Η Γιόγκα (Πατάντζαλι)

ΜΑΘΗΤΕΙΑ

Τι σημαίνει μαθητεία; Μαθητεία σημαίνει δημιουργία ε­σωτερικής τάξης. Έτσι όπως είσαι, είσαι ένα χάος. Έτσι όπως είσαι, είσαι απόλυτα αποδιοργανωμένος. Ο Γεώργιος Γκουρτζίεφ έλεγε -ο Γκουρτζίεφ από πολλές απόψεις μοιάζει με τον Πατάντζαλι, προσπάθησε και αυτός να μετατρέψει τον πυρή­να της θρησκείας σε επιστήμη- ο Γκουρτζίεφ λοιπόν λέει ότι δεν είσαι ένας· ότι είσαι ένα πλήθος. Όταν λες «εγώ», δεν υπάρχει ένα «εγώ». Υπάρχουν πολλά «εγώ» μέσα σου, πάρα πολλά. Ένα «εγώ» το πρωί, άλλο «εγώ» το απόγευμα, τρίτο «ε­γώ» το βράδυ. Ποτέ όμως δεν αντιλαμβάνεσαι τη σύγχυση, για­τί ποιος να την αντιληφθεί; Δεν υπάρχει κέντρο που να μπορεί να την αντιληφθεί.

Advertisment

Όταν λέμε ότι η Γιόγκα είναι μαθητεία, αυτό σημαίνει ότι η Γιόγκα θέλει να δημιουργήσει ένα αποκρυσταλλωμένο κέ­ντρο μέσα σου. Έτσι όπως είσαι, είσαι ένα πλήθος και στο πλήθος εκδηλώνονται πολλά φαινόμενα. Ένα απ’ αυτά είναι ότι δεν μπορείς να εμπιστευτείς το πλήθος.

Χρειάζεται να αποκρυσταλλωθείς, χρει­άζεται να κεντραριστείς. Αν δεν αποκτήσεις κέντρο, όλα όσα κάνεις είναι περιττά. Σπαταλάς τη ζωή σου και το χρόνο σου. Πρώτα απ’ όλα, χρειάζεται ένα κέντρο. Μόνο ένας άνθρωπος που έχει κέντρο μπορεί να είναι ευτυχισμένος. Όλοι ζητούν την ευδαιμονία. Όμως, την ευδαιμονία δεν μπορείς να τη ζη­τάς, πρέπει να την κερδίσεις. Όλοι λαχταρούν να ζήσουν ευτυχι­σμένοι, αλλά μόνο αν έχεις κέντρο μπορείς να είσαι ευτυχισμέ­νος. Το πλήθος δεν μπορεί να είναι ευτυχισμένο. Το πλήθος δεν έχει εαυτό. Ποιος θα είναι ευτυχισμένος;

Ευδαιμονία σημαίνει απόλυτη ησυχία και ησυχία μπορεί να υπάρξει, μόνον αν υπάρχει αρμονία – όταν όλα τα τμήμα­τα έχουν ενωθεί, όταν δεν υπάρχει πλήθος, αλλά ενότητα. Ό­ταν είσαι μόνος σου στο σπίτι, χωρίς κανέναν άλλο, είσαι ευ­τυχισμένος. Αυτήν τη στιγμή όλοι βρίσκονται στο σπίτι σου, εκτός από εσένα. Υπάρχουν μόνο οι καλεσμένοι. Ο οικοδε­σπότης απουσιάζει πάντοτε – και ο οικοδεσπότης είναι ο μό­νος που μπορεί να είναι ευτυχισμένος.

Advertisment

Αυτό το κεντράρισμα ο Πατάντζαλι το ονομάζει μαθητεία. –ανουσάσαναμ. Η λέξη μαθητεία είναι πολύ όμορφη. Μαθητεία σημαίνει δυνατότητα μάθησης, δυνατότητα γνώσης. Αλλά δεν μπορείς να μάθεις, δεν μπορείς να γνωρίσεις, αν δεν έχεις αποκτήσει την ικανότητα να είσαι, να υπάρχεις.

ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΝΑ ΕΙΣΑΙ

Ικανότητα να είσαι – όλες οι στάσεις της Γιόγκα στην πραγ­ματικότητα δεν αφορούν στο σώμα, αφορούν στην ικανότητα του να είσαι. Ο Πατάντζαλι λέει ότι αν μπορέσεις να καθίσεις σιωπηλός χωρίς να κινείς το σώμα σου για μερικές ώρες, ανα­πτύσσεις την ικανότητα να είσαι. Γιατί κινείσαι; Δεν μπορείς να μείνεις ακίνητος ούτε για λίγα δευτερόλεπτα. Το σώμα σου αρχίζει να κινείται. Νιώθεις φαγούρα, τα πόδια σου μουδιά­ζουν, συμβαίνουν πολλά πράγματα – δεν είναι παρά δικαιολο­γίες για να κινηθείς.

Δεν είσαι αφέντης. Δεν μπορείς να πεις στο σώμα σου: «Για μία ώρα δεν θα κινηθώ». Το σώμα θα επαναστατήσει αμέσως!

Αμέσως θα σε αναγκάσει να κινηθείς, να κάνεις κάτι, και θα βρει δικαιολογίες: «Πρέπει να κινηθείς, γιατί σε τσιμπάει ένα έντομο». Αν κοιτάξεις ίσως να μη βρεις κανένα έντομο…

Δεν είσαι, κινείσαι – βρίσκε­σαι σε αέναη, αγχώδη κίνηση. Οι ασάνες του Πατάντζαλι, οι στάσεις, δεν αφορούν πραγμα­τικά στην άσκηση του σώμα­τος, αλλά στην εσωτερική ά­σκηση του είναι. Μόνο να είσαι – χωρίς να κάνεις τίποτε, χωρίς καμία κίνηση, χωρίς καμία δραστηριότητα. Απλώς να παραμένεις. Αυτή η παραμονή βοηθά το κεντράρισμα. Αν μπο­ρέσεις να παραμείνεις σε μια στάση, το σώμα γίνεται υπηρέ­της· σε ακολουθεί. Κι όσο περισσότερο σε ακολουθεί το σώμα σου, τόσο περισσότερο θα υπάρχεις μέσα σου, τόσο δυνατότε­ρο θα γίνει το είναι σου.

Να θυμάσαι πως αν το σώμα δεν κινείται, ούτε ο νους μπο­ρεί να κινηθεί, γιατί νους και σώμα δεν είναι δυο διαφορετικά πράγματα. Είναι δυο πόλοι ενός και του αυτού φαινομένου. Δεν είσαι σώμα και νους, είσαι σώμα-νους. Η προσωπικότητα σου είναι ψυχοσωματική -τόσο σώμα, όσο και νους. Ο νους εί­ναι το πιο λεπτοφυές μέρος του σώματος. Ή αντίστροφα, το σώμα είναι το πιο χονδροειδές μέρος του νου. Οπότε, ό,τι συμ­βαίνει στο σώμα συμβαίνει και στο νου, και αντίστροφα: ό,τι συμβαίνει στο νου συμβαίνει και στο σώμα. Αν το σώμα είναι ακίνητο και μπορείς να κατακτήσεις μια στάση -αν μπορείς να πεις στο σώμα σου: «Μείνε ακίνητο»- τότε κι ο νους παρα­μένει σιωπηλός. Ο νους είναι που αρχίζει να κινείται και προ­σπαθεί να κινήσει και το σώμα, επειδή, όταν κινείται το σώμα, τότε μπορεί να κινηθεί και ο νους. Σε ένα ακίνητο σώμα, ο νους δεν μπορεί να κινηθεί. Χρειάζεται ένα σώμα που κινείται.

Αν το σώμα είναι ακίνητο και ο νους είναι ακίνητος, είσαι κεντραρισμένος. Αυτή η στάση ακινησίας δεν είναι απλώς μια σωματική άσκηση. Είναι η δημιουργία μιας κατάστασης που ευνοεί το κεντράρισμα, στην οποία μπορείς να μαθητεύσεις. Όταν είσαι, όταν έχεις κεντραριστεί, όταν γνωρίζεις τι σημαί­νει το είναι, τότε μπορείς να μάθεις. Επειδή τότε είσαι ταπει­νός, τότε μπορείς να παραδοθείς. Τότε δεν έχεις κανένα ψεύ­τικο εγώ, γιατί, όταν κεντραριστείς, γνωρίζεις πως όλα τα εγώ είναι ψεύτικα. Τότε μπορείς να υποκλιθείς. Τότε γεννιέται έ­νας μαθητής.

Μαθητής σημαίνει αναζητητής που δεν είναι πλήθος, που προσπαθεί να είναι κεντραρισμένος και αποκρυσταλλωμένος,

που τουλάχιστον προσπαθεί, καταβάλλει προσπάθειες, ειλι­κρινείς προσπάθειες, να γίνει άτομο, να νιώσει το είναι του, να γίνει αφέντης του εαυτού του. Όλη η μαθητεία της Γιόγκα είναι μια προσπάθεια να σε κάνει αφέντη του εαυτού σου. Έ­τσι όπως είσαι, είσαι σκλάβος πάρα πολλών επιθυμιών. Υπάρ­χουν πάρα πολλοί αφεντάδες κι εσύ δεν είσαι παρά ένας σκλά­βος – και σε σέρνουν σε διάφορες κατευθύνσεις.

Η ΓΙΟΓΚΑ ΚΑΙ Η ΥΓΕΙΑ

Η Γιόγκα δεν είναι θεραπεία. Στη Δύση αυτήν τη στιγμή ανθούν πολλές μορφές ψυχοθεραπείας και πολλοί Δυτικοί ψυχολόγοι νομί­ζουν ότι και η Γιόγκα είναι θεραπεία. Δεν είναι! Είναι μαθη­τεία. Και ποια είναι η διαφορά; Ιδού η διαφορά: η θεραπεία χρειάζεται όταν είσαι άρρωστος, η θεραπεία χρειάζεται όταν είσαι ασθενής. Η μαθητεία χρειάζεται ακόμη κι όταν είσαι υ­γιής. Μάλιστα η μαθητεία μπορεί να σε ωφελήσει μόνον όταν είσαι υγιής. Δεν προορίζεται για παθολογικές καταστάσεις. Η Γιόγκα προορίζεται για όσους είναι απόλυτα υγιείς από ιατρι­κή άποψη, για όσους είναι φυσιολογικοί. Δεν είναι σχιζοφρε­νείς, δεν είναι τρελοί, δεν είναι νευρωτικοί. Είναι κανονικοί άνθρωποι, υγιείς άνθρωποι, χωρίς παθολογικά συμπτώματα. Παρ’ όλα αυτά, συνειδητοποιούν πως αυτό που ονομάζουμε «κανονικό» είναι μάταιο, πως αυτό που ονομάζουμε «υγεία» εί­ναι ανεπαρκές. Χρειάζεται κάτι περισσότερο, κάτι μεγαλύτε­ρο. Χρειάζεται κάτι πιο ολοκληρωμένο.

Οι θεραπείες είναι για τους αρρώστους. Οι θεραπείες σε βοηθούν να φτάσεις στη Γιόγκα, αλλά η Γιόγκα δεν είναι θερα­πεία. Η Γιόγκα σε οδηγεί σε μια ανώτερη κατάσταση υγείας, μια διαφορετική κατάσταση υγείας – μια διαφορετική κατά­σταση ύπαρξης και ολότητας. Η θεραπεία, στην καλύτερη πε­ρίπτωση, μπορεί να βοηθήσει στην κοινωνική σου ένταξη. Ο Φρόιντ λέει ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε περισσότε­ρο. Μπορούμε να σε κάνουμε ένα ενταγμένο, κανονικό μέλος της κοινωνίας – τι γίνεται όμως, αν η ίδια η κοινωνία είναι άρ­ρωστη; Και όντως είναι! Η ίδια η κοινωνία είναι άρρωστη. Η θεραπεία μπορεί να σε κάνει φυσιολογικό με την έννοια της ένταξης στην κοινωνία, όμως η ίδια η κοινωνία είναι άρρωστη. Συμβαίνει καμιά φορά σε μια άρρωστη κοινωνία ένας υγιής άνθρωπος να θεωρηθεί άρρωστος. Ένας άνθρωπος σαν τον Ιησού θεωρείται άρρωστος και γίνονται προσπάθειες να τον εντάξουν στην κοινωνία. Κι όταν διαπιστώσουν ότι είναι ανία­τη περίπτωση, τότε τον σταυρώνουν. Όταν διαπιστώσουν ότι δεν γίνεται τίποτε, ότι αυτός ο άνθρωπος είναι ανίατη περί­πτωση, τότε τον σταυρώνουν, Η ίδια η κοινωνία είναι άρρω­στη, γιατί η κοινωνία δεν είναι παρά το σύνολο των μελών της. Αν όλα τα μέλη είναι άρρωστα, τότε η κοινωνία είναι άρρωστη – και κάθε μέλος οφείλει να προσαρμοστεί.

Η Γιόγκα δεν είναι θερα­πεία. Η Γιόγκα δεν επιχειρεί κατά καμία έννοια να σε κάνει να ενταχθείς στην κοινωνία. Αν θέλεις να ορίσεις τη Γιόγκα α­πό την άποψη της ένταξης, τό­τε δεν είναι ένταξη στην κοινω­νία, αλλά ένταξη στην ίδια την ύπαρξη. Είναι ένταξη στο όλον. Έτσι λοιπόν, ένας τέλειος γιόγκι μπορεί να σου φανεί τρε­λός. Μπορεί να φαίνεται πως τα ‘χει χαμένα, γιατί βρίσκεται σε επαφή με έναν ανώτερο νου, μια ανώτερη τάξη πραγμάτων. Βρίσκεται σε επαφή με τον παγκόσμιο νου. Πάντα συνέβαινε αυτό: ο Βούδας, ο Ιησούς, ο Κρίσνα, όλοι τους φαίνονταν κά­πως εκκεντρικοί. Δεν ανήκουν σε εμάς. Φαίνονται περιθωρια­κοί.

Γι’ αυτό και λέγονται αβατάρ, απεσταλμένοι, «αυτοί που κα­τήλθαν». Είναι σαν να ήρθαν από άλλον πλανήτη. Δεν ανήκουν σε εμάς. Μπορεί να είναι ανώτεροι, μπορεί να είναι καλοί, μπορεί να είναι θεϊκοί, αλλά δεν ανήκουν σε εμάς. Έχουν έρ­θει από κάπου αλλού. Δεν είναι κομμάτι της ανθρωπότητας.

Έχουμε έντονη την αίσθηση πως είναι περιθωριακοί – δεν είναι. Αυτοί βρίσκονται πραγματικά στο κέντρο, γιατί έχουν αγγίξει τον εσώτερο πυρήνα της ύπαρξης. Σε εμάς όμως φαί­νονται περιθωριακοί.

Γιόγκα είναι το σταμάτημα του νου

Γιόγκα είναι η κατάσταση του «μη-νου». Η λέξη νους τα κα­λύπτει όλα – το εγώ σου, τις επιθυμίες σου, τις ελπίδες σου, τις φιλοσοφίες σου, τις θρησκείες σου, τις γραφές σου. Ο «νους» τα καλύπτει όλα. Κάθε τι που σκέφτεσαι είναι νους. Κάθε τι γνωστό, κάθε τι που μπορεί να γίνει γνωστό, όλα βρίσκονται μέσα στο νου. Σταμάτημα του νου σημαίνει σταμάτημα του γνωστού, σταμάτημα αυτού που μπορεί να γίνει γνωστό. Είναι ένα άλμα στο άγνωστο.

Όταν δεν υπάρχει νους, βρίσκεσαι στο άγνωστο. Γιόγκα εί­ναι ένα άλμα στο άγνωστο. Ή μάλλον καλύτερα, σ’ εκείνο που δεν μπορεί να γίνει γνωστό.

Τι είναι ο νους; Τι κάνει ο νους; Τι είναι; Συνήθως νομίζου­με πως ο νους είναι κάτι απτό, μέσα στο κεφάλι μας. Ο Πατά­ντζαλι δεν συμφωνεί – όποιος έχει γνωρίσει το εσωτερικό του νου αποκλείεται να συμφωνήσει. Ούτε και η σύγχρονη επιστή­μη συμφωνεί. Ο νους δεν είναι κάτι απτό μέσα στο κεφάλι μας. Ο νους είναι μια λειτουργία, μια δραστηριότητα.

Περπατάς, κι εγώ σου λέω «Περπατάς». Τι είναι το περπά­τημα; Αν σταματήσεις, πού είναι το περπάτημα; Αν καθίσεις, πού πάει το περπάτημα; Το περπάτημα δεν είναι κάτι υλικό, είναι μια δραστηριότητα. Έτσι λοιπόν, όταν κάθεσαι, κανείς δεν σε ρωτά: «Πού είναι το περπάτημα σου; Μόλις τώρα περ­πατούσες, πού έβαλες το περπάτημα σου;» θα σκάσεις στα γέ­λια. Θα του πεις: «Το περπάτημα δεν είναι κάτι απτό, είναι μια δραστηριότητα. Μπορώ να περπατήσω πάλι. Μπορώ να περπατήσω, μπορώ και να σταματήσω. Είναι δραστηριότητα».

Ο νους δεν είναι μια κατάσταση. Είναι μια δραστηριότητα. Νους σημαίνει νοείν, σημαίνει σκέψη. Είναι δραστηριότητα.

Αυτό καθεαυτό το κοίταγμα -η παρατήρηση- είναι αντί-νοητικό, γιατί η παρατήρηση δεν είναι σκέψη. Αν κοιτάξεις έντονα, όλη σου η ενέργεια συγκεντρώνεται στο κοίταγμα – η ίδια ενέργεία που προηγουμένως συγκεντρωνόταν στη σκέψη και την κίνηση.

«Γιόγκα είναι το σταμάτημα του νου». Αυτός είναι ο ορισμός του Πατάντζαλι. Όταν δεν υπάρχει νους, είσαι σε Γιόγκα. Όταν υπάρχει νους, δεν είσαι σε Γιό­γκα. Μπορείς να εκτελείς όλες τις στάσεις, αν όμως ο νους λει­τουργεί, αν σκέφτεσαι ακόμη, δεν είσαι σε Γιόγκα.

Η Γιόγκα είναι η κατάσταση του μη-νου. Αν μπορείς να σταματήσεις το νου σου, χωρίς να εκτελείς καμία στάση, έχεις γίνει τέλειος γιόγκι. Έχει συμβεί σε πολλούς, χωρίς να εκτελέ­σουν καμία στάση, ενώ δεν έχει συμβεί σε άλλους που έχουν εκτελέσει πολλές στάσεις για πολλές ζωές. Το βασικό που πρέ­πει να καταλάβεις είναι το εξής: όταν απουσιάζει η δραστηριό­τητα της σκέψης, τότε είσαι παρών. Όταν απουσιάζει η δραστηριότητα του νου, όταν οι σκέψεις έχουν εξαφανιστεί, ό­ταν έχουν σκορπίσει σαν τα σύννεφα, τότε αποκαλύπτεται το είναι σου, όπως ο ουρανός. Βρίσκεται πάντα εκεί, μόνο που το καλύπτουν τα σύννεφα· το καλύπτουν οι σκέψεις.

Η προσπάθεια

Προσπάθησε! Όταν λέω να προσπαθήσεις, στην ουσία α­ντιφάσκω… αλλά δεν υπάρχει άλλος τρόπος να το πω. Γιατί η προσπάθεια προέρχεται από το νου. Μπορείς να καθίσεις σε μια στάση, μπορείς να δοκιμάσεις κάποιο τζάπα -έναν ψαλμό, ένα μάντρα- ή να επιχειρήσεις απλώς να καθίσεις σιωπηλός, χωρίς να σκέφτεσαι. Τότε, όμως, σκέφτεσαι ότι δεν πρέπει να σκέφτεσαι. Λες συνέχεια μέσα σου: «Δεν θα σκεφτώ… μη σκέ­φτεσαι… πάψε να σκέφτεσαι». Μα όλα αυτά είναι σκέψεις.

Προσπάθησε να καταλάβεις. ‘Όταν ο Πατάντζαλι μιλά για το μη-νου, για το σταμάτημα του νου, εννοεί απόλυτη ακινησία. Δεν σου επιτρέπει να χρησιμοποιείς τζάπα – «Ραμ-ραμ-ραμ». Αυτό δεν είναι σταμάτημα. Χρησιμοποιείς το νου σου. Ο Πα­τάντζαλι λέει: «Απλώς σταμάτα!»

Μα εσύ αναρωτιέσαι: «Πώς; Πώς να σταματήσω;» Ο νους συνεχίζει. Ακόμη κι όταν κάθεσαι, ο νους συνεχίζει. Ακόμη κι αν δεν κάνεις τίποτε, ο νους συνεχίζει να λειτουργεί.

Ο Πατάντζαλι λέει: «Μόνο κοίτα». Άσε το νου να φύγει, άσε το νου να κάνει ό,τι θέλει. Εσύ μόνο κοιτάζεις. Δεν ανα­κατεύεσαι. Είσαι μόνο παρατηρητής, είσαι μόνο θεατής, δεν εμπλέκεσαι, σαν να μην είναι δικός σου ο νους. Σα να μην είναι δική σου υπόθεση, σαν να μη σε αφορά. Μην εμπλέκε­σαι! Μόνο κοίτα κι άσε το νου να τρέχει. Τρέχει από κεκτη­μένη ταχύτητα, επειδή πάντα τον ενθάρρυνες να τρέχει. Η δραστηριότητα έχει πάρει φόρα, γι’ αυτό τρέχει. Πάψε να συνεργάζεσαι. Κοίτα κι άσε το νου να τρέχει. Για πάρα πολ­λές ζωές, ίσως εκατομμύρια ζωές, συνεργαζόσουν μαζί του. Τον βοηθούσες, του έδινες την ενέργεια σου. Το ποτάμι θα συνεχίσει να κυλάει για λίγο. Αν δεν συνεργαστείς, αν το κοι­τάς αδιάφορος -ο Βούδας χρησιμοποιεί τη λέξη «αδιαφορία», ουπέκσα, να κοιτάς χωρίς να εμπλέκεσαι, μόνο να κοιτάς, να μην κάνεις τίποτε κατά κανένα τρόπο- τότε ο νους θα τρέξει ακόμη λίγο και θα σταματήσει από μόνος του. Μόλις χαθεί η κεκτημένη ταχύτητα, μόλις φύγει όλη η ενέργεια, ο νους θα σταματήσει.

‘Όταν ο νους σταματά, είσαι μέσα στη Γιόγκα. Έχεις μπει στη μαθητεία. Ιδού ο ορισμός: Γιόγκα είναι το σταμάτημα του νου.

Τότε ο παρατηρητής εδραιώνεται μέσα στο ίδιο του το είναι.

Όταν ο νους σταματά, ο παρατηρητής μέσα σου εδραιώνε­ται μέσα στο ίδιο του το είναι. Όταν μπορείς να κοιτάζεις, χωρίς να ταυτίζεσαι με το νου, χωρίς να κρίνεις, να εγκρίνεις ή να κατακρίνεις, χωρίς να επιλέγεις -μόνο κοιτάζεις, ενώ ο νους τρέχει- τότε έρχεται μία στιγμή που ο νους σταματά από μόνος του.

Όταν δεν υπάρχει νους, εδραιώνεσαι μέσα στην κατάστα­ση της παρατήρησης. Έχεις γίνει πια παρατηρητής – θεατής, ντράστα, σάκτσι. Δεν είσαι πια δράστης. Δεν είσαι πια σκεπτό­μενος. Είσαι ατόφιο είναι, καθαρό είναι. Τότε, ο παρατηρητής εδραιώνεται μέσα στο ίδιο του το είναι.

Η ταύτιση με το νου

Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, εκτός από την παρατήρηση, ταυτίζεσαι με το νου σου. Γίνεσαι ένα με τη ροή των σκέψεων, ένα με τα σύννεφα – άλλοτε με το άσπρο σύννεφο, άλλοτε με το μαύρο σύννεφο, άλλοτε με ένα σύννεφο βροχής, άλλοτε με ένα άδειο σύννεφο. Σε κάθε περίπτωση όμως, γίνεσαι ένα με τη σκέψη, γίνεσαι ένα με το σύννεφο και χάνεις την καθαρό­τητα του ουρανού, την καθαρότητα του χώρου. Συννεφιάζεις κι αυτό συμβαίνει επειδή ταυτίζεσαι, επειδή γίνεσαι ένα με τα σύννεφα.

Μια σκέψη έρχεται. Νιώθεις πείνα. Η σκέψη περνά από το νου. Η σκέψη είναι ότι υπάρχει πείνα, ότι το στομάχι νιώθει πείνα. Αμέσως ταυτίζεσαι με τη σκέψη. Λες μέσα σου: «Πεινάω», Ο νους είχε απλώς γεμίσει με τη σκέψη ότι υπάρχει πεί­να, όμως εσύ ταυτίστηκες μαζί της και είπες: «Πεινάω». Αυτό είναι ταύτιση.

Κι ο Βούδας νιώθει πείνα κι ο Πατάντζαλι νιώθει πείνα, αλ­λά ο Πατάντζαλι ποτέ δεν λέει: «Πεινάω». Λέει: «Το σώμα μου πεινάει». Λέει: «Το στομάχι μου πεινάει». Λέει: «Υπάρχει πεί­να. Είμαι παρατηρητής. Βλέπω αυτήν τη σκέψη που έστειλε η κοιλιά στο μυαλό, για να πει ότι πεινάει». Η κοιλιά πεινάει. Ο Πατάντζαλι παραμένει παρατηρητής. Εσύ ταυτίζεσαι. Γίνεσαι ένα με τη σκέψη.

‘Όταν ο νους σταματά, εδραιώνεσαι στο είναι του παρατη­ρητή μέσα σου. Στις άλλες περιπτώσεις, υπάρχει ταύτιση. Οι ταυτίσεις συνιστούν τον κόσμο. Αν βρίσκεσαι σε ταύτιση, βρί­σκεσαι στον κόσμο, στη δυστυχία. Αν έχεις υπερβεί τις ταυτί­σεις, έχεις ελευθερωθεί. Έχεις γίνει σίντα… είσαι σε νιρβάνα. Έ­χεις υπερβεί τον κόσμο της δυστυχίας κι έχεις μπει στον κόσμο της ευδαιμονίας.

Ο κόσμος αυτός υπάρχει εδώ και τώρα – τώρα, ετούτη τη στιγμή! Δεν χρειάζεται να περιμένεις ούτε μία στιγμή. Μόλις γίνεις παρατηρητής του νου, μπαίνεις σ’ αυτόν τον κόσμο. Μόλις ταυτιστείς με το νου, τον χάνεις. Αυτός είναι ο βασικός ορι­σμός.

Να τα θυμάσαι όλα, γιατί αργότερα, στις άλλες σούτρες, θα πούμε με λεπτομέρειες τι πρέπει να κάνεις, πώς πρέπει να το κάνεις – πάντα όμως πρέπει να έχεις κατά νου ότι αυτή είναι η βάση. Πρέπει κανείς να πετύχει την κατάσταση του μη-νου. Αυτός είναι ο στόχος.

Συλλογή υλικού και επιμέλεια παρουσίασης: Ευαγγέλου Χρυσάνθη πηγή: οι σούτρες του Παντάζαλι από προσωπικό αρχείο.
πηγή