Ως άνθρωπος είμαι…… κατά κύριο λόγο το DNA μου. Ως άνθρωπος είμαι…. κατά κύριο λόγο το αποτέλεσμα γονιδίων και περιβάλλοντος. Ως άνθρωπος είμαι…… κατά κύριο λόγο λογικό ον. Ως άνθρωπος είμαι…… κατά κύριο λόγο ένα όμορφο πλάσμα. Ως άνθρωπος είμαι…… κατά κύριο λόγο επαναστάτης. Ως άνθρωπος είμαι…… κατά κύριο λόγο μάλλον δειλός. Ως άνθρωπος είμαι…… κατά κύριο λόγο λεφτάς. Ως άνθρωπος είμαι..…. κατά κύριο λόγο πολύτιμος φίλος. Ως άνθρωπος είμαι….. .κατά κύριο λόγο αποτυχημένος επαγγελματίας. Ως άνθρωπος είμαι…… κατά κύριο λόγο εγωιστής σύζυγος. Ως άνθρωπος είμαι…… κατά κύριο λόγο ο μονάκριβος γιος. Ως άνθρωπος είμαι…… κατά κύριο λόγο ο αγαπημένος θείος. Ως άνθρωπος είμαι…… κατά κύριο λόγο τρυφερός πατέρας. Ως άνθρωπος είμαι.
Αν δώσετε στα άτομα του κύκλου σας να συμπληρώσουν τη φράση «ως άνθρωπος είμαι», πώς άραγε θα τοποθετηθούν; Το πιθανότερο είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία αυτών θα δηλώσουν ένα ορισμό ή ένα ρόλο (ή και περισσότερους) που έχουν υιοθετήσει και αναλάβει κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Πολύ λίγοι θα βάλουν απλά μια τελεία και ακόμη λιγότεροι θα ζουν τη ζωή που τους έχει διατεθεί βιώνοντας επαρκώς την ευκαιρία ύπαρξης!
Advertisment
Αυτή είναι μια παραμελημένη αλήθεια. Ο άνθρωπος κατά βάση απλά υπάρχει. Όλα τα υπόλοιπα είναι δευτερεύοντα. Η ύπαρξη ως θεμέλιος λίθος προηγείται όλων των άλλων.
Πόσο όμως το έχουμε νιώσει, το έχουμε συνειδητοποιήσει και πόσο το αναγνωρίζουμε; Πόσες φορές σας έχουν πει ακόμη και τα πιο αγαπημένα σας πρόσωπα τη φράση «είμαι περήφανος για σένα επειδή απλά υπάρχεις;». Αναρωτηθείτε πόσες φορές το έχετε ακούσει και πόσες ακόμη φορές το έχετε πει εσείς οι ίδιοι σε άλλους ή και στον ίδιο σας τον εαυτό! Δοκιμάζοντας τώρα να το πείτε στον εαυτό σας, απλά προσπαθήστε να έρθετε σε επαφή με τα συναισθήματά σας…
Αυτή η τόσο πολύτιμη και αληθινή σύνδεση με το κέντρο του εαυτού μας που παράγει μια μοναδική αίσθηση διευρυμένης ελευθερίας και ικανοποίησης…… γιατί να συνεχίζει να υπονομεύεται; Γιατί να μένει στο περιθώριο και στη σκιά; Ας αναλάβουμε την πρωτοβουλία να διερευνήσουμε τη δική μας συμμετοχή στην επανάληψη αυτού του έργου και ας αποφασίσουμε αν θέλουμε να εξακολουθούμε να το παίζουμε.
Advertisment
Στο νεογέννητο μωρό, οι στοργικοί γονείς ικανοποιούν τις βασικές ανάγκες του προσφέροντας μέγιστη φροντίδα και ασφάλεια. Το αποκαλούν ενίοτε μεγαλόφωνα «πρίγκιπά μου» ή «πριγκίπισσά μου» και απολαμβάνουν ιδιαιτέρως το ανεκτίμητο δώρο της ύπαρξής του. Πράγματι δείχνουν να προσφέρουν απλόχερα την αγάπη τους χωρίς να περιμένουν τίποτα.
Εν συνεχεία όμως τα πράγματα διαφοροποιούνται. Και φτάνουμε σταδιακά σε ένα σημείο όπου τίθεται το ακόλουθο ερώτημα, για το γλυκύτατο αυτό πλάσμα: «τι πρέπει να κάνω, πέρα από το να υπάρχω, για να αξίζω;». Αυτό είναι ένα κομβικό σημείο. Εδώ αρχίζει να υφαίνεται το πλεχτό που καλείται να ζεστάνει και να εκπληρώσει τις προσδοκίες του περιβάλλοντος υπονομεύοντας και παρενθεντοποιώντας την ίδια την ύπαρξη! Μέχρι να τεθεί το ερώτημα αυτό, η αγάπη ήταν άνευ όρων και η γονική στάση αντανακλούσε πιστά την ανεκτίμητη – απεριόριστη αξία της ύπαρξης του νεογέννητου. Τώρα όμως δημιουργείται μια σύγχυση. Μια σύγχυση που σαν να μπερδεύει την συμπεριφορά και τις συνέπειές της με την αξία του εαυτού. Τους εμφανιζόμενους ρόλους με την υπόστασή μας και τον πυρήνα μας.
Αν κάνω αυτό, αν αποκτήσω εκείνο, αν πετύχω στο άλλο τότε νιώθω ότι έχω κάποια αξία! Φαίνεται να υπάρχει ένα θολό τοπίο που μας δυσκολεύει να δούμε και πολύ περισσότερο να νιώσουμε ότι είμαστε αξιαγάπητοι άνευ όρων και ότι έχουμε αληθινή αξία μόνο και μόνο επειδή υπάρχουμε.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι αυτό το οποίο αναζητεί ο άνθρωπος και αποτελεί τη μεγαλύτερη ανάγκη του είναι η αναγνώριση. Όχι όμως η αναγνώριση υπό όρους. Αλλά η αναγνώριση επειδή απλά υπάρχω! Εκεί ωστόσο δημιουργείται και το μπλοκάρισμα. Εκεί υστερούμε. Ξεχνάμε ή μας διαφεύγει το πόσο πολύτιμοι είμαστε. Αυτό το πλάσμα που είμαστε προέκυψε μετά από πολλά έτη ζωής και είναι φορέας και συνεχιστής μιας ξεχωριστής ιστορίας. Καλούμαστε να διανύσουμε ένα μονοπάτι γεμάτο πολλά κι ενδιαφέροντα σημεία. Το μονοπάτι της δικής μας ζωής που μόνο εμείς θα διαβούμε από’κει και θα αφήσουμε τα μοναδικά ίχνη μας.
Και ας θυμηθούμε. Όλοι είμαστε ίδιοι από μια άποψη αλλά και διαφορετικοί από μια άλλη. Είμαστε φτιαγμένοι από το ίδιο υπερπολύτιμο υλικό που μας δίνει από μόνο του ανεκτίμητη αξία. Ένα κομμάτι χρυσάφι μπορεί να γίνει βραχιόλι, αλυσίδα, νόμισμα, δαχτυλίδι αλλά η μοναδική χρυσή του φύση παραμένει αναλλοίωτη και ίδιας αξίας! Γιατί δεν είναι οι άλλοι αξίες και εμείς εργαλεία, όχι! Από αυτή την οπτική δεν είμαι μεγαλύτερης αξίας από κανέναν αλλά ούτε και μικρότερης. Και όλοι εξακολουθούμε να είμαστε βασιλιάδες και βασίλισσες! Και η δόξα μας; Και η δόξα μας είναι η διαφορετικότητά μας!
«Είμαι περήφανος για σένα επειδή απλά υπάρχεις». Αν ένα παιδί λάβει και αισθανθεί αυτό το τόσο ουσιαστικό μήνυμα τότε θα μπορεί να νιώσει αληθινά αξιαγάπητο. Από δω και πέρα πράγματι θα είναι σε θέση να κάνει το καλύτερο που μπορεί χωρίς να προσπαθεί να καλύψει με διάφορους δυσλειτουργικούς τρόπους την ύψιστη ανάγκη του για ουσιαστική αναγνώριση. Και αυτοί οι τρόποι δεν είναι αμελητέοι. Πρόκειται για τις μεταμφιέσεις εκείνες που λαμβάνει η αίσθηση ότι δεν είμαι αξιαγάπητος και τι άραγε πρέπει να κάνω για να αξίζω. Αφορά πολλές ψυχικές και σωματικές ασθένειες που βέβαια αντανακλούν το συναισθηματικό αυτό κενό!
Ας πάψουμε πια να κατηγορούμε τους εαυτούς μας για να νιώθουμε καλά! Θα προσπαθούμε, αλλά μπορεί να μην τα καταφέρουμε κάπου, ή να μην πετύχουμε κάτι ή να κάνουμε λάθος. Οκ. Πειράζει ωστόσο να είμαστε βασικά καλά χωρίς να πετύχουμε κάποιο στόχο; Η ζωή δεν νομίζω πως περιμένει ούτε απαιτεί να είμαι τέλειος ή σωτήρας. Και ναι, είμαι δυνατός αλλά έχω και αδυναμίες. Και δεν επιθυμώ να μπω ούτε στο ρόλο του παντοδύναμου, γιατί αυτός μένει πάντα μόνος αφού δεν επιτρέπει σε κανέναν να έρθει ουσιαστικά κοντά.
Μπορεί επίσης να επιλέξω να αλλάξω ή και να χάσω κάποιο ή κάποιους βασικούς ρόλους. Να βρεθώ μπροστά σε μια απώλεια. Θα στεναχωρηθώ. Θα πενθήσω. Κατά βάση όμως γνωρίζω ότι δεν εξαρτώμαι από κανένα ρόλο. Ούτε συγχέω την κατάσταση αυτή με την αξία του εαυτού μου. Είμαι σε θέση να απολαμβάνω τη ζωή μόνο και μόνο επειδή υπάρχω! Μπορώ να γιορτάζω την ενσάρκωσή μου σε καθημερινή βάση γιατί αυτό μου αξίζει πραγματικά. Αρκεί να το νιώσω. Αν αυτή είναι η αφετηρία μας μπορούμε να ανταπεξέλθουμε καλύτερα σε οποιαδήποτε δυσκολία.
Ως άνθρωπος είμαι. Και γι’αυτό και μόνο αξίζω χωρίς να πετύχω κάτι. Αξίζω, αξίζω, αξίζω..… και η θέση αυτή είναι ικανή να μου δώσει μια βασική αίσθηση ικανοποίησης. Οποιαδήποτε άλλη στάση είναι κρίμα πια να βρίσκει καταφύγιο στην ψυχή μου. Τώρα μπορώ να νιώσω ελεύθερα και να αγαπήσω τον εαυτό, τον άλλο, την ίδια τη ζωή όχι όπως θα ήθελα να είναι αλλά όπως πραγματικά είναι. Εδώ και τώρα…
Δημήτριος Κ. Στατήρης, ψυχολόγος
