Πώς ξετυλίγεται το σχέδιο της φύσης & ποια η επικρατούσα κατάσταση
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) ο τοκετός δεν είναι ασθένεια, είναι φυσική και φυσιολογική λειτουργία και θα πρέπει να υπάρχει σημαντικός λόγος για να διαταράξουμε την πορεία του. Όμως ο τοκετός, ως επί το πλείστον, αντιμετωπίζεται από τους μαιευτήρες σαν ιατρική πράξη.
Συνεπακόλουθα αυτής της νοοτροπίας είναι: – να περιορίζεται η ελευθερία των γυναικών να ζήσουν τη γέννηση των παιδιών τους με το δικό τους τρόπο και στο χώρο που εκείνες επιλέγουν – να γίνεται χρήση φαρμάκων και ηλεκτρονικών μέσων – να γίνονται επεμβάσεις που δεν χρειάζονται – να συγκεντρώνεται μεγάλος αριθμός επιτόκων στα νοσοκομεία με πολύ υψηλό τεχνολογικό εξοπλισμό και – να αυξάνονται συνεχώς οι δαπάνες
Advertisment
Οι συνεχείς μελέτες και έρευνες στη μαιευτική πρακτική τα τελευταία χρόνια αποδεικνύουν ότι η χρήση της τεχνολογίας στην εγκυμοσύνη και τον τοκετό είναι ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο ζήτημα. Το ιατρικό περιοδικό LANCET (9/10/1993) δημοσιεύει μια νέα σειρά πάνω σε μια μεγάλη έρευνα που έλαβε χώρα στην Αυστραλία σχετικά με τους υπερήχους. Ανάμεσα στα άλλα αναφέρεται:
α. Τα έμβρυα που εκτίθενται συχνά σε υπέρηχους, έχουν μικρότερο του μέσου όρου βάρος γέννησης κι αυτό συχνά έχει επίδραση στην μετέπειτα ενήλικη ζωή τους.
β. Η συναισθηματική κατάσταση της εγκύου μπορεί να αναστατωθεί, από διαγνώσεις που συχνά εκ των υστέρων αποδεικνύεται ότι δεν ήταν απόλυτα ακριβείς ή ήταν άνευ ιδιαίτερης σημασίας.
Advertisment
Το 75% των γυναικών στην Ελλάδα δέχονται τεχνητή ωκυτοκίνη με σκοπό την επίσπευση του τοκετού ή την πρόκληση πριν την ώρα του. Κι εδώ αρχίζει ένας φαύλος κύκλος:
Δημιουργείται έντονος πόνος από την βίαιη συστολή της μήτρας, ο οποίος αντιμετωπίζεται με αναλγητικά και ηρεμιστικά (π.χ. πεθιδίνη που βάσει άλλης έρευνας που δημοσιεύεται στο British Medical Journal, (10/11/90), αυξάνει την πιθανότητα για τα παιδιά αυτά να κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών). Τα αναλγητικά στη συνέχεια δυσχεραίνουν την αναπνοή του εμβρύου με αποτέλεσμα την αυξημένη πιθανότητα μαιευτικής επέμβασης (εμβρυουλκίας, περιναιοτομίας, καισαρικής τομής…).
Στις 1/6/91 δημοσιεύεται στο LANCET έρευνα της ψυχιάτρου Hattori από το Kumamoto της Ιαπωνίας όπου αναφέρονται τα εξής: Στα νοσοκομεία όπου συνηθίζονταν σε μεγαλύτερο βαθμό να γίνεται πρόκληση τοκετού (με τεχνητή ωκυτοκίνη) μία εβδομάδα πριν την πιθανή ημερομηνία, με ταυτόχρονη χρήση κατά τον τοκετό μίγματος καταπραϋντικών, βάλιουμ, πεθιδίνης, κ.λ.π. αυξανόταν ο κίνδυνος αυτισμού. Κι αυτό διότι, έτσι διαταράσσεται η έκκριση φυσικής ωκυτοκίνης από την μητέρα, της ορμόνης που σχετίζεται με την ικανότητα επικοινωνίας και αγάπης.
Ακόμη στο «LANCET» (τεύχος Δεκεμβρίου του 1987) δημοσιεύεται μελέτη, που αποδεικνύει την μεγάλη αύξηση της καισαρικής τομής ως αποτέλεσμα της συνεχούς σύνδεσης με καρδιοτοκογράφο.
Όμως η εγκυμοσύνη κι ο τοκετός είναι φυσική και φυσιολογική λειτουργία κι έτσι χρειάζεται να αντιμετωπίζεται από όλους. Ο Π.Ο.Υ. (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) από το 1985 έχει δημοσιεύσει σειρά προτροπών για το φυσιολογικό τοκετό:
1. Για την ψυχολογική ευεξία της νέας μητέρας πρέπει να εξασφαλίζεται η παρουσία ενός ατόμου της επιλογής της στον τοκετό.
2. Η τεχνητή πρόκληση του τοκετού δεν θα έπρεπε να υπερβαίνει το 10% του συνόλου των τοκετών.
3. Το ποσοστό των καισαρικών δεν υπάρχει δικαιολογία να υπερβαίνει το 10-15%.
4. Δεν υπάρχει καμιά απόδειξη ότι μετά από καισαρική απαιτείται και μία δεύτερη στην επόμενη εγκυμοσύνη.
5. Η τεχνητή ρήξη του θυλακίου, πράξη ρουτίνας στα μαιευτήρια δεν στηρίζεται σε καμιά επιστημονική αναγκαιότητα.
6. Κατά την διάρκεια του τοκετού θα πρέπει να αποφεύγεται η χορήγηση φαρμάκων πλην ειδικών περιπτώσεων.
7. Η χρήση του καρδιοτοκογράφου πρέπει να γίνεται μόνο σε ειδικές παθολογικές καταστάσεις.
8.Δεν είναι υποχρεωτικό η γυναίκα να έχει ύπτια στάση κατά την διάρκεια των ωδινών και του τοκετού.
9. Το υγιές βρέφος πρέπει να μένει με τη μητέρα.
10. Να ενθαρρύνεται η άμεση έναρξη θηλασμού.
11. Να ενθαρρύνονται οι μητέρες να κρατούν το μωρό κοντά τους και να προσφέρουν το στήθος τους όποτε εκείνο το ζητά.
Ο φυσικός τοκετός είναι ανεπανάληπτη εμπειρία για τη μητέρα, για το ζευγάρι, για την οικογένεια και βέβαια δεν διαρκεί μόνο λίγες ώρες αλλά ξεκινάει από τη σύλληψη και ακόμη πριν απ’ αυτήν. Προϋποθέτει ενημέρωση και διαρκή υποστήριξη. Η γυναίκα που επιλέγει αυτό τον δρόμο είναι βασικό να αισθάνεται ασφαλής, να βιώνει μια αρμονική σχέση με τον σύντροφό της, το περιβάλλον της και να εμπιστεύεται τον ειδικό που την παρακολουθεί. Να έχει αποδεχθεί το φύλλο της, τον εαυτό της και την ιδιότητα που πρόκειται να ενσαρκώσει σαν μητέρα. Με τέτοιες συνθήκες σεβασμού προς τη νέα ζωή δεν δημιουργούνται προβλήματα παθολογίας στην εγκυμοσύνη, άρα ούτε επιπλοκές στον τοκετό. Δεν υπάρχει λόγος το έμβρυο να πάρει περίεργες θέσεις και στάσεις (ισχιακό, εγκάρσιο), αλλά η πορεία του αρμονικά ακολουθεί το σχέδιο της φύσης.
Ο τοκετός είναι μια ιερή στιγμή και το ζευγάρι αυτήν την στιγμή χρειάζεται να επιλέξει έναν χώρο ήσυχο, χωρίς δυνατά φώτα, χωρίς την γνωστή περιρρέουσα κατάσταση φόβου, χωρίς παρεμβάσεις. Η μητέρα ενθαρρύνεται από τα πολύ κοντινά της πρόσωπα, να χαλαρώσει ώστε να μπορέσει να αφεθεί στον τοκετό της. Έχει την δυνατότητα να αλλάζει θέσεις και στάσεις ή να περπατάει ώστε να διευκολύνεται το άνοιγμα της λεκάνης, η κάθοδος του εμβρύου και η διαστολή.
Πλάι της παρευρίσκεται η μαία της που βοηθά διακριτικά, μόνο εκεί που χρειάζεται, με σεβασμό στο θαύμα που συντελείται, με βιωμένη εμπειρία τοκετού, άπειρη υπομονή και αγάπη. Με τη βοήθειά της η μητέρα βιώνει όλη την διαδικασία, χωρίς βιάση. Ο λώρος κόβεται τη στιγμή που παύει να έχει παλμό και όχι νωρίτερα.
Τις περισσότερες φορές επιλέγει και τον κόβει ο πατέρας. Μέσα στην πρώτη ώρα είναι πολύ σημαντικό το μωρό να θηλάσει. Ο θηλασμός βοηθά να αποβληθούν τα λόχια φυσιολογικά, ενώ προσφέρει το πιο ισχυρό πρώτο συστατικό τροφής που πάνω απ’ όλα συνδέει το παιδί με την μητέρα. Στον φυσικό τοκετό δεν χρησιμοποιούμε φάρμακα και δεν κάνουμε περιναιοτομία. Συχνά όμως οι γυναίκες εκχωρούν την δύναμη που τους παρέχει η ίδια τους η φύση, στα χέρια τρίτων.
Δέχονται άκριτα την κάθε μορφή παρέμβασης αντί να διεκδικούν τη γνώση και το δικαίωμα να αποφασίζουν μόνες τους για τον τοκετό τους, να αποδέχονται τις υπηρεσίες των ειδικών μόνο όταν δεν αλλοιώνουν τη φύση και τον ανθρώπινο χαρακτήρα της γέννας. Είναι υποχρέωση του μαιευτήρα ή της μαίας να εκμαιεύει αυτή τη δύναμη της γυναίκας από την μνήμη των κυττάρων της και να της την θυμίζει.
Με τη στάση αυτή απ’ όλους μας «…αναγεννάται η φυσική γέννα αλλά και εξανθρωπίζεται η επιστήμη και η τεχνολογία, εκπληρώνοντας τον σκοπό για τον οποίο δημιουργηθήκαν από τον άνθρωπο: την εξυπηρέτηση των αναγκών του και την βελτίωση των όρων ζωής…» (M.Odent).
Τοκετός στο σπίτι
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) διακηρύσσει ότι οι γυναίκες έχουν δικαίωμα να επιλέξουν το χώρο που θα γεννήσουν. Άλλωστε σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη ο φυσικός τοκετός, που έχει ανατεθεί με νόμο στη μαία όπως και στην Ελλάδα, πραγματοποιείται σε υψηλό ποσοστό στο σπίτι (π.χ. στην Ολλανδία φτάνει το 33 %) .
Στην Ελλάδα η γέννα στο σπίτι έχει περάσει από διάφορα στάδια (ανοδικά και καθοδικά), αλλά τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερα ζευγάρια ζητούν να ενημερωθούν και ολοένα και περισσότερες γυναίκες κάθε χρόνο γεννούν προγραμματισμένα στο σπίτι. Οι λόγοι που πολλά σύγχρονα ευαισθητοποιημένα ζευγάρια στην Ελλάδα επιλέγουν τον τοκετό στο σπίτι – σύμφωνα με τα λεγόμενά τους – είναι : – Γνωρίζουν ότι ο τοκετός έχει εμπορευματοποιηθεί. .Γνωρίζουν το υψηλό κόστος των μαιευτηρίων-ξενοδοχείων.
– Γνωρίζουν το μεγάλο ποσοστό των παρεμβάσεων και των καισαρικών τομών (45%-50%), έχουν δηλαδή αντιληφθεί την ιατρικοποίηση του τοκετού.
– Γνωρίζουν ότι η εγκυμοσύνη και ο τοκετός είναι φυσική λειτουργία, γι’ αυτό θέλουν να ακολουθήσουν το δρόμο της φύσης.
Έχοντας λοιπόν αυτά υπόψη τους, ψάχνουν με υπευθυνότητα ώστε να επιλέξουν άτομα (μαίες ή γιατρούς ή εναλλακτικούς θεραπευτές) με τα οποία θα συνεργάζονται σε όλη την εγκυμοσύνη και τα οποία θα παραστούν στον τοκετό τους στο σπίτι με διακριτικότητα και σεβασμό.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης οι έγκυες:
• Παρακολουθούνται με επισκέψεις μαιών στο σπίτι και εργαστηριακές εξετάσεις, ή με ιατρικές επισκέψεις.
• Υποστηρίζονται ψυχολογικά, αν χρειάζεται, και παίρνουν πρακτικές συμβουλές για προετοιμασία.
• Εκπαιδεύονται ώστε να κατανοήσουν πως η εξέλιξη του τοκετού τους εξαρτάται από την ψυχολογική και διανοητική τους στάση, αλλά και από την σωματική κίνηση και τη διατροφή τους σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
• Εκπαιδεύονται να εμπιστεύονται το σώμα τους και τη θηλυκή δημιουργική τους δύναμη.
• Μαθαίνουν πως ο ασφαλής και εύκολος τοκετός δεν είναι υπόθεση των λίγων τελευταίων ωρών αλλά εξαρτάται από την επικοινωνία με σεβασμό και αγάπη με το μωρό τους σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
• Ενημερώνονται για τις προϋποθέσεις που χρειάζεται να πληρούν ώστε να γεννήσουν στο σπίτι, δηλαδή:
– Η έγκυος να είναι υγιής με φυσιολογική πορεία εγκυμοσύνης.
– Να μην έχει προηγούμενη καισαρική, πολύδυμη εγκυμοσύνη, ανώμαλη προβολή του εμβρύου ή πραγματική παράταση, και
– Να είναι πραγματικά προετοιμασμένη για τον τοκετό στο σπίτι
Ο τοκετός στο σπίτι έχει πολλά πλεονεκτήματα για το ζευγάρι, τη μητέρα, και το μωρό τους, διότι το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στις ανάγκες της οικογένειας και όχι στις ανάγκες του μαιευτηρίου. Και οι δύο γονείς μαζί βιώνουν το σπουδαιότερο γεγονός της ζωής τους με αυτονομία, ελευθερία κινήσεων και πρωτοβουλία, με φροντίδα και συμμετοχή του πατέρα και βέβαια με πολύ χαμηλότερη οικονομική επιβάρυνση από ότι στο μαιευτήριο. Στο ζευγάρι αποδεδειγμένα ισχυροποιείται η εκτίμηση, ο σεβασμός και η αγάπη μεταξύ τους, μετά από αυτή τη μοναδική εμπειρία του τοκετού τους. Η έγκυος δέχεται ολιστική φροντίδα από τις μαίες και αντιμετωπίζεται ως υγιής άνθρωπος (σε αντίθεση με το νοσοκομείο που αντιμετωπίζεται ως ασθενής), με σεβασμό στις ανάγκες του σώματος και της ψυχής της.
Ειδικότερα:
Στο πρώτο στάδιο (της διαστολής) έχει τη δυνατότητα να κινείται, να παίρνει στάσεις και θέσεις ανακούφισης, όπως έχει εκπαιδευτεί, και να δέχεται μασάζ ή χαλάρωση μέσα στο νερό, αν θέλει. Η τεχνητή ωδινοποίηση που βιάζει τον τοκετό και «αγριεύει» τους πόνους δεν υφίσταται στον τοκετό στο σπίτι. Η μαία διαθέτει στην έγκυο όσο χρόνο και φροντίδα χρειάζεται ώστε να γεννήσει ήσυχα, με ασφάλεια, ομαλά, χωρίς φόβο και παρεμβάσεις και όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα.
Στο δεύτερο στάδιο (της εξώθησης) οι φυσικές στάσεις, π.χ. στα τέσσερα, που έχει τη δυνατότητα να πάρει η έγκυος στο σπίτι της -σε αντίθεση με το νοσοκομείο- διευκολύνουν την ομαλή έξοδο του μωρού και εξασφαλίζουν την ακεραιότητα του περινέου (στο μαιευτήριο η περινεοτομή είναι πράξη ρουτίνας και εφαρμόζεται στο 99% των εγκύων). Εξαιτίας της περινεοτομής δυσκολεύεται συχνά ο θηλασμός (η μητέρα δεν μπορεί να καθίσει) και δημιουργούνται προβλήματα στη σεξουαλική ζωή του ζευγαριού (σύμφωνα με έρευνα που έγινε στην Αγγλία το 1980 παρατηρήθηκε αύξηση του ποσοστού των διαζυγίων λόγω των σεξουαλικών προβλημάτων που δημιουργούνται μετά την περινεοτομή).
Η στιγμή του τοκετού, το τρίτο στάδιο, είναι μοναδική, ιερή και χρειάζεται το σεβασμό του καθενός που παρίσταται. Μέσα στα πρώτα λεπτά, στην πρώτη ώρα, εξασφαλίζεται ο μοναδικός δεσμός μεταξύ μάνας και παιδιού που κρατά για όλη τους τη ζωή. Υπό την επήρεια των ορμονών του τοκετού, των ορμονών της αγάπης, μάνα και παιδί κοιτάζονται διαρκώς ζωηρά στα μάτια με αγάπη και τρυφερότητα. Το μωρό θηλάζει από την πρώτη ώρα και δεν χάνει με τίποτα την επαφή και το βλέμμα της μητέρας του, κανείς δεν τους χωρίζει. Ο αποχωρισμός που επιβάλλεται στο μαιευτήριο είτε για το μπάνιο είτε για παρακολούθηση, όπως λέει το πρωτόκολλο, εμποδίζει την αγάπη μεταξύ τους και το μωρό πονάει αβοήθητο.
Η πραγματική γέννα (Ο Τοκετός είναι ασφαλής στο σπίτι) Δεν υπάρχει καμία έρευνα που να υποστηρίζει ότι ο τοκετός στο σπίτι είναι λιγότερο ασφαλής από ότι στο νοσοκομείο (“British Medical Journal”, Mar.2000). Οι στατιστικές έρευνες (Ηνωμένο Βασίλειο, Ολλανδία, κ.α.) έχουν από καιρό αποδείξει ότι ο τοκετός στο σπίτι με επιλεγμένες γυναίκες, είναι ασφαλής υπόθεση και οδηγεί σε χαμηλά ποσοστά ιατρικών παρεμβάσεων (Olsen Ο. Meta-analysis of the Safety of Homebirth, 1997).
Ο τοκετός στο σπίτι κατά την άποψη των γυναικών που τον βίωσαν είναι η πραγματική γέννα, είναι γλυκιά και αξέχαστη εμπειρία και μάλιστα με λιγότερο πόνο από ότι στο νοσοκομείο. Όπως κι αν ήταν ο τοκετός τους, μακρύς ή σύντομος, εύκολος ή δύσκολος, -όπως είπαν- ήταν για αυτές ξεχωριστό γεγονός που η σημασία του ήταν βαθύτερη και σπουδαιότερη από το να τους δώσουν ένα μωρό στο χέρι όπως στο μαιευτήριο.
Ήταν μια τελετουργία που σφραγίσθηκε από την παρουσία ευαίσθητων ανθρώπων και όχι μηχανημάτων. Ήταν διαδικασία που τις έκανε πιο δυνατές, με περισσότερη εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και τη ζωή, που τις έκανε πραγματικές γυναίκες. Ήταν θείο δώρο για αυτές, το μωρό τους και το σύντροφό τους.
Μαρία Γ. Γκόσμα – Μαία
