Οι συνθήκες που ζούμε τις τελευταίες μέρες είναι ιδιαίτερες και δύσκολες τόσο για τους ενήλικες, όσο και για τα παιδιά. Αδιαμφισβήτητα, το κλείσιμο των σχολείων έχει προκαλέσει ορισμένα προβλήματα στις οικογένειες⋅ ανακύπτουν ζητήματα φύλαξης των παιδιών, απασχόλησής τους, αλλά και αλληλεπίδρασης με τους γονείς που πλέον περνούν πολύ περισσότερο χρόνο μαζί τους σε έναν περιορισμένο χώρο.
Με αφορμή λοιπόν τις κρίσιμες αυτές μέρες που διανύουμε, η Εναλλακτική Δράση ζήτησε τις πρακτικές συμβουλές της πλέον ειδικού στο θέμα⋅ η Ερατώ Χατζημιχαλάκη, οικογενειακή σύμβουλος, ειδικευμένη στις σχέσεις γονιών-παιδιών απάντησε στις ερωτήσεις μας σχετικά με τους πρακτικούς τρόπους διαχείρισης των προβλημάτων που προκαλεί η καραντίνα στα πλαίσια μιας οικογένειας. Η κα. Χατζημιχαλάκη έχει επίσης πολυετή πείρα σε ομάδες γονέων, είναι εκπαιδευμένη Life Coach και συγγραφέας του βιβλίου «Καινούριοι Γονείς για Καινούρια παιδιά» με θέμα τη σχέση γονιών – παιδιών. Τέλος, είναι εμπνεύστρια και δημιουργός του εγχειρήματος «Ελπιδοχώρι», που στόχο έχει δημιουργικές δράσεις για γονείς και παιδιά.
Advertisment
Κυρία Χατζημιχαλάκη, Τι έχετε να πείτε στους γονείς τώρα που τα παιδιά περιορίστηκαν στο σπίτι;
Έχω να πω πως ήρθε και αυτή η εμπειρία, και πως είναι βέβαιο πως έχουμε πολλά να μάθουμε, για εμάς, για τους άλλους, για τις αντοχές μας, για το πώς διαχειριζόμαστε το φόβο, τον πανικό, την αλληλεπίδρασή μας με το άγνωστο, μιας και άγνωστος είναι ο απρόσκλητος επισκέπτης που ήρθε και θρόνιασε στο νου μας και εξαπλώνεται όλο και περισσότερο στα πνευμόνια των συνανθρώπων μας.
Το κλείσιμο των Σχολείων έφερε μια μεγάλη αναστάτωση στον κοινωνικό ιστό γιατί μέσα σε μια νύχτα έπρεπε να βρεθεί λύση για την ασφάλεια και τη φύλαξη των παιδιών. Σε κάποια σπίτια αυτό είναι μια αξεπέραστη δυσκολία, σε κάποια άλλα βρέθηκαν εύκολα ή δύσκολα οι λύσεις, και σε κάποια άλλα μπορεί να είναι μια μεγάλη ευκαιρία. Το αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι ότι ο μέσος γονιός καλείται να είναι πια πολύ περισσότερο χρόνο με το παιδί του, αν δεν είναι από εκείνους που το παρέδωσε στον παππού και στη γιαγιά στο χωριό.
Τι προτάσεις έχετε για να μπορέσει αυτός ο χρόνος να γίνει ποιοτικός;
Είναι αλήθεια πως τα περισσότερα παιδιά έχουν συνηθίσει στους γρήγορους ρυθμούς που τους έχουμε επιβάλει. Θα δυσκολευτούν να βρουν τα πατήματά τους μέσα στον άπλετο χρόνο που τους δίνεται. Στην αρχή θα τον εκμεταλλευτούν με το να κοιμηθούν λίγο περισσότερο και μια χαρά μου ακούγεται αυτό. Στη συνέχεια όμως είναι σίγουρο ότι θα αρχίσει έντονα η διεκδίκηση περισσότερου χρόνου με τις εύκολες λύσεις.
Advertisment
Εύκολη λύση είναι οτιδήποτε έχει οθόνη. Ας μην γινόμαστε επικριτές! Όλοι το έχουμε κάνει. Είναι πολύ εύκολο για τον γονιό να το επιτρέψει αφού και ο ίδιος το κάνει. Είναι όμως εξίσου εύκολο για να μην πω ευκολότερο να εξαρτηθεί ένα παιδί από τη συνήθεια αυτή. Προάγει τόσο πολύ την έκκριση της ντοπαμίνης που του γίνεται γρήγορα απαραίτητο. Ας είμαστε λοιπόν ιδιαίτερα προσεκτικοί με την απειλή αυτή και ας δούμε τι θέλει να μας πει η συμπεριφορά του όταν επιμένει:
Μπορεί το παιδί να θέλει να πει «Δεν μπορείς να με κάνεις να το κάνω» εμπλεκόμενο μέσα σε έναν αγώνα υπεροχής. Μπορεί να είναι βαθιά πληγωμένο από τις προσδοκίες μας και να θέλει να ανταποδώσει τον συναισθηματικό του πόνο, πονώντας μας ανάλογα. Μπορεί να πιστεύει ότι δεν είναι ικανό να κάνει κάτι επιτυχημένα και έτσι αφήνεται στην εύκολη λύση.
Ας είμαστε συνειδητοί και έτοιμοι να εντοπίσουμε τη λύση του προβλήματος. Κανένας εξαρτημένος δεν μπορεί να φύγει απ’ την εξάρτησή του αν δεν έχει ενεργή και ουσιαστική βοήθεια. Το ερώτημα είναι: Είναι ο γονιός έτοιμος να τη δώσει; Είναι θέμα ορίων που δυστυχώς η κοινωνία μας δεν γνωρίζει ούτε να θέτει ούτε να τηρεί και ούτε είναι εύκολο να αναλυθεί μέσα σε λίγες γραμμές.
Τι προτείνετε όμως έστω και σύντομα και περιληπτικά;
Η πρόταση που έχω για τους γονείς, τουλάχιστον για τα μικρότερα παιδιά είναι: Κλείστε όλες τις οθόνες. Θα κάνει καλό και για εσάς. Είναι η ευκαιρία που ζητούσατε. Αφήστε το παιδί να βαρεθεί. Μόνο τότε θα αναζητήσει μια πιο παραγωγική λύση. Σε όλο τούτο όμως χρειάζεται να είστε παρόντες ως Μέντορες και Προπονητές ζωής, δίνοντας ελαφρά σπρωξιματάκια προς κάποιες κατευθύνσεις διευκολύνοντας την πιθανότητα να εντοπίσει μέσα στα λόγια σας την λύση. Χρειάζεται να μάθει ο μέσος γονιός να εμπνέει την ευταξία και όχι να επιβάλει την πειθαρχία.
«Αφήστε το παιδί να προβληματιστεί. Εμπιστευθείτε ότι θα εντοπίσει πιθανές λύσεις και ακούστε. Μη μιλάτε…»
Θέλετε να γίνετε πιο σαφής;
Ο μόνος τρόπος να συνεργαστεί κάποιος είναι να νιώσει ότι συμμετέχει στη λύση. Άλλο είναι λοιπόν μια παραίνεση του τύπου «Τόσα βιβλία έχεις γιατί δεν διαβάζεις κανένα;» ή «Τόσα παιχνίδια έχεις γιατί δεν παίζεις με αυτά;» και άλλο μια συζήτηση που θα προκαλέσετε φτιάχνοντας μια ζεστή σοκολάτα και καλώντας το παιδί επίσημα σε μια συνάντηση – συζήτηση στο σαλόνι. Καθισμένοι και αφιερώνοντας χρόνο (έχετε άπλετο) σε μια ισότιμη και εποικοδομητική συζήτηση ανάλογα με την ηλικία του ασφαλώς.
Μην εμπλακείτε σε συμβουλές και κηρύγματα ούτε παραινέσεις και χειριστικές δήθεν καλοπροαίρετες ιδέες. Αφήστε τη συζήτηση να εξελιχθεί φυσικά και βρείτε ευκαιρία να το ρωτήσετε τι προτείνει. Μια ισότιμη συζήτηση εντάσσει και τα δύο μέρη. Μια ερώτηση του τύπου «Αν δεν είχαμε τηλεόραση, tablet ή κινητό τι θα έκανες για να περάσεις την ώρα σου;» και σιωπήστε. Αφήστε το παιδί να προβληματιστεί. Εμπιστευθείτε ότι θα εντοπίσει πιθανές λύσεις και ακούστε. Μη μιλάτε….
Αν δεν προκύψει πρόταση (πράγμα που είναι πολύ πιθανό μιας και δεν έχουμε εκπαιδεύσει τα παιδιά να βρίσκουν λύσεις, αλλά εμείς αποφασίζουμε και επιβάλουμε) είναι να κλείσετε ένα ακόμη ραντεβού στο σαλόνι την επόμενη ή την μεθεπόμενη μέρα λέγοντας «Σε εμπιστεύομαι ότι θα βρεις πολλές ωραίες ιδέες το ίδιο θα κάνω και εγώ. Ας σκεφτούμε λοιπόν και οι δύο και ας τα πούμε αύριο την ίδια ώρα. Τι λες;» Αμέσως μετά ασχοληθείτε με κάτι άλλο και μην επιστρέψετε στο θέμα.
Κάντε τα στραβά μάτια αν συνεχίσει το παιχνίδι του στον υπολογιστή. Θα επανέλθετε την προκαθορισμένη μέρα και ώρα και θα ρωτήσετε με την βεβαιότητα πως έχει εντοπίσει τις λύσεις. Αν πράγματι έχει βρει, ενθαρρύνετε και ενισχύσετε το γεγονός ότι συνεργάστηκε και φυσικά διευκολύνετε με κάθε τρόπο τη λύση που σας προτείνει. Αν πάλι δεν φέρει λύση, δώστε ακόμη μια ευκαιρία, πάντα ενισχύοντας και επιβεβαιώνοντας ότι πιστεύετε σ’ αυτό και τις ιδέες που θα βρει. Ένας ενθαρρυμένος άνθρωπος δεν μπορεί παρά να θελήσει να επιβεβαιώσει την εμπιστοσύνη σας. Αν όχι χμ, τα πράγματα είναι λίγο πιο δύσκολα. Δεν χάνεται πάντως η μάχη. Θέλει λίγο πιο ειδικούς χειρισμούς που χρειάζονται πιο ειδική ανάλυση.
«Πολύ συχνά τα παιδιά είναι πιο έτοιμα από τους γονείς να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες της ζωής»
Τι άλλο σημαντικό έχετε να προσθέσετε για τις ιδιαίτερες μέρες που περνάμε;
Έχω να πω πως τα Σχολεία έκλεισαν για κάποιο σοβαρό λόγο. Χρειάζεται, χωρίς να γίνουμε απειλητικοί ή απαισιόδοξοι, να εξηγήσουμε στα παιδιά ότι δεν μπορούν να είναι έξω. Δεν μπορούν να πάνε στον παππού και στη γιαγιά (χρειάζεται να τους προστατέψουμε και αυτούς), δεν μπορούν να πάνε στο σπίτι του φίλου τους. Ο λόγος δεν χρειάζεται να αναλυθεί στη λεπτομέρειά του ανάλογα πάντα με την ηλικία του παιδιού.
Χρειάζεται όμως να εξηγηθεί με απλά λόγια πως είναι θέμα ενδιαφέροντος και φροντίδας της οικογένειάς μας αλλά και των άλλων να παραμείνουμε στο σπίτι μας οπότε χρειάζεται να κάνουμε αυτή την εμπειρία όσο πιο ευχάριστη γίνεται. Έχω να τονίσω πως είναι μεγάλη ευκαιρία για τις σχέσεις μας αυτή η απειλή. Είναι εξαιρετικά λειτουργικό να φροντίσουμε ό,τι είχαμε αφήσει αφρόντιστο λόγω της βιασύνης και του τρεξίματος. Ας καθίσουμε όλοι μαζί γύρω απ’ το τραπέζι, ας παίξουμε, ας κουβεντιάσουμε, ας κυνηγηθούμε, ας γαργαληθούμε, ας χορέψουμε, ας τραγουδήσουμε. Ας κάνουμε τις δουλειές παιχνίδι και ας νοηματοδοτήσουμε αυτόν τον εγκλεισμό ως μια ευκαιρία εμβάθυνσης και περισυλλογής.
Φυσικά πρωτίστως και αποφασιστικά, σκεφτόμαστε το καλύτερο, οραματιζόμαστε το βέλτιστο και παραμένουμε σε εσωτερική σιωπή για όλα τα σενάρια επιστημονικής φαντασίας που ακούγονται. Είναι αλήθεια πως οι ταινίες παίρνουν έμπνευση από τη ζωή αλλά δεν χρειάζεται να επιτρέψουμε τον φόβο να μας παρασύρει στην άβυσσο που δημιουργεί. Για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια, ζούμε κάτι που το βλέπαμε μόνο σε ταινίες τρόμου.
Η ζωή έχει και τα απρόοπτά της και είμαστε εδώ για να τα ξεπερνάμε αναλογιζόμενοι άραγε «τι είναι εκείνο που ρίχνει ο ουρανός και δεν το πίνει η γη» Κι αυτό θα περάσει είναι βέβαιο μέχρι να έρθει το επόμενο. Ας μείνουμε αισιόδοξοι και σταθεροί με την Ελπίδα και την Πίστη πως όλα γίνονται για ένα λόγο που ίσως δεν μπορούμε να αντιληφθούμε τουλάχιστον ακόμη.
Ο ιστορικός του μέλλοντος ίσως να μπορέσει. Είναι υποχρέωσή μας η στάση αυτή αν και θα πρέπει να πω πως μέσα στα 25 χρόνια της πείρας μου, έχω δει πως πολύ συχνά τα παιδιά είναι πιο έτοιμα από τους γονείς να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες της ζωής. Να οφείλεται άραγε στο γεγονός ότι τους λείπουν πληροφορίες για να ενισχύουν την ανησυχία τους ή μήπως είναι πιο έτοιμες και εκπαιδευμένες ψυχές; Η απόφαση δική σας.
