Συνήθως, νιώθουμε ευγνωμοσύνη για κάτι συγκεκριμένο – μια καλή είδηση, μια θετική συγκυρία, ένα πρόσωπο που μας φέρθηκε καλά. Είναι μια φυσική ανταπόκριση σε αυτό που εκλαμβάνουμε ως θετικό. Έτσι, το «ευχαριστώ» συνοδεύεται συχνά από ένα «επειδή».
Αυτή η μορφή ευγνωμοσύνης, όσο πολύτιμη κι αν είναι, παραμένει εξαρτημένη. Η ύπαρξή της βασίζεται στο εξωτερικό γεγονός. Χρειάζεται κάτι να συμβεί για να μπορέσει να ενεργοποιηθεί.
Advertisment
Η ευγνωμοσύνη άνευ όρων αντίθετα, είναι μια διαφορετική εσωτερική κατάσταση. Δεν περιμένει κάτι εξωτερικό για να εκφραστεί. Δεν εξαρτάται από τα γεγονότα. Δεν έχει προϋποθέσεις. Είναι η αίσθηση του να είσαι ευγνώμων απλώς και μόνο γιατί υπάρχεις. Γιατί αναπνέεις, γιατί συμμετέχεις στο μυστήριο και την ομορφιά της ζωής, ακόμα κι όταν αυτή είναι σκληρή ή αβέβαιη.
Αυτή η μορφή ευγνωμοσύνης δεν είναι συναίσθημα. Είναι στάση ύπαρξης. Και μπορεί να αλλάξει ριζικά τον τρόπο που σχετιζόμαστε με τον εαυτό μας, με τους άλλους και με την ίδια τη ζωή.
Γιατί να καλλιεργήσουμε μια τέτοια ευγνωμοσύνη;
Η ευγνωμοσύνη άνευ όρων είναι βαθιά πρακτική και θεραπευτική. Οι έρευνες δείχνουν ότι η ευγνωμοσύνη — ακόμα και όταν είναι «συμβατική» — σχετίζεται με:
Advertisment
- Χαμηλότερα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης
- Αυξημένη συναισθηματική ανθεκτικότητα
- Καλύτερη ποιότητα ύπνου
- Ενίσχυση κοινωνικών δεσμών και αίσθησης σύνδεσης
- Περισσότερη ευτυχία και ικανοποίηση από τη ζωή
Όταν όμως η ευγνωμοσύνη γίνεται στάση χωρίς προϋποθέσεις, τα οφέλη αυτά βαθαίνουν. Δεν είμαστε πλέον εξαρτημένοι από το “αν” και το “πότε” των καλών γεγονότων. Μαθαίνουμε να εστιάζουμε στην αξία της ίδιας της εμπειρίας, χωρίς να την αξιολογούμε συνεχώς ως «θετική» ή «αρνητική».
Ειδικά σε περιόδους απώλειας, κρίσης ή συναισθηματικής αστάθειας, η άνευ όρων ευγνωμοσύνη λειτουργεί ως εσωτερική άγκυρα. Δεν προσφέρει ψευδαίσθηση ευτυχίας, αλλά παρουσία, προοπτική και νόημα.
Πώς να καλλιεργήσουμε την ευγνωμοσύνη άνευ όρων;
Η μετάβαση από την ευγνωμοσύνη που εξαρτάται από τα εξωτερικά γεγονότα στην ευγνωμοσύνη άνευ όρων δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη. Προκύπτει μέσα από καθημερινή εξάσκηση και κυρίως κοιτώντας τα πράγματα με νέα ματιά.
Πρώτα, σταματάμε να αναζητάμε λόγους.
Αντί να ψάχνεις το “γιατί είμαι ευγνώμων σήμερα”, απλώς κάθισε για λίγο με την πρόθεση να συνδεθείς με την ίδια τη ζωή. Μη βιάζεσαι να ερμηνεύσεις. Παρατήρησε την αναπνοή σου, την αίσθηση του σώματος, το γεγονός ότι υπάρχεις. Αυτό από μόνο του είναι θαυμαστό.
Δεύτερον, συνδεόμαστε με την εμπειρία ως έχει.
Ακόμα και όταν κάτι είναι δύσκολο, αντί να αντιδράμε με θυμό ή θλίψη, μπορούμε να προσπαθήσουμε να καλλιεργήσουμε μια στάση παρατήρησης: «αυτό υπάρχει τώρα». Η ευγνωμοσύνη δεν λέει «όλα είναι καλά».
Τρίτον, κάνε χώρο για σιωπηλές πράξεις ευγνωμοσύνης.
Μια μικρή τελετουργία, ένα βλέμμα στον ουρανό, ένα λεπτό ηρεμίας πριν ξεκινήσουμε τη μέρα, μπορεί να γίνουν αφορμές για ευγνωμοσύνη. Δεν χρειάζεται να συμβαίνει κάτι ξεχωριστό. Αρκεί να είμαστε εκεί, για να το ζήσουμε.
Τέταρτον, μην πιεζόμαστε να «νιώσουμε».
Η άνευ όρων ευγνωμοσύνη δεν απαιτεί να νιώθουμε θετικά. Απλώς απαιτεί παρουσία. Να επιτρέπουμε στα πράγματα να είναι όπως είναι. Από εκεί ξεκινά η βαθύτερη σύνδεση.
Η ευγνωμοσύνη δεν είναι υποχρέωση. Είναι ελευθερία
Πολλοί άνθρωποι παρερμηνεύουν την έννοια της ευγνωμοσύνης ως μια «υποχρεωτική καλοσύνη». Ότι πρέπει πάντα να είμαστε ευχαριστημένοι, ακόμα και όταν υποφέρουμε. Όμως αυτό δεν είναι ευγνωμοσύνη — είναι καταπίεση.
Η αυθεντική ευγνωμοσύνη δεν ακυρώνει τη δυσκολία. Την περιλαμβάνει. Επιτρέπει και τον θυμό και τη θλίψη και την απόγνωση. Αλλά παράλληλα — σε ένα πιο ήσυχο βάθος — θυμάται ότι η ζωή δεν εξαντλείται σε μια συγκυρία.
Η άνευ όρων ευγνωμοσύνη είναι υπαρξιακή πράξη κι όχι συναισθηματικό στόλισμα. Δεν μας λέει να προσποιούμαστε ότι όλα είναι όμορφα. Μας λέει να σταθούμε παρόντες, ακόμη κι όταν όλα μοιάζουν ακατανόητα, ακόμα κι όταν όλα είναι επώδυνα.
Όταν η ευγνωμοσύνη γίνεται τρόπος ζωής
Η συνεχής καλλιέργεια της ευγνωμοσύνης μπορεί με τον καιρό να αλλάξει ριζικά:
- Τη σχέση σου με την αβεβαιότητα: Αν δεν χρειάζεσαι να πάνε όλα καλά για να νιώσεις καλά, αποκτάς ελευθερία.
- Τη σχέση σου με τους άλλους: Η ευγνωμοσύνη καλλιεργεί αυθορμητισμό, δοτικότητα, ενσυναίσθηση.
- Τη σχέση σου με τον εαυτό σου: Παύεις να σε μετράς με βάση τα επιτεύγματα. Αρχίζεις να σε αναγνωρίζεις ως άνθρωπο κι όχι ως project.
Δεν υπάρχει κάποιος τελικός στόχος. Δεν υπάρχει τέλεια στάση ευγνωμοσύνης. Υπάρχει μόνο το να επανέρχεσαι ξανά και ξανά στο παρόν, αναγνωρίζοντας ότι δεν χρειάζεται να συμβεί τίποτα για να είσαι ευγνώμων. Η ζωή είναι ήδη δώρο. Ακόμα κι όταν δεν φαίνεται
Πηγές
- Emmons, Robert A.
Thanks! How the New Science of Gratitude Can Make You Happier. Houghton Mifflin Harcourt, 2007. - Hanson, Rick.
Hardwiring Happiness: The New Brain Science of Contentment, Calm, and Confidence. Harmony Books, 2013. - Neff, Kristin.
Self-Compassion: The Proven Power of Being Kind to Yourself. William Morrow, 2011. - Seligman, Martin E. P. & Peterson, Christopher.
Character Strengths and Virtues: A Handbook and Classification. Oxford University Press, 2004. - Thich Nhat Hanh.
The Miracle of Mindfulness: An Introduction to the Practice of Meditation. Beacon Press, 1975. - Kabat-Zinn, Jon.
Wherever You Go, There You Are: Mindfulness Meditation in Everyday Life. Hyperion, 1994. - Yalom, Irvin D.
Staring at the Sun: Overcoming the Terror of Death. Jossey-Bass, 2008.
