Στην καρδιά της Ηπείρου, στο Κεφαλοχώρι Κόνιτσας, χωριό με λίγες οικογένειες και ακόμη λιγότερα παιδιά, ένα δημοτικό σχολείο άνοιξε ξανά — όχι για πολλά παιδιά, αλλά για έναν μόνο μαθητή. Ο μικρός Δημήτρης θα ξεκινήσει την Α΄ Δημοτικού χωρίς να χρειάζεται να διανύει καθημερινά 116 χιλιόμετρα πήγαινε-έλα, χάρη στην απόφαση να λειτουργήσει το σχολείο. Αυτό το γεγονός δεν είναι μόνο αίνιγμα εκπαιδευτικό· είναι κοινωνικό, δημογραφικό, πολιτικό.
Τα δεδομένα
Ο μαθητής είναι έξι ετών και ζει στο Κεφαλοχώρι Κόνιτσας, όπου το δημοτικό σχολείο είχε κλείσει για περίπου πέντε χρόνια. Αν δεν άνοιγε φέτος, θα έπρεπε να πηγαίνει καθημερινά στο σχολείο της Κόνιτσας, σε απόσταση 40 χιλιομέτρων. Μαζί με τις αναγκαίες παρακάμψεις για τα άλλα χωριά, η καθημερινή διαδρομή θα ξεπερνούσε τα 116 χιλιόμετρα.
Advertisment
Συνολικά, σε όλη την Ελλάδα, περισσότερες από 700 σχολικές μονάδες δεν κατόρθωσαν να συγκεντρώσουν τον ελάχιστο αριθμό μαθητών ώστε να λειτουργήσουν.
Τι αποκαλύπτει η περίπτωση αυτή
Δημογραφική συρρίκνωση και εκπαίδευση
Από το 2018 μέχρι το 2025, ο μαθητικός πληθυσμός στα Δημοτικά έχει μειωθεί κατά περίπου 111.000 μαθητές, ποσοστό που αντιστοιχεί σε πτώση της τάξης του 19 %. Ταυτόχρονα, πάνω από 700 σχολεία – και συγκεκριμένα 766 σχολικές μονάδες, δηλαδή πάνω από το 5 % του συνόλου της χώρας – δεν καλύπτουν τον απαιτούμενο ελάχιστο αριθμό μαθητών για να λειτουργήσουν. Το πλήθος των «πρωτακίων» έχει επίσης μειωθεί κατά περίπου 44.000 σε σχέση με το 2010. Αυτά τα στοιχεία δείχνουν πως το δημογραφικό πρόβλημα δεν είναι μεμονωμένο, αλλά έχει ήδη επιφέρει δραματικές αλλαγές στα σχολεία και ότι η υφιστάμενη σχολική υποδομή βρίσκεται υπό πίεση. Η μείωση του μαθητικού πληθυσμού σε απομακρυσμένες και ορεινές περιοχές καθιστά ακόμα δυσκολότερο να κρατηθούν ανοιχτά σχολεία. Όταν ένα σχολείο κλείνει, οι οικογένειες αντιμετωπίζουν πρόβλημα με τις μεγάλες αποστάσεις μετακίνησης, γεγονός που οδηγεί σε περαιτέρω εγκατάλειψη της υπαίθρου.
Υλικοτεχνικές και λειτουργικές δυσκολίες
Ενώ η εκπαίδευση δεν είναι μόνο δικαίωμα αλλά και θεμέλιο για τη διατήρηση ζωντανών κοινοτήτων, το κόστος του σχολικού μεταφορικού έργου είναι υψηλό για λίγους μαθητές. Η ανάγκη για εκπαιδευτικό προσωπικό ακόμη και για έναν μαθητή δημιουργεί διοικητικά και λειτουργικά διλήμματα. Οι υποδομές υπολειτουργούν αν δεν υπάρχει επαρκής αριθμός παιδιών.
Advertisment
Προκλήσεις
- Οικονομικό κόστος: Το κράτος επιβαρύνεται όταν λειτουργεί σχολείο για ελάχιστους μαθητές.
- Αποφάσεις της τελευταίας στιγμής: Στην περίπτωση του Κεφαλοχωρίου, η απόφαση να ανοίξει το σχολείο ελήφθη μόλις μία μέρα πριν τον αγιασμό.
- Ψυχολογικό βάρος για τις οικογένειες: Η αβεβαιότητα και οι συνεχείς μετακινήσεις επιβαρύνουν τόσο τα παιδιά όσο και τους γονείς.
- Κίνδυνος εγκατάλειψης της υπαίθρου: Όταν η εκπαίδευση δεν είναι εγγυημένη, οι νέοι τείνουν να εγκαταλείπουν τις μικρές κοινότητες.
Προτάσεις λύσεων
- Κεντρικός σχεδιασμός για την κάλυψη της υπαίθρου, με σταθερό πλάνο για σχολεία σε ορεινές περιοχές.
- Δημιουργία μικρών πολυδύναμων σχολικών μονάδων που να εξυπηρετούν περισσότερα χωριά.
- Κίνητρα για εκπαιδευτικούς και οικογένειες ώστε να παραμείνουν σε απομακρυσμένες περιοχές.
- Ενίσχυση της ψηφιακής εκπαίδευσης σε υβριδικές μορφές, όπου δεν είναι βιώσιμο το φυσικό σχολείο.
- Ενεργή συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στις αποφάσεις για το σχολείο τους.
Η περίπτωση του Δημοτικού Σχολείου στο Κεφαλοχώρι Κόνιτσας δείχνει ότι η εκπαίδευση δεν είναι απλώς μια αίθουσα διδασκαλίας. Είναι το κέντρο της κοινότητας, ο παράγοντας που κρατά ζωντανό ένα χωριό. Όταν το κράτος αποφασίζει να ανοίξει ένα σχολείο για έναν μαθητή, δεν επενδύει μόνο στη μόρφωσή του· επενδύει στη ζωή και το μέλλον της ίδιας της υπαίθρου.
Πηγές
- CNN Greece – «Θα έκανε 116 χλμ για να πάει σχολείο: Δημοτικό ανοίγει σε χωριό της Κόνιτσας μόνο για ένα μαθητή», 11 Σεπτεμβρίου 2025.
- Rosa.gr – «Το δημοτικό σχολείο που άνοιξε για έναν μαθητή: “Θα έκανε 116 χλμ για να πάει σχολείο”», 11 Σεπτεμβρίου 2025.
- Alfavita – «Το κουδούνι χτύπησε για τον μικρό Δημήτρη: Δημοτικό σχολείο που άνοιξε για έναν μαθητή», 11 Σεπτεμβρίου 2025.
