Δεν είναι τα λόγια που πληγώνουν. Είναι αυτά που δεν ειπώθηκαν ποτέ. Είναι η φράση που πνίγηκε στον λαιμό, το «συγγνώμη» που δεν βρήκε έξοδο, το «σ’ αγαπώ» που δεν τόλμησε να διαβεί την απόσταση. Κι έτσι, κάθε φορά που σιωπούμε εκεί που έπρεπε να μιλήσουμε, κάτι καίγεται μέσα μας κι αυτό που μένει είναι στάχτη.
Η στάχτη είναι η σιωπηλή μαρτυρία μιας φωτιάς που δεν έλαμψε, το ίχνος μιας εσωτερικής καύσης που δεν έγινε αντιληπτή, δεν έδωσε φως, άφησε μόνο σκόνη.
Advertisment
Όταν το συναίσθημα δεν γίνεται φωνή
Υπάρχει μια κατηγορία πόνου χωρίς φωνή. Είναι η εσωτερική φθορά από τα λόγια που καταπιέστηκαν, από τα βλέμματα που δεν ανταποκρίθηκαν, από τα αγγίγματα που δεν δόθηκαν. Σε κάθε οικογένεια, σε κάθε φιλία, σε κάθε σχέση, υπάρχουν αυτά τα μικρά διαστήματα, τα «κενά νοήματος» όπου η αγάπη δεν εκφράστηκε, η λύπη δεν μοιράστηκε, ο φόβος δεν ειπώθηκε.
Μάθαμε να θεωρούμε αδυναμία την έκφραση, να κρατάμε την ψυχραιμία μας, να μη δείχνουμε πόνο, να λέμε «δεν πειράζει» ενώ όλα μέσα μας καταρρέουν. Μεγαλώσαμε σε κουλτούρες που επαινούν τη σιωπή, χωρίς να καταλαβαίνουν τι πραγματικά μας στοιχίζει. Γιατί εκεί που δεν λέγεται τίποτα, μαζεύεται η στάχτη που κάποια στιγμή μας πνίγει.
Το οξύμωρο είναι πως στις πιο σημαντικές μας σχέσεις, εκεί που θα έπρεπε να νιώθουμε ασφάλεια να μιλήσουμε, επικρατεί η πιο βαθιά σιωπή. Μιλάμε για τον καιρό, για τη δουλειά, για τις ειδήσεις και ποτέ για αυτό που πραγματικά μας καίει.
Advertisment
Η κοινωνία της επικοινωνίας και η σιωπή μέσα μας
Σήμερα μιλάμε παντού, γράφουμε, αναρτούμε, συζητούμε κι όσο περισσότερο επικοινωνούμε προς τα έξω, τόσο λιγότερο μιλάμε προς τα μέσα. Ο άνθρωπος του 21ου αιώνα είναι περικυκλωμένος από λέξεις, αλλά δυσκολεύεται να αρθρώσει τις πιο σημαντικές: «φοβάμαι», «ντρέπομαι», «μου λείπεις».
Η συνεχής έκθεση, η ανάγκη να είμαστε κοινωνικά επιθυμητοί και σωστοί, κάνει τη γλώσσα μας φιλτραρισμένη. Όσο πιο συχνά μιλάμε για να φαινόμαστε, τόσο λιγότερο αντέχουμε να φανερώσουμε αυτό που μας διαπερνά κι έτσι η ουσιαστική έκφραση γίνεται είδος υπό εξαφάνιση.
Το τίμημα αυτής της αποσύνδεσης δεν είναι μόνο η μοναξιά. Είναι μια ήπια, αλλά διαβρωτική μορφή εσωτερικής απομάκρυνσης. Απομακρυνόμαστε από τους άλλους, απομακρυνόμαστε από τον ίδιο μας τον εαυτό και μέσα σε αυτή τη σιωπή, συσσωρεύεται η στάχτη από τις αμέτρητες φωτιές που μας καίνε καθημερινά.
Τα ανείπωτα που κακοφορμίζουν
Ό,τι δεν εκφράζεται μετατοπίζεται. Αν δεν μιλήσουμε για τον φόβο, θα τον ζήσουμε στο σώμα μας. Αν δεν εκφράσουμε τον θυμό, θα τον κουβαλήσουμε στα γόνατα, στη μέση, στην αναπνοή μας. Τα ανείπωτα αντί να εξαφανιστούν εγκαθίστανται, γίνονται μέρος της ταυτότητάς μας, σαν ανεπιθύμητοι συγκάτοικοι.
Το σώμα θυμάται. Έτσι ο κόμπος στον λαιμό δεν είναι τυχαίος. Ο ύπνος που δεν έρχεται, η αναπνοή που δεν γεμίζει το στήθος, η ξαφνική εξάντληση, όλα είναι τρόποι με τους οποίους το σώμα φωνάζει αυτά που το στόμα δεν τόλμησε. Κι όταν για χρόνια δεν λέγεται τίποτα, η στάχτη πια έχει απλωθεί παντού.
Κάθε άνθρωπος που κάποτε δεν μίλησε, κουβαλά λίγη τέφρα στην καρδιά του. Κάθε σχέση που τέλειωσε χωρίς εξήγηση, κάθε φίλος που χάθηκε επειδή κανείς δεν άνοιξε κουβέντα, κάθε γονιός που δεν ζήτησε συγγνώμη, όλα αφήνουν πίσω τους ένα αποτύπωμα, μία σκιά που όσο την προσπερνάμε τόσο γιγαντώνεται.
Η φράση που περιμένει να ειπωθεί
Μια φράση μπορεί να λυτρώσει γιατί μας επιτρέπει να εκφράσουμε την αλήθεια μας. Ένα «σε καταλαβαίνω», ένα «φοβάμαι», ένα «μου λείπεις», ένα «σε αγαπώ», είναι λυτρωτικά όταν τολμάμε να τα ξεστομίσουμε.
Κανείς δεν μας έμαθε πώς να μιλάμε βαθιά. Μας έμαθαν να μιλάμε όμορφα, σωστά και καθαρά. Αλλά η ζωή είναι ακατάστατη, η αγάπη είναι συχνά αδέξια κι η συγγνώμη δεν βγαίνει πάντα κομψά. Η στιγμή όμως που κάποιος λέει έστω και διστακτικά αυτό που πραγματικά νιώθει, είναι η μόνη στιγμή που η στάχτη εξαφανίζεται, ξελαφρώνοντας την ψυχή και το σώμα.
Ας μην αφήσουμε τα λόγια που δεν είπαμε να γίνουν το μόνο μας αποτύπωμα. Ας μιλήσουμε έστω κι αδέξια, γιατί αυτό που τελικά ζεσταίνει τη ζωή δεν είναι οι σωστές λέξεις αλλά το θάρρος να τις πεις.
