Η ριζοσπαστική ιδέα πως ο παρατηρητής ασκεί μια αναπόφευκτη επιρροή σε κάθε παρατηρούμενη φυσική διαδικασία, ότι δεν είμαστε ουδέτεροι, αντικειμενικοί παρατηρητές πραγμάτων και γεγονότων, διακηρύχθηκε επίμονα, αρχικά, από τον Νιλς Μπορ και τους συναδέλφους τους στην Κοπεγχάγη, όπου έζησε ο Μπορ, γι’ αυτό και συχνά ονομάζεται Ερμηνεία της Κοπεγχάγης. Ο Μπορ υποστήριξε πως η Αρχή της Αβεβαιότητας του Χάιζενμπεργκ συνεπαγόταν περισσότερα από το γεγονός πως δεν μπορούμε να καθορίσουμε επακριβώς πόσο γρήγορα ένα υποατομικό σωματίδιο κινείται και πού εντοπίζεται. Αυτή η ανταγωνιστική θέση του Μπορ, όπως εξηγεί και ο Fred Alan Wolf, ήταν ότι “Δεν είναι απλώς ότι δεν μπορείτε να το μετρήσετε. Δεν είναι “αυτό”, μέχρι να ολοκληρώσετε την παρατήρηση “αυτού”. Ο Χάιζενμπεργκ πίστευε πως “αυτά” υπάρχουν εκεί έξω. Αυτός κι εγώ δεν μπορούσαμε να παραδεχτούμε ότι δεν υπήρχαν “αυτά” έως ότου εμπλακεί ένας παρατηρητής. Ο Μπορ πίστευε πως τα ίδια τα σωματίδια δεν υπάρχουν μέχρι να τα παρατηρήσουμε και αυτή η πραγματικότητα σε κβαντικό επίπεδο δεν αποκτά οντότητα μέχρι να παρατηρηθεί ή να μετρηθεί.
Πράγματι, πολλοί επιστήμονες εναντιώθηκαν και αμφισβήτησαν αυτήν τη δύσκολη και μπερδεμένη ιδέα που πήγαινε ενάντια στην κοινή λογική και στην καθημερινή μας εμπειρία. Ο Αϊνστάιν και ο Μπορ λογομαχούσαν μέχρι αργά τη νύχτα, σε πάμπολλες περιπτώσεις, με τον Αϊνστάιν να υποστηρίζει πως δεν μπορούσε με τίποτα να παραδεχτεί κάτι τέτοιο.
Advertisment
Υπάρχει διαφωνία —πολλοί θα μιλήσουν για διάλογο γεμάτο οργή— για το αν αυτό σημαίνει ή όχι πως η ανθρώπινη συνείδηση, ο ανθρώπινος παρατηρητής (σε αντιδιαστολή με τον μη ανθρώπινο), είναι αυτός που κάνει την κυματοσυνάρτηση να καταρρέει και φέρνει το αντικείμενο σε μια κατάσταση πιθανότητας ως προς τη σημειακή του αξία.
Ο Χάιζενμπεργκ υποστήριζε πως ο νους ήταν ενυπάρχων στο πρόβλημα. Αναφέρθηκε στην πράξη της μέτρησης ως “πράξη της εγγραφής του αποτελέσματος στο μυαλό του παρατηρητή. Η ασυνεχής αλλαγή στη συνάρτηση πιθανότητας γίνεται με την πράξη
της εγγραφής, διότι η ασυνεχής αλλαγή στη γνώση μας τη στιγμή της εγγραφής είναι που έχει την απεικόνιση της στην ασυνεχή αλλαγή της συνάρτησης πιθανότητας” (η πλαγιογράφηση δική μας).
Advertisment
Ή, όπως το εκφράζει η Lynne McTaggart με μη επιστημονική ορολογία: “Η πραγματικότητα είναι κρέμα ζελέ που δεν έχει σταθεροποιηθεί. Υπάρχει μια μεγάλη ποσότητα ακαθόριστης λάσπης εκεί έξω που είναι η δυνητική ζωή μας. Κι εμείς, με την ίδια την πράξη της εμπλοκής, με την πράξη της προσοχής μας και την παρατήρηση μας κάνουμε αυτό το ζελέ να σταθεροποιηθεί. Η εμπλοκή μας δημιουργεί αυτή την πραγματικότητα”.
Από το βιβλίο “Τι στο μπιιιπ ξέρουμε”
