Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων γνωστός και σαν υπολογιστής, χρονολόγιο ή αστρολάβος των Αντικυθήρων, είναι το αρχαιότερο μηχάνημα με γρανάζια που σώζεται και αποτελεί ένα αρχαίο τέχνεργο που λειτουργούσε σαν αναλογικός, μηχανικός υπολογιστής και όργανο αστρονομικών παρατηρήσεων.
Ο Μηχανισμός, ο οποίος φυλάσσεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα, είναι το πιο πολύπλοκο δείγμα μηχανικής που έχει βρεθεί από τον αρχαίο κόσμο.
Advertisment
Από τη στιγμή της ανακάλυψής του μέχρι και σήμερα, έχει συναρπάσει και προβληματίσει πολλούς ιστορικούς της επιστήμης και της τεχνολογίας και πολλοί είναι οι επιστήμονες που έχουν αφιερωθεί στο να λύσουν τα μυστήρια και τους γρίφους του.
Τον Ιούνιο του 1959, ο γνωστός φυσικός και ιστορικός της επιστήμης, καθηγητής Ντέρεκ ντε Σόλα Πράις που εργαζόταν στο Πανεπιστήμιο του Γέηλ, δημοσίευσε στο περιοδικό Scientific American, ένα άρθρο για τον μηχανισμό των Αντικυθήρων, την εποχή που ο μηχανισμός αυτός δεν είχε μελετηθεί πλήρως.
Εξήντα δύο χρόνια μετά, στο τελευταίο τεύχος του, το περιοδικό Scientific American, δημοσίευσε πρόσφατα, τα αποκαλυπτικά ευρήματα μιας εξαμελούς επιστημονικής ομάδας του Univercity College of London, που μελετά τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων.
Advertisment
Συγκεκριμένα, η ομάδα UCL Antikythera Research Team, με επικεφαλής τον μαθηματικό Τόνι Φριθ, στην οποία συμμετέχουν και δύο Έλληνες, η αρχαιομεταλλουργός Μυρτώ Γεωργακοπούλου και ο φυσικός Άρης Δανάλης, κατάφερε να αναπαραστήσει το μεγαλύτερο μέρος του εσωτερικού του μηχανισμού, το οποίο χρονολογείται μεταξύ του 4ου και 1ου αιώνα.
Τόσο τα ευρήματα όσο και οι εργασίες μιας άλλης ομάδας ερευνητών του Univercity College of London υποδεικνύουν τον Αρχιμήδη σαν σχεδιαστή του Μηχανισμού, αν και δεν υπάρχουν χειροπιαστά αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με αυτή την υπόθεση. Στην περίπτωση όμως που η υπόθεση αυτή ευσταθεί και εμπνευστής και σχεδιαστής του μηχανισμού ήταν ο Αρχιμήδης ο
Συρακούσιος τότε, εφόσον εκείνος έζησε από το 287 μέχρι το 212 π.Χ, ο Μηχανισμός θα πρέπει να είναι μεταγενέστερο αντίγραφο και όχι το πρωτότυπο του Αρχιμήδη. Δεδομένου μάλιστα ότι στην αρχαιότητα, τα μπρούτζινα αντικείμενα ανακυκλώνονταν – και ο μηχανισμός είναι κατασκευασμένος από μπρούντζο – τότε, είναι πιθανό, η πρωτότυπη συσκευή να είχε ανακυκλωθεί και μετατραπεί σε άλλα εύχρηστα αντικείμενα όπως οικιακά σκεύη ή εξαρτήματα όπλων.
Από την αρχή της ανακάλυψής του, ήταν σαφές ότι ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων ήταν ένα όργανο αποτύπωσης του γαιοκεντρικού σύμπαντος. Στην πίσω όψη του, που σήμερα θεωρείται ότι έχει αποκρυπτογραφηθεί πλήρως βρίσκεται το κλειδί για να αποκαλυφθεί η πραγματική χρησιμότητά του. Σε αυτήν υπάρχουν δύο κύκλοι με ενδείξεις και χαραγμένες «οδηγίες χρήσης».
Η μεγάλη πρόκληση για τους ερευνητές ήταν το πώς θα ανασυνθέσουν τον Μηχανισμό στο σύνολό του, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις οδηγίες του κατασκευαστή προς τον χρήστη και να γίνει σαφές πώς συνδυάζονταν η μπροστινή και πίσω όψη ώστε να παραγάγουν προβλέψεις, σύμφωνα με τις όψεις των πλανητών ή τις εκλείψεις του Ήλιου και της Σελήνης, σε συγκεκριμένες ημερομηνίες.
Η επιστημονική ομάδα του UCL, υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Τόνι Φριθ κατάφερε να κατασκευάσει το πιο εξελιγμένο μοντέλο του Μηχανισμού, από την ανακάλυψη του μέχρι σήμερα, αναπαριστώντας με ένα πειστικό τρόπο, το πώς θα πρέπει να το είχαν κατασκευάσει οι αρχαίοι Έλληνες.
Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα της ερευνητικής ομάδας, η καρδιά του Μηχανισμού των Αντικυθήρων συντίθεται από 69 γρανάζια, διαφόρων μεγεθών και τύπων και από αυτά, μόνο τα 35 διακρίνονται στο αυθεντικό αρχαιολογικό εύρημα. Τα υπόλοιπα 34 γρανάζια, οι επιστήμονες χρειάστηκε να τα φανταστούν, δεδομένου ότι από το βυθό της θάλασσας κοντά στα Αντικύθηρα ανασύρθηκε μόνο το 1/3 του μηχανισμού, που και αυτό είναι κατακερματισμένο σε 82 διαφορετικά θραύσματα, γεγονός που καθιστά ιδιαίτερα δύσκολη την κατανόηση της κατασκευής, της λειτουργίας και του σκοπού του μυστηριώδους αυτού αντικειμένου.
