Μια φορά και ένα καιρό όλες οι οικογένειες διατηρούσαν τις δικές τους “οργανικές” αγελάδες, που έβοσκαν οργανικό χορταράκι, και οι ιδιοκτήτες τους χρησιμοποιούσαν τα “δώρα” τους στη καθημερινή διατροφή τους. Έπιναν το γάλα τους, έβγαζαν τη κρέμα και έφτιαχναν βούτυρο. Πέρα από την εξαιρετική θρεπτική αξία αυτών των τροφών είχαν και απίστευτη γεύση. Γεύση που πιθανόν πολύ λίγοι από εμάς έχουμε δοκιμάσει στη ζωή μας.
Τη σημερινή εποχή είναι κομματάκι δύσκολο, αν όχι αδύνατον, να ακολουθήσει κάποιος τον τρόπο ζωής και διατροφής των παλιών, εκτός και αν διαμένει σε αγρόκτημα και διατηρεί ζώα. Η έννοια “πάω να αρμέξω την αγελάδα για να πάρω το γάλα της” έχει αντικατασταθεί από το “πάω στο super market για ψώνια”. Σίγουρα πιο εύκολη πρακτική, αλλά όπως όλα έχει και αυτή το τίμημα της.
Αμέτρητες οι επιλογές· βούτυρα, μαργαρίνες, spreads, σκληρά, μαλακά, με γεύσεις, με χρώματα, με αρωματικά, με ελαιόλαδο, χωρίς λιπαρά, ενάντια στη χοληστερίνη…
Χωρίς καμιά διατροφική αξία θα πω εγώ. Και με πολλούς κινδύνους για την ίδια μας την υγεία.
Advertisment
Η ιστορία της διαμάχης
Για αιώνες το βούτυρο έχαιρε της απεριόριστης εκτίμησης των ανθρώπων λόγω της θρεπτικότητας και της ασυναγώνιστης γεύσης του. Το 1930 ένας οδοντίατρος που τα βρόντηξε και έγινε ερευνητής στο διατροφικό τομέα, ονόματι Weston A. Price, μελέτησε τις διατροφικές συνήθειες των ανθρώπων και δει των ιθαγενών διαφόρων περιοχών. Ανακάλυψε πως το βούτυρο ήταν βασικό συστατικό της διατροφής πολλών ομάδων υγιέστατων ανθρώπων.
Όταν μιλάω για βούτυρο, εννοώ το αυθεντικό βούτυρο με όλα του τα λιπαρά, από αγελάδες που βόσκουν φυσικά, χωρίς φυράματα και αντιβιοτικά. Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, η βιομηχανία τροφίμων ανακάλυψε πως να μετατρέπει τα υγρά φυτικά έλαια σε λίπη στερεής μορφής, με μια διαδικασία που λέγεται υδρογόνωση (hydrogenation). Η υδρογόνωση μετατρέπει τα υγρά φυτικά έλαια σε μαργαρίνες, γεγονός που έδωσε ώθηση στην ανάπτυξη της βιομηχανίας επεξεργασμένων τροφίμων και των αλυσίδων fast food. Οι μαργαρίνες μπαίνουν παντού, είναι πιο σταθερές και έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής από το βούτυρο. Είναι και πιο φθηνές, άρα αποτελούν τη συνταγή της επιτυχίας για τον βιομήχανο που σέβεται τον εαυτό του.
Για δεκαετίες ολόκληρες αυτά τα ψεύτικα λίπη προωθήθηκαν σαν υγιεινή εναλλακτική του βουτύρου. Πιθανόν ακόμα και σήμερα να έχετε τη ίδια εντύπωση. Τα πράγματα όμως δεν είναι καθόλου έτσι. Για την ακρίβεια είναι ακριβώς αντίθετα. Τα επεξεργασμένα λίπη, ιδίως η μαργαρίνη, είναι το πιο γρήγορο εισιτήριο προς την ασθένεια και το πρόωρο θάνατο.
Advertisment
Λίγα λόγια για τη μαργαρίνη
Η μαργαρίνη είναι ένα τεχνητό προϊόν που παρασκευάζεται από υδρογονωμένα φυτικά έλαια και λίπη. Δεν περιέχει καθόλου διαιτητική χοληστερόλη και περιέχει μεγαλύτερη ποσότητα ακόρεστων λιπαρών, πολυακόρεστα και μονοακόρεστα, από το βούτυρο γιατί δεν έχει ζωική προέλευση. Η προέλευση όμως των φυτικών ελαίων για τη παρασκευή μαργαρίνης χωρά πολλή συζήτηση. Ως πρώτη ύλη χρησιμοποιούνται λάδια (που πιθανόν δε θέλετε να βάλετε στο στόμα σας) όπως το canola, το ηλιέλαιο, το σογιέλαιο και το καλαμποκέλαιο.
Η περίφημη υδρογόνωση
Τα φυτικά έλαια αποκτούν στερεή σύσταση με τη προσθήκη ατόμων υδρογόνου, καταλυτών (που είναι τοξικά στοιχεία) όπως το οξείδιο του νικελίου και διάφορους γαλακτωματοποιητές. Κατόπιν εκτίθενται σε υψηλές θερμοκρασίες, φτάνουν και τους 260°C, ώστε να εξαλειφθεί η οσμή και έπειτα προστίθενται τεχνητά βελτιωτικά γεύσης και αρώματα, ώστε το προϊόν να μοιάζει με αληθινό βούτυρο.
Ένα bonus στην όλη ιστορία της υδρογόνωσης είναι πως η διαδικασία αυτή παράγει μόρια με ακανόνιστο σχήμα, τα λεγόμενα trans-λιπαρά. Αυτά τα τεχνητά μόρια είναι απείρως τοξικά για τον οργανισμό αλλά δυστυχώς το πεπτικό σύστημα δε μπορεί να τα αναγνωρίσει και να τα αποβάλλει. Έτσι καταλήγουν να ενσωματώνονται στις κυτταρικές μεμβράνες των ιστών, όπως τα κανονικά λιπαρά, υδρογονώνοντας τα ίδια τα κύτταρα του σώματος.
10 λόγοι για να αποφύγετε τη μαργαρίνη
Υπάρχουν μυριάδες βλαπτικά συστατικά μέσα στη μαργαρίνη και στα υπόλοιπα υδρογονωμένα λίπη και έλαια που πρέπει να αποφεύγετε με κάθε κόστος.
1. Trans-λιπαρά
Αυτά τα “αφύσικα” λιπαρά που περιέχονται μέσα στη μαργαρίνη σχηματίζονται κατά τη διαδικασία της υδρογόνωσης. Συμβάλλουν στην εκδήλωση στεφανιαίας νόσου, καρκίνου, παθήσεις των οστών, ορμονικής ανισορροπίας, αύξηση της χοληστερίνης του αίματος, δερματοπάθειες, υπογονιμότητα και προβλήματα στη κύηση, χαμηλό βάρος γέννησης, μειωμένη ανάπτυξη και μαθησιακές δυσκολίες στα παιδιά. Οι επιστήμονες στις ΗΠΑ δήλωσαν πως η κατανάλωση trans-λιπαρών είναι βλαπτική σε οποιαδήποτε δοσολογία, ακόμα και σε πολύ μικρές ποσότητες. Όσο πιο σταθερή είναι σε θερμοκρασία δωματίου μία μαργαρίνη τόσο περισσότερα trans-λιπαρά περιέχει. Μιά κουταλιά της σούπας σκληρή μαργαρίνη περιέχει 3 gr trans-λιπαρά και 2 gr κορεσμένα λιπαρά, ενώ η μαλακή μαργαρίνη περιέχει περίπου 1-2 gr trans-λιπαρά.
2. Ελεύθερες ρίζες
Η επεξεργασία των φυτικών ελαίων σε υψηλές θερμοκρασίες παράγει ελεύθερες ρίζες και άλλα τοξικά παραπροϊόντα. Συμβάλλουν σε πληθώρα προβλημάτων στην υγεία του ανθρώπου με κυριότερα τις νόσους του καρδιαγγειακού συστήματος και την εμφάνιση καρκίνου.
3. Συνθετικές βιταμίνες
Η μαργαρίνη εμπλουτίζεται με συνθετικές βιταμίνες Α και D, σε μορφή που τις κάνει να απέχουν έτη φωτός από αυτές του πραγματικού βουτύρου. Ο λόγος που γίνεται αυτός ο εμπλουτισμός είναι γιατί κατά την υδρογόνωση καταστρέφονται όλα τα θρεπτικά συστατικά ανεξαιρέτως.
4. Γαλακτωματοποιητές και συντηρητικά
Στη μαργαρίνη προστίθενται μεγάλες ποσότητες αμφιβόλου ασφαλείας συντηρητικά και άλλα χημικά, ώστε να επιτευχθεί η επιθυμητή υφή και σύσταση. Το βασικό συντηρητικό που χρησιμοποιείται είναι το Butylated hydroxytoluene (BHT) που είναι, με μία λέξη, επικίνδυνο. Οι αγγλομαθείς ας ρίξουν μια ματιά εδώ.
5. Εξάνιο και άλλοι διαλύτες
Έχουν τοξική επίδραση και χρησιμοποιούνται στην επεξεργασία της μαργαρίνης.
6. Χλώριο και άλλα λευκαντικά
Το φυσικό χρώμα των μερικώς υδρογονωμένων φυτικών ελαίων είναι γκρι. Έτσι οι βιομηχανίες αναγκάζονται να το λευκάνουν, χρησιμοποιώντας διάφορα χημικά, για να βελτιώσουν την αισθητική του προϊόντος τους. Το κίτρινο χρώμα της μαργαρίνης προστίθεται τεχνητά μετά τη λεύκανση.
7. Βελτιωτικά γεύσης
Βοηθούν να καλύπτεται η απαίσια γεύση των μερικώς υδρογονομένων φυτικών λιπών και
δίνουν στη μαργαρίνη γεύση παραπλήσια με αυτή του βουτύρου.
8. Μονό- και διγλυκερίδια (E471)
Είναι εστέρες συνθετικών λιπών, παρασκευάζονται από γλυκερόλη και λιπαρά οξέα φυτικής κυρίως προέλευσης. Γενικά είναι μείγμα διαφόρων συστατικών με σύνθεση παρόμοια με αυτή του μερικώς αποικοδομημένου φυσικού λίπους. Χρησιμοποιούνται ως γαλακτωματοποιητές και σταθεροποιητές. Περιέχουν trans-λιπαρά και οι βιομηχανίες συνήθως δε τα αναγράφουν στις ετικέττες των προϊόντων τους. Αν δείτε ετικέττα προϊόντος που να λέει “χαμηλό σε trans λιπαρά” ή “δεν περιέχει trans-λιπαρά”, να είστε σίγουροι πως θα περιέχει τις παραπάνω ουσίες.
9. Πρωτεΐνη σόγιας
Προστίθεται στη μαργαρίνη σε μορφή σκόνης και δίνει συμπαγή σύσταση στο προϊόν. Συμβάλλει και αυτή στη δυσλειτουργία του θυρεοειδούς, σε πεπτικές διαταραχές και σε άλλα προβλήματα στον οργανισμό.
10. Στερόλες
Προστίθενται στις μαλακές μαργαρίνες για να τους προσδώσουν ιδιότητες κατά της υπερχοληστεριναιμίας. Είναι χημικές ενώσεις οιστρογόνων που προκαλούν ορμονικές διαταραχές και έχουν προκαλέσει εκφυλισμό των γεννητικών οργάνων και των σεξουαλικών προτιμήσεων σε αρουραίους.
Ωραία όλα αυτά. Τι τρώμε τώρα;
Πάν μέτρον άριστον έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι και δεν είχαν καθόλου άδικο. Αν μπορέσετε να ελέγξετε τη κατανάλωση βουτύρου σε φυσιολογικές ποσότητες δεν έχετε να φοβάστε τίποτα. Χίλιες φορές λίγο αγνό, φυσικό, βιολογικό βούτυρο παρά μια κουταλιά μαργαρίνη. Περιορίστε τις τροφές που περιέχουν επεξεργασμένα λίπη και μαργαρίνες στη σύνθεση τους και μάθετε επιτέλους να διαβάζετε τις ετικέτες. Θα γίνουμε όλοι πιο υγιείς αν υιοθετήσουμε μερικές απλές πρακτικές και αν αποβάλλουμε βλαπτικές συνήθειες.
Η φωτογραφία στην αρχή του άρθρου μιλάει από μόνη της: Τα μυρμήγκια δεν ακουμπούν τη μαργαρίνη και τρώνε μόνο το βούτυρο…
Πηγή άρθρου: oliviart-gr.blogspot.gr
Σημείωση: Η εταιρεία ΕΛΑΪΣ – Unilever Ελλάς απέστειλε επιστολή στην Εναλλακτική Δράση, διαχωρίζοντας τη θέση της για τον τρόπο παραγωγής των μαργαρινών της.
Ως εκ τούτου, σας παραθέτουμε τα κυριότερα σημεία αυτής της επιστολής, για τη δική σας ολοκληρωμένη ενημέρωση:
[quote_box author=”Δρ. Δήμητρα Ξενάκη” profession=”Διευθύντρια Τμήματος Διατροφής & Επιστημονικής Επικοινωνίας ΕΛΑΪΣ-Unilever Hellas”]• Το μεγαλύτερο μέρος του άρθρου εστιάζει στο θέμα των trans λιπαρών, συνδέοντας λανθασμένα τη μαργαρίνη με αυτά, ενώ έχει ήδη περάσει σχεδόν μία 20ετία από τότε που καταργήθηκε η μέθοδος της υδρογόνωσης στις μαργαρίνες μας.
Πιο συγκεκριμένα, το θέμα των trans λιπαρών – και ειδικά σε σχέση με την παραγωγή των μαργαρινών – έχει απασχολήσει την ΕΛΑΪΣ-Unilever Hellas από τη δεκαετία του ’90, περίοδο κατά την οποία άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα στοιχεία που αναφέρονταν στην αρνητική επίδραση των trans λιπαρών.
Από τότε μέχρι σήμερα, εξελίσσοντας συνεχώς τις διαδικασίες παραγωγής των μαργαρινών, η ΕΛΑΪΣ-Unilever Hellas είναι η πρώτη παραγωγός εταιρία ελαιουργικών προϊόντων που κατήργησε την υδρογόνωση ως μέθοδο παραγωγής των μαργαρινών, το 1996.
Η πρακτική αυτή ακολουθήθηκε από το σύνολο του κλάδου στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα κατά την παραγωγή των επώνυμων μαργαρινών που κυκλοφορούν σήμερα στα super market της χώρας μας να μην δημιουργούνται trans λιπαρά.
Η νέα μέθοδος παραγωγής μαργαρινών έχει ως αποτέλεσμα να μη δημιουργούνται trans λιπαρά οξέα.
• Με τις συνεχείς αυτές βελτιώσεις, έχουμε επιτύχει τα προϊόντα της εταιρείας μας να εναρμονίζονται με τις πιο πρόσφατες διεθνείς και εθνικές διατροφικές οδηγίες. Πιο συγκεκριμένα, η Unilever παγκοσμίως και στην Ελλάδα βελτιώνει συνεχώς την ισορροπία της σύνθεσης των λιπαρών των μαργαρινών της, δίνοντας έμφαση στα «καλά» λιπαρά, δηλαδή τα μονοακόρεστα και τα απαραίτητα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και μειώνοντας όσο το δυνατόν περισσότερο τα κορεσμένα λιπαρά, τα οποία συστήνεται να παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα. Πιο συγκεκριμένα, τα τελευταία χρόνια αυξήσαμε, για παράδειγμα, την περιεκτικότητα του Βιτάμ σε ω-3 λιπαρά κατά 30%.
Οι μαργαρίνες μας, άλλωστε, παρασκευάζονται αποκλειστικά από εκλεκτά φυτικά έλαια, τα οποία ελέγχονται αυστηρά για την ποιότητά τους.
• Στο άρθρο, επίσης, αναφέρεται ότι χρησιμοποιούμε διάφορα συστατικά, όπως βελτιωτικά γεύσης, πρωτεϊνη σόγιας, Butylated hydroxytoluene, κ.λπ. Κατηγορηματικά σας διαβεβαιώνουμε ότι η εταιρεία μας δεν χρησιμοποιεί κανένα από αυτά τα συστατικά κατά την παραγωγή των μαργαρινών μας.
Βιταμίνες, από την άλλη μεριά, πράγματι χρησιμοποιούμε, οι οποίες – όπως όλες οι βιταμίνες – είναι συνθετικές. Τα δικά τους οφέλη έρχονται να προστεθούν σε αυτά των «καλών» λιπαρών. Και καθώς οι βιταμίνες Α και D είναι λιποδιαλυτές, δηλαδή απορροφώνται πολύ καλύτερα από τον οργανισμό όταν βρίσκονται σε ένα λιπαρό τρόφιμο όπως η μαργαρίνη, η πρόσληψή τους – ιδιαίτερα σημαντική για την ανάπτυξη και την υγεία – επιτυγχάνεται με τρόπο εύκολο και γευστικό.
• Διαχρονικό μέλημα της εταιρείας μας είναι να αποτελούμε μέρος της λύσης των καίριων προβλημάτων που απασχολούν τον σύγχρονο άνθρωπο, όπως η αύξηση των καρδιοπαθειών, ο διαβήτης, η παχυσαρκία. Για τον λόγο αυτό, κυκλοφορούμε μαργαρίνες με σημαντικά μειωμένα λιπαρά, όπως το Βιτάμ light και το Becel light, αλλά και με ορατά οφέλη στην υγεία και τη μείωση της χοληστερίνης όπως το Becel pro-activ, δραστικό συστατικό του οποίου είναι οι φυτικές στερόλες.
Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα των φυτικών στερολών υποστηρίζονται από ένα μεγάλο αριθμό επιστημονικών δεδομένων, στα οποία περιλαμβάνονται ακόμη και μελέτες με υψηλή δοσολογία σε διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες, καθώς και μακροχρόνιες μελέτες. Η ασφάλειά τους έχει εξεταστεί εκτενώς από τη δεκαετία του ’50 και διερευνηθεί από ανεξάρτητους ειδικούς και νομοθετικές αρχές σε παγκόσμιο επίπεδο, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA: European Foods Safety Association).
