Υπάρχουν δύο μοντέλα δημιουργίας επιθυμιών. Στο ένα προηγείται η επιθυμία κι έπεται η σκέψη (μπορεί και να μην υπάρχει σκέψη) και στο άλλο προηγείται η σκέψη κι ακολουθεί η επιθυμία. Στο δεύτερο μοντέλο κυριαρχεί ο ορθολογισμός: σκέφτομαι τι χρειάζομαι/θέλω και κατόπιν το επιθυμώ. Ακούγεται λίγο άχρωμο αλλά είναι στοχευμένο. Η σκέψη σκάβει, εξερευνά, αργά και μεθοδικά, η επιθυμία εκρήγνυται και παρασύρει. Αν συμβεί το δεύτερο τότε η σκέψη θα γίνει υποχείριο της επιθυμίας, αν συμβεί το πρώτο τότε η επιθυμία θα γίνει εργαλείο της σκέψης.
Όλα τα παραπάνω, όπως γίνεται αντιληπτό, δεν είναι εύκολο να κατανοηθούν, ώστε να χρησιμοποιηθούν, στην πρώιμη παιδική ηλικία. Θα πρέπει να θυμάστε ωστόσο ότι το παρελθόν δεν καθορίζει το μέλλον, αν δεν το επιτρέψουμε εμείς. Είναι στο παρόν που μπορούμε να θεραπεύσουμε το παρελθόν και να χτίσουμε ένα καινούριο μέλλον. Πάντα υπάρχει χρόνος για να αλλάξουμε όσα θέλουμε αρκεί να εργαστούμε με τον εαυτό μας προς αυτή τη κατεύθυνση. Η ενήλικη περίοδος προσφέρει τα εργαλεία που ίσως απουσίαζαν όταν είμαστε παιδιά.
Advertisment
Η ένταση των επιθυμιών κι η εξάρτηση από αυτές μπορούν επίσης σε συνδυασμό με την ιδιοσυγκρασία ενός ανθρώπου να οδηγήσουν σε ψυχοπαθολογικές καταστάσεις. Έχει αποδειχθεί ότι οι ανικανοποίητες επιθυμίες ευθύνονται για την κατάθλιψη, όπως επίσης , ανάλογα με το άτομο, μπορεί να οδηγήσουν στον θυμό κι αυτός με τη σειρά του σε άλλα απρόβλεπτα αποτελέσματα. Μπορεί ακόμη να αναδυθεί ο φθόνος, παρατηρώντας τους άλλους που έχουν αυτό που εμείς θέλαμε αλλά δεν αποκτήσαμε.
Σε όλες τις περιπτώσεις, οι επιθυμίες χαράζουν ένα μονοπάτι, συχνά δαιδαλώδες, κι ο άνθρωπος της επιθυμίας ακόμη κι υποσυνείδητα αρχίζει και δρα με γνώμονα την ικανοποίηση τους ακολουθώντας σαν υπνωτισμένος τη διαδρομή αυτών των επιθυμιών. Αν η σκέψη προηγείται υπάρχουν βάσιμες ελπίδες ότι θα είναι κυρίαρχος σ’ αυτό το ταξίδι, αν η επιθυμία τον τυφλώσει τότε όλα τα σενάρια είναι πιθανά.
Με βάση τα παραπάνω γίνεται έκδηλο ότι οι επιθυμίες μας είναι ένας χάρτης που απεικονίζει το μέλλον μας ανά πάσα στιγμή, αφού οι επιθυμίες είναι αμέτρητες κι ανάμεσα στις κυρίαρχες και βασικές αναδύονται συνεχώς, όπως τα κεφάλια της Λερναίας Ύδρας, συνεχώς καινούριες.
Advertisment
Κάποιος μπορεί να φέρει αντίρρηση και να πει: «Εγώ θυμάμαι στιγμές στη ζωή μου που δεν ακολούθησα τις επιθυμίες μου κι έζησα καταστάσεις που δεν επιθυμούσα» Αυτό φαινομενικά έχει μια δόση αλήθειας αλλά τελικά είναι μια πλάνη, επειδή η βασική επιθυμία μπορεί να μην είναι άμεσα ορατή αλλά κεκαλυμμένη. Για παράδειγμα, κάποιος έκανε μια εργασία με το ζόρι, υπό την πίεση των γονιών του, μπορεί να πήγε στο σχολείο ενώ δεν ήθελε κλπ.
Ωστόσο πίσω από την καταναγκαστική συμπεριφορά του, υποβόσκει μια επιθυμία του, την οποία ικανοποίησε. Μια επιθυμία να αποφύγει τους μπελάδες, την τιμωρία, την διατάραξη των σχέσεων του με τους γονείς του, μια επιθυμία να τελειώνει με την επιθυμία των άλλων και να ξεμπερδεύει. Η δική του επιθυμία να μην πάει σχολείο, σκεπάστηκε από την επιθυμία του να υπακούσει στις εντολές των άλλων για διάφορους λόγους που επίσης είναι μικρές δικές του επιθυμίες οι οποίες σκιαγραφούν την προσωπικότητα του, μας δείχνουν ποιος είναι πραγματικά και τι θέλει. Επιθυμεί να μην πάει σχολείο, αλλά περισσότερο επιθυμεί να μη του τις «βρέξουν» ή να μη στενοχωρήσει τους γονείς του και πάει λέγοντας.
Σε τέτοιες περιπτώσεις η ψυχοπαθολογία των καταστάσεων είναι προ των πυλών κι είναι φανερό ότι μπορεί να την προσκαλέσουμε στη ζωή μας αν δεν είμαστε δυνατοί (οι έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει το ευάλωτο αλλά και το ανθεκτικό παιδί). Ο λόγος είναι η σύγκρουση όλων αυτών των επιθυμιών που αναγκάζουν μια επιθυμία να υποκύψει σε άλλες που εμείς δεν αναγνωρίζουμε ως δικές μας ή θεωρούμε ότι πρόκειται για καταναγκαστικές. Έχουμε ιεραρχήσει τις επιθυμίες μας με κορυφαία ,για παράδειγμα, αυτήν του να μη θέλουμε να πάμε σχολείο. Δυστυχώς όμως οι άλλες οι μικρές επιθυμίες, οι δευτερεύουσες που φαινομενικά κατευθύνονται από την θέληση των άλλων, διαμορφώνουν μια άλλη πορεία με αποτέλεσμα η αρχική επιθυμία να ασφυκτιά και να γίνεται απωθημένο, ενώ ταυτόχρονα μπορεί μια, μέχρι πρότινος, δευτερεύουσα να αποδειχθεί η κυρίαρχη επιθυμία.
Τι μπορεί να προκαλέσει η μη ικανοποίηση της κορυφαίας επιθυμίας εξ αιτίας όλων των άλλων υποχωρητικών επιθυμιών;
Αυτό είναι ένα ερώτημα προσωπικό επειδή η απάντηση εξαρτάται, από έναν συνδυασμό στοιχείων που για τον κάθε άνθρωπο είναι μοναδικά, κι ο καθένας πρέπει να αναλογιστεί ποιος είναι και τι στοιχεία παλεύουν μέσα του για να δώσει την δική του απάντηση. Δεν είναι απαραίτητο ότι θα εκδηλώσει μια διαταραχή, μπορεί να διαμορφώσει μια προσωπικότητα που συνταιριάζει, κατά τη άποψη του, με όλη αυτή την υποσυνείδητη πάλη. Το βέβαιο είναι ότι όλο αυτό το παρασκήνιο που λειτουργεί αόρατα κι υπόγεια μέσα του, θα διαμορφώσει την πορεία του κι εν πολλοίς το μέλλον του.
Αναλογιστείτε ο καθένας ξεχωριστά αφού έχετε καταγράψει, κατά το δυνατόν, όλες τις επιθυμίες που θυμηθήκατε. Σημειώστε εκείνες που δεν έχουν ικανοποιηθεί. Τώρα γράψτε δίπλα σε κάθε μια πως αισθανθήκατε όταν δεν μπορέσατε να τη βιώσετε και πως αισθάνεστε σήμερα επειδή δεν έχει πραγματοποιηθεί. Δίπλα γράψτε τι σημαίνει για σας να μην πραγματοποιηθεί ποτέ, μέχρι να αποχωρήσετε απ’ τη ζωή.
Συνεχίζεται…
- Δύσκολες καταστάσεις στη ζωή: Τελικά είναι προβλήματα ή λύσεις; - 10 Νοεμβρίου 2022
- Η καθημερινότητα ως προβολή του «αόρατου κόσμου» - 31 Ιανουαρίου 2022
- Η ψυχολογία της καθημερινότητας: Επιθυμίες και διαπροσωπικές σχέσεις - 13 Νοεμβρίου 2021
