Προφανώς κάποιοι άνθρωποι ψεύδονται περισσότερο από άλλους. Έκπληξη αποτελεί η νέα έρευνα που αποκαλύπτει την ανισότητα που υπάρχει στον πληθυσμό σχετικά με το ψέμα. Υπάρχει μια μεγάλη πλειοψηφία των «καθημερινών ψευτών» και μια μικρή μειοψηφία «παραγωγικών ψευτών».
Πριν από μερικά χρόνια ο Κιμ Σερότα και οι συνεργάτες του ποσοτικοποίησαν αυτή την ανισότητα. Ερεύνησαν χιλιάδες πολίτες των ΗΠΑ και διαπίστωσαν ότι το 5% του δείγματος ήταν υπεύθυνο για το 50% όλων των ψεμάτων. Τώρα η ομάδα του Σερότα ανέλυσε στοιχεία από σχεδόν 3.000 ανθρώπους στο Ηνωμένο Βασίλειο και βρήκε τα ίδια αποτελέσματα – την ύπαρξη δηλαδή μιας μειοψηφίας εξαιρετικά παραγωγικών ψευτών.
Advertisment
Αυτή η νέα διαδικτυακή έρευνα βασίζεται σε στοιχεία που συγκεντρώθηκαν ως μέρος ενός δημοσίου έργου από το Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου την άνοιξη του 2010. Οι συμμετέχοντες (51% ήταν γυναίκες, μέσος όρος ηλικίας 44,5 ετών) κατέγραψαν πόσο συχνά έλεγαν μικρά ψέματα και πόσο συχνά έλεγαν μεγάλα ψέματα καθώς και την τάση τους να μοιραστούν τις εμπειρίες τους σχετικά με το ψέμα.
Η αποκάλυψη των απαντήσεων ήταν σαφώς εντυπωσιακή. Η στατιστική ανάλυση του Σερότα έδειξε ότι το 9,7% του δείγματος από το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν παραγωγικοί ψεύτες. Έλεγαν κατά μέσο όρο 6,32% μικρά ψέματα την ημέρα και 2,86% μεγάλα, σε σύγκριση με το 1,16% των καθημερινών μικρών ψεμάτων και το 0,15% των μεγάλων (περίπου ένα την εβδομάδα) από την πλειοψηφία των καθημερινών ψευτών. Αυτό σημαίνει ότι οι παραγωγικοί ψεύτες λένε κατά μέσο όρο 19 μεγάλα ψέματα για κάθε μεμονωμένο μεγάλο ψέμα των καθημερινών ψευτών. Οι δύο ομάδες συμφώνησαν σε γενικές γραμμές τι είναι αυτό που καθιστά ένα ψέμα μεγάλο, αναφέροντας ως πιο δημοφιλές παράδειγμα το ψεύδος σχετικά με το αν αγαπάς κάποιον.
Η έρευνα αποκάλυψε επίσης κάποιες ενδιαφέρουσες διαφορές ανάμεσα στους παραγωγικούς και στους καθημερινούς ψεύτες:
Οι παραγωγικοί ψεύτες ήταν ως επί το πλείστον νεότεροι άντρες και κατείχαν ανώτερες θέσεις στην εργασία τους, αν και οι διαφορές με τους καθημερινούς δεν ήταν τεράστιες.
Οι παραγωγικοί ψεύτες είχαν την τάση να μην βλέπουν το ψέμα ως κάτι που γιγαντώνεται. Επίσης ήταν πιθανότερο να πούνε ψέματα στους συντρόφους και στα παιδιά τους (ενώ οι καθημερινοί ψεύτες ήταν πιο πιθανό να λένε ψέματα στις μητέρες τους).
Οι παραγωγικοί ψεύτες είχαν επίσης περισσότερες πιθανότητες να παραδεχτούν ότι το ψέμα τους είχε προκαλέσει προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων και των προβλημάτων στην εργασία τους ή στις σχέσεις τους.
Advertisment
Αν και χρησιμοποιήθηκαν διαφορετικές μέθοδοι έρευνας, αυτή η νέα έρευνα επιτρέπει τη διαπολιτισμική σύγκριση ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Συνδυάζοντας τους καθημερινούς και τους παραγωγικούς ψεύτες, φαίνεται ότι οι άνθρωποι λένε ψέματα πιο συχνά στο Ηνωμένο Βασίλειο – πάνω από δύο ψέματα την ημέρα κατά μέσο όρο, σε σύγκριση με το μέσο όρο που είναι ανάμεσα στο ένα και στα δύο ψέματα την ημέρα στις ΗΠΑ, με βάση την προηγούμενη έρευνα του Σερότα. Σύμφωνα με ένα άλλο στατιστικό στοιχείο, το 24,4% του δείγματος από το ΗνωμένοΒασίλειο δήλωσε ότι δεν είπαν κανένα ψέμα σε μια τυπική ημέρα, σε σύγκριση με το 59,9 % του δείγματος των ΗΠΑ.
Ένα προφανές πρόβλημα με αυτή την έρευνα είναι ότι εξαρτάται από την ειλικρίνεια των ψευτών σχετικά με το πόσο συχνά λένε ψέματα! «Πώς να εμπιστευτείς τους παραγωγικούς ψεύτες όταν αναφέρονται στα δικά τους ψέματα!». Ωστόσο, ο Σερότα και ο συνεργάτης του Τιμ Λιβάινμας διαβεβαιώνουν ότι οι προηγούμενες έρευνες ήταν αρκετά ακριβείς. Η παρούσα έρευνα ήταν ανώνυμη, γεγονός που βοήθησε στην ειλικρίνεια των συμμετεχόντων.
Αυτά τα δεδομένα δημιουργούν μια ισχυρή υπόθεση ότι οι άνθρωποι που λένε πολλά ψέματα δεν είναι μόνο διαφορετικοί, σύμφωνα με τον Σερότα και τον Λιβάιν, αλλά είναι ένας πληθυσμός που πρέπει να μελετηθεί ανεξάρτητα από τους καθημερινές ψεύτες, προκειμένου να κατανοηθεί καλύτερα το κίνητρο και η παραγωγή των ψεμάτων. «Αναρωτιέμαι αν η μελλοντική έρευνα δείξει ότι οι παραγωγικοί ψεύτες είναι οι ίδιοι άνθρωποι που έχουν τα υψηλότερα ποσοστά στη σκοτεινή τριάδα των εξής χαρακτηριστικών – ψυχοπάθεια, ναρκισσισμός και μακιαβελισμός».
Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο Journal of Language and Social Psychology.
www.psychologynow.gr
