Όταν μιλάμε για μαρμάρινα αγάλματα, ποιο είναι το πρώτο πράγμα που σας έρχεται στο νου; Το πιθανότερο είναι ότι φαντάζεστε διάσημα αγάλματα όπως την Αφροδίτη της Μήλου και τον Δαβίδ. Εκτός όμως από την διακοσμητική λειτουργία της τέχνης, ορισμένες δημιουργίες είναι λειτουργικές. Και φυσικά το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα αυτής της τέχνης είναι οι Καρυάτιδες.
Εν μέρει γυναικείες μαρμάρινες φιγούρες απαράμιλλης ομορφιάς, εν μέρει αρχιτεκτονικά στοιχεία, οι Καρυάτιδες βοηθούν δημιουργικά στο να κρατούν το βάρος του κτηρίου για χιλιάδες χρόνια. Αν και έχει αποδειχτεί ότι τα αρχαία αυτά αγάλματα ήταν εξαιρετικά δημοφιλή στην Αρχαία Αθήνα, συνεχίζουν σήμερα να δημιουργούν θαυμασμό για τον συνδυασμό τέχνης – αρχιτεκτονικής.
Advertisment
Τι είναι οι Καρυάτιδες;
Μια Καρυάτιδα είναι μια γυναικεία φιγούρα αγάλματος που εξυπηρετεί ως κολώνα και υποστύλωμα ή ως ένα άλλο υποστηρικτικό αρχιτεκτονικό στοιχείο. Μια παραδοσιακή Καρυάτιδα έχει ένα κιονόκρανο στο κεφάλι της, αν και ορισμένες επίσης φαίνεται να κρατούν τον θριγκό (το διακοσμημένο τμήμα πάνω από το κιονόκρανο) με τα χέρια τους.
Η λέξη Καρυάτιδα στα αρχαία ελληνικά σημαίνει Κόρη από τις Καρυές, μια πόλη που βρισκόταν κοντά στην Σπάρτη. Στις Καρυές υπήρχε ένας ναός αφιερωμένος στη θεά Άρτεμη.
Advertisment
Για να τιμήσουν τη θεά, οι γυναίκες της περιοχές συχνά εκτελούσαν παραδοσιακούς χορούς, τοποθετώντας καλάθια με φυτά στο κεφάλι τους – μια εικόνα που ενέπνευσε την αισθητική των Καρυάτιδων. Το αντίστοιχο αρχιτεκτονικό στοιχείο στην ανδρική μορφή είναι ο Άτλας, με ορισμένες όμως διαφορές.
Η ιστορία των Καρυάτιδων
Αν και η προέλευση του ονόματός τους βρίσκεται στις Καρυές, η παλαιότερη γνωστή Καρυάτιδα υπήρξε στους Δελφούς και χρονολογείται τον 6ο αιώνα π.Χ. Εδώ, οι Καρυάτιδες ήταν ενσωματωμένες στην αρχιτεκτονική των κτηρίων που προορίζονταν να στεγάζουν προσφορές, όπως τον Θησαυρό των Σιφνίων. Σε εκείνο το σημείο, οι κάτοικοι των Δελφών έφερναν δώρα για να προσφέρουν στον θεό Απόλλωνα.
Δύο αιώνες μετά, οι δημοφιλέστερες Καρυάτιδες της ιστορίας δημιουργήθηκαν στην Αθήνα. Ήταν 6 και στήριζαν την είσοδο μίας εκ των αυλών του Ερεχθείου της Ακρόπολης. Και αν με την πρώτη ματιά φαίνονται ίδιες, δεν είναι. Τα μαλλιά τους είναι πιασμένα διαφορετικά, τα πρόσωπά τους αλλά και τα ρούχα επίσης.
Σήμερα στη θέση τους υπάρχουν αντίγραφα• 5 από τα αυθεντικά αγάλματα είναι στο Μουσείο της Ακρόπολης και ένα στο Βρετανικό Μουσείο.
Όπως και η υπόλοιπη Κλασσική τέχνη, οι Καρυάτιδες «έχασαν το ενδιαφέρον τους» κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της Ιταλικής Αναγέννησης – μια περίοδος κατά την οποία το ενδιαφέρον και η χρήση της κλασσικής αρχαιότητας αναγεννήθηκε – οι καλλιτέχνες άρχισαν και πάλι να χρησιμοποιούν την τεχνική. Αντί όμως να λαξεύουν καρυάτιδες στις προσόψεις των κτηρίων, οι γλύπτες τις ενσωμάτωναν στο εσωτερικό.
