαίωνε ότι δεν είχαμε χαθεί, απλά πάντα ήθελε να εξερευνήσει εκείνη την περιοχή.
01:37
(Γέλια)
Advertisment
01:39
Όταν, λοιπόν, είναι να ζητήσουμε βοήθεια — και πρέπει να το κάνουμε, όλοι μας, σχεδόν κάθε μέρα — ο μόνος τρόπος να συνηθίσουμε σε αυτό είναι να γίνουμε καλοί σε αυτό, να αυξήσουμε τις πιθανότητες ότι, όταν θα ζητήσουμε βοήθεια, θα μας τη δώσουν. Και όχι μόνο αυτό, αλλά ότι θα αντλήσουν ικανοποίηση και ηθική ανταμοιβή, γιατί έτσι θα έχουν κίνητρο να μας βοηθήσουν πάλι στο μέλλον.
02:07
Η έρευνα που έχουμε κάνει με τους συναδέλφους μου έχει ρίξει φως στο γιατί κάποιες φορές ο κόσμος λέει ναι όταν ζητάμε βοήθεια και κάποιες φορές όχι. Να ξεκινήσω λοιπόν με το εξής: Αν χρειάζεστε βοήθεια, πρέπει να τη ζητήσετε. Φωναχτά. Εντάξει; Όλοι μας, λίγο πολύ, πάσχουμε από αυτό που οι ψυχολόγοι αποκαλούν «ψευδαίσθηση της διαφάνειας» — που είναι η λανθασμένη πεποίθηση ότι οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι ανάγκες μας είναι ολοφάνερα στους άλλους. Αυτό δεν ισχύει, αλλά το πιστεύουμε. Και έτσι καθόμαστε απλώς περιμένοντας κάποιον να προσέξει τις ανάγκες μας και να προσφερθεί αυθόρμητα να μας βοηθήσει. Πρόκειται για μια πραγματικά λάθος υπόθεση. Διότι δεν είναι μόνο δύσκολο να καταλάβουν οι άλλοι τις ανάγκες μας, αλλά ακόμη και οι κοντινοί μας άνθρωποι συχνά παλεύουν να καταλάβουν πώς μπορούν να βοηθήσουν.
03:02
Ο σύντροφός μου αναγκάστηκε μάλιστα να αρχίσει να με ρωτά πολλές φορές τη μέρα, «Είσαι καλά; Χρειάζεσαι κάτι;» γιατί είμαι τόσο αδέξια στο να δείχνω πότε χρειάζομαι βοήθεια. Έχει περισσότερη υπομονή απ’όση αξίζω και είναι περισσότερο προνοητικός, πολύ περισσότερο, στο να με στηρίζει σε σχέση με το τι μπορούμε να περιμένουμε από τους άλλους. Αν λοιπόν χρειάζεστε βοήθεια, πρέπει να τη ζητήσετε. Και παρεμπιπτόντως, ακόμα και αν κάποιος καταλαβαίνει ότι τη χρειάζεστε, πώς να ξέρει ότι τη θέλετε κιόλας; Έτυχε ποτέ να προσφέρετε αυτοβούλως βοήθεια σε κάποιον που, όπως φάνηκε, δεν ήθελε καν τη βοήθειά σας; Γίνονται αμέσως κάπως κακοί, έτσι;
03:43
Τις προάλλες — πράγματι– η έφηβη κόρη μου ντυνόταν για το σχολείο και αποφάσισα από μόνη μου να τη βοηθήσω.
03:51
(Γέλια)
03:52
Πιστεύω ότι τα πιο φωτεινά χρώματα της ταιριάζουν περισσότερο. Εκείνη τείνει να προτιμά πιο σκούρους, ουδέτερους τόνους. Και έτσι είπα, για να βοηθήσω, ότι ίσως καλύτερα να ανέβαινε πάνω και να έβρισκε κάτι λιγότερο καταθλιπτικό.
04:07
(Γέλια)
04:09
Αν το βλέμμα μπορούσε να σκοτώσει άνθρωπο, δεν θα βρισκόμουν εδώ τώρα. Δεν μπορούμε να κατηγορούμε τους άλλους επειδή δεν μας βοηθούν αυθόρμητα όταν δεν ξέρουν καν ότι αυτό θα θέλαμε. Στην πραγματικότητα, έρευνες δείχνουν ότι το 90% της βοήθειας μεταξύ συναδέλφων στον εργασιακό χώρο προέρχεται από ξεκάθαρα αιτήματα για βοήθεια. Πρέπει λοιπόν να πείτε τις λέξεις «Χρειάζομαι τη βοήθειά σου». Έτσι; Δεν γίνεται αλλιώς.
04:38
Για να είστε καλοί σε αυτό, για να είστε σίγουροι ότι οι άλλοι όντως θα σας βοηθήσουν, πρέπει να συγκρατήσετε και κάποια άλλα πραγματάκια.
04:46
Πρώτον: όταν ζητάτε τη βοήθεια κάποιου, να είστε πολύ, πολύ συγκεκριμένοι για το τι θέλετε και γιατί. Ασαφή και έμμεσα αιτήματα για βοήθεια δεν βοηθούν και πολύ αυτόν που θα σας βοηθήσει, σωστά; Δεν ξέρουμε τι είναι αυτό που θέλετε από εμάς, και, κάτι εξίσου σημαντικό, δεν ξέρουμε αν μπορούμε ή όχι να βοηθήσουμε με επιτυχία. Κανείς δεν θέλει να τα κάνει χειρότερα. Ίσως, όπως και εγώ, να δέχεστε τέτοια αιτήματα από παντελώς αγνώστους στο LinkedIn που θέλουν να κάνουν πράγματα όπως «να βρεθούμε για καφέ να γνωριστούμε» ή «να πάρουν ιδέες». Κάθε φορά αγνοώ τέτοια αιτήματα. Και δεν είναι ότι είμαι κακός άνθρωπος. Απλώς όταν δεν ξέρω τι θες από μένα, όπως το είδος της βοήθειας που περιμένεις από εμένα, δεν ενδιαφέρομαι. Κανείς δεν ενδιαφέρεται. Θα ήμουν πολύ πιο πρόθυμη αν απλά μου έλεγαν τι είναι αυτό που περιμένουν από εμένα, γιατί είμαι σχεδόν βέβαιη ότι κάτι έχουν στο μυαλό τους. Πείτε το λοιπόν κατευθείαν, «Θα ήθελα να συζητήσουμε για θέσεις εργασίας στην εταιρεία σας,» ή «θα ήθελα να προτείνω συνεργασία για ένα πρόγραμμα σε έναν τομέα που ξέρω πως σας ενδιαφέρει,» ή «θα ήθελα τη συμβουλή σας για να μπω στην ιατρική σχολή». Δεν μπορώ να βοηθήσω με το τελευταίο γιατί δεν είμαι δόκτωρ στην ιατρική, αλλά θα μπορούσα να υποδείξω κάποιον άλλο.
06:11
Ωραία, δεύτερη συμβουλή. Είναι πολύ σημαντικό: να αποφεύγετε προλόγους, συγγνώμες και ανταλλάγματα. Είναι πραγματικά πολύ σημαντικό. Ακούγονται γνωστά αυτά;
06:23
(Καθαρίζει τη φωνή)
06:25
«Λυπάμαι τόσο πολύ που σας το ζητάω αυτό». «Συγγνώμη που σας ενοχλώ με αυτά». «Αν γινόταν και χωρίς τη βοήθειά σας, θα το έκανα».
06:39
(Γέλια)
06:40
Καμιά φορά οι άνθρωποι μοιάζουν να έχουν τόσο ανάγκη να αποδείξουν ότι δεν είναι αδύναμοι και άπληστοι όταν ζητούν βοήθεια, που δεν καταλαβαίνουν το ότι σας φέρνουν σε πολύ δύσκολη θέση. Και στην τελική — πώς να χαρώ να σας βοηθήσω όταν με τέτοια δυσκολία ζητάτε βοήθεια; Και αν και είναι λογικό να πληρώσετε κάποιον ξένο για μια δουλειά, πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί όταν δίνετε κίνητρα σε φίλους και συναδέλφους. Όταν έχετε μια σχέση με κάποιον, το να βοηθάτε ο ένας τον άλλον είναι αναμενόμενο κομμάτι της σχέσης. Έτσι δείχνουμε το ενδιαφέρον μας ο ένας στον άλλον. Αν βάλετε στη σχέση αυτή κίνητρα ή ανταλλάγματα, αυτό που θα συμβεί είναι ότι δεν θα πρόκειται πια για σχέση. Θα πρόκειται για συναλλαγή. Και αυτό λαμβάνεται ως απομάκρυνση, που τελικά κάνει τους άλλους λιγότερο πρόθυμους να βοηθήσουν. Ένα αυθόρμητο δώρο αφού κάποιος σας βοήθησε ως ένδειξη εκτίμησης και ευγνωμοσύνης — είναι μια χαρά. Το να προσφέρετε χρήματα στον κολλητό σας για να σας βοηθήσει στη μετακόμιση δεν είναι.
07:47
Εντάξει, τρίτος κανόνας, και το εννοώ πραγματικά: μην ζητάτε βοήθεια μέσω μέιλ ή μηνύματος. Σοβαρά τώρα, μην το κάνετε. Τα μέιλ και τα μηνύματα είναι απρόσωπα. Κατανοώ ότι μπορεί να μην υπάρχει εναλλακτική, αλλά αυτό που συνήθως συμβαίνει είναι ότι προτιμάμε τα μέιλ ή τα μηνύματα γιατί έτσι μας είναι λιγότερο αμήχανο. Ξέρετε τι άλλο είναι λιγότερο αμήχανο μέσω μέιλ ή μηνύματος; Το να σας πουν όχι. Και απ’ ό,τι φαίνεται, υπάρχει έρευνα επ’ αυτού. Άμεσα αιτήματα για βοήθεια έχουν 30 φορές περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας σε σχέση με ένα αίτημα με μέιλ. Άρα, όταν κάτι είναι πολύ σημαντικό και θέλετε οπωσδήποτε βοήθεια, ζητήστε βοήθεια κατά πρόσωπο, ή χρησιμοποιείστε το τηλέφωνό σας σαν τηλέφωνο
08:39
(Γέλια)
08:41
για να ζητήσετε βοήθεια.
08:44
Εντάξει. Τελευταίο και πολύ πολύ σημαντικό και πιθανόν αυτό που πιο συχνά παραβλέπουμε όταν ζητάμε βοήθεια: όταν ζητάτε βοήθεια από κάποιον και λέει ναι, κρατήστε τον ενήμερο μετά. Υπάρχει μια συχνή παρανόηση ότι όταν προσφέρεις βοήθεια, παίρνεις αρκετή ικανοποίηση από αυτό και μόνο. Αυτό δεν ισχύει. Παίρνεις ικανοποίηση ξέροντας ότι η βοήθειά σου έπιασε τόπο, ότι είχε αντίκτυπο, ότι ήσουν αποτελεσματικός. Αν δεν έχω ιδέα πώς λειτούργησε η βοήθεια, πώς πρέπει να νιώσω για αυτό;
09:19
Να τι συνέβη: ήμουν ακαδημαϊκή καθηγήτρια για πολλά χρόνια, έγραψα πάρα πολλές συστατικές επιστολές για όσους έψαχναν δουλειά ή θα συνέχιζαν τις σπουδές τους. Και για το 95% αυτών δεν έχω ιδέα πώς κατέληξαν. Πώς πρέπει λοιπόν να νιώσω για την προσπάθεια που κατέβαλα όταν δεν έχω καν ιδέα αν βοήθησα, αν όντως βοήθησα να πάρεις αυτό που ήθελες; Το αίσθημα του να νιώθεις αποτελεσματικός εξηγεί και γιατί κάποιες προσεγγίσεις για δωρεές είναι τόσο πειστικές — σου επιτρέπουν να φανταστείς ολοζώντανα το αντίκτυπο που θα έχει η βοήθεια που θα προσφέρεις.
09:54
Πάρτε ως παράδειγμα το DonorsChoose. Μπαίνεις στο διαδίκτυο, διαλέγεις με το όνομά του τον καθηγητή την τάξη του οποίου θα βοηθήσεις αγοράζοντας τον συγκεκριμένο εξοπλισμό που χρειάζεται, όπως μικροσκόπια ή λάπτοπ ή πτυσσόμενες καρέκλες. Μια τέτοια προσέγγιση το κάνει εύκολο να φανταστείς το καλό που θα κάνει η δωρεά, με αποτέλεσμα να νιώθεις ένα αίσθημα αποτελεσματικότητας τη στιγμή που υπόσχεσαι να βοηθήσεις.
10:20
Αλλά ξέρετε τι άλλο κάνουν; Κρατάνε επαφή. Οι δωρητές παίρνουν γράμματα από τα παιδιά της τάξης. Παίρνουν φωτογραφίες. Βλέπουν την αλλαγή που προκάλεσαν. Και αυτό πρέπει να κάνουμε όλοι καθημερινά, ιδίως αν θέλουμε να συνεχίσουμε να λαμβάνουμε βοήθεια μακροπρόθεσμα. Αφιερώστε χρόνο για να πείτε στο συνάδελφό σας ότι η βοήθειά του σας βοήθησε να κλείσετε μια μεγάλη συμφωνία, ή να κλείσετε εκείνη τη συνέντευξη που τόσο θέλατε. Αφιερώστε χρόνο για να πείτε στο σύντροφό σας ότι η βοήθειά του σας βοήθησε να τα βγάλετε πέρα σε μια δύσκολη στιγμή. Αφιερώστε χρόνο και πείτε σε αυτόν που φροντίζει τις γάτες ότι χαίρεστε που, για κάποιο λόγο, οι γάτες δεν έσπασαν τίποτα όσο λείπατε αυτή τη φορά, οπότε πρέπει να έκανε καλή δουλειά.
11:07
Το συμπέρασμα είναι: Ξέρω –πιστέψτε με– ότι δεν είναι εύκολο να ζητάμε βοήθεια. Όλοι φοβόμαστε να το κάνουμε. Μας κάνει να νιώθουμε ευάλωτοι. Αλλά η πραγματικότητα του σύγχρονου τρόπου εργασίας και ζωής είναι ότι κανένας δεν τα καταφέρνει μόνος. Κανείς δεν πετυχαίνει από το πουθενά. Περισσότερο από ποτέ, πρέπει να βασιζόμαστε στους άλλους, στη στήριξη και τη συνεργασία τους, προκειμένου να επιτύχουμε.
11:35
Όταν θα χρειάζεστε λοιπόν βοήθεια, να τη ζητάτε φωναχτά. Και όταν το κάνετε, να το κάνετε με τρόπο που να αυξάνει τις πιθανότητες να λάβετε θετική απάντηση και που να κάνει τον άλλον να χαίρεται που σας βοήθησε, γιατί το αξίζετε και οι δύο.
11:51
Σας ευχαριστώ.
11:52
(Χειροκρότημα)
