Πώς αντιμετωπίζεις έναν εκφοβιστή χωρίς να γίνεσαι νταής; Σ’ αυτή τη σοφή και συγκινητική ομιλία, η ακτιβίστρια ειρήνης Σίλα Ελγουέρθι χαρτογραφεί τις δεξιότητες που χρειαζόμαστε—ως έθνη και ως άτομα—για να πολεμήσουμε την ακραία βία χωρίς να χρησιμοποιούμε βία ως αντάλλαγμα. Για να απαντήσει στο ερώτημα, γιατί και πώς η μη-βία λειτουργεί, ανακαλεί ιστορικούς ήρωες—την Ονγκ Σαν Σούι Τσι, τον Μαχάτμα Γκάντι, τον Νέλσον Μαντέλα- και τις ατομικές φιλοσοφίες που ενδυνάμωσαν τις ειρηνικές τους διαμαρτυρίες.
Advertisment
Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία παρακάτω
Στη διάρκεια του μισού αιώνα προσπαθειών για την αποτροπή πολέμων, ένα ερώτημα με ακολουθεί πάντα: Με ποιο τρόπο αντιμετωπίζουμε την ακραία βία χωρίς να χρησιμοποιήσουμε βία κι εμείς; Οταν είσαι αντιμέτωπος με κτηνωδία, είτε πρόκειται για ένα παιδί αντιμέτωπο με τσαμπουκά σε έναν παιδότοπο είτε βία στο σπίτι ή στους δρόμους της Συρίας σήμερα, που αντιμετωπίζουν τανκς και θραυσματοφόρες οβίδες, πώς πρέπει να αντιδράσει κανείς; Να αντιπαλέψει; Να υποχωρήσει; Να χρησιμοποιήσει περισσότερη βία;
0:48
Η παρακάτω ερώτηση: «Πώς αντιμετωπίζω τον εκφοβιστή χωρίς να γίνομαι νταής με τη σειρά μου;» με ακολουθεί από τότε που ήμουν παιδί. Θυμάμαι όταν ήμουν 13, κολλημένη στην ασπρόμαυρη τηλεόραση στο καθιστικό του πατρικού μου σπιτιού, να παρακολουθώ την εισβολή τών Σοβιετικών τανκς στη Βουδαπέστη, και παιδιά στη δική μου περίπου ηλικία να ρίχνονται μπροστά από τα τανκς και αυτά να τα εξολοθρεύουν. Ανέβηκα επάνω τρέχοντας και άρχισα να ετοιμάζω τη βαλίτσα μου.
1:21
Με ακολούθησε η μητέρα μου, λέγοντας: «Τι στο καλό κάνεις»;
1:24
Της απάντησα: «Θα πάω στη Βουδαπέστη».
1:26
Μου είπε: «Για ποιο λόγο»;
1:29
Η απάντησή μου: «Παιδιά σκοτώνονται εκεί. Κάτι τρομερό συμβαίνει».
1:33
Τότε μου είπε: «Μην είσαι ανόητη». Με πήραν τα κλάμματα. Κατάλαβε και μου είπε: «Εντάξει, καταλαβαίνω είναι σοβαρό. Είσαι πολύ μικρή για να βοηθήσεις. Χρειάζεσαι επιμόρφωση. Θα σε βοηθήσω. Αλλά άδειασε πρώτα τη βαλίτσα σου».
1:49
Εκπαιδεύτηκα, λοιπόν, πήγα να δουλέψω στην Αφρική, τα περισσότερα χρόνια της δεκαετίας των 20 χρόνων μου. Συνειδητοποίησα, όμως, ότι αυτό που πραγματικά ήθελα να μάθω δε θα το έπαιρνα από την επιμόρφωση. ‘Ηθελα να καταλάβω πώς λειτουργούν η βία και η καταπίεση. Αυτό που ανακάλυψα από τότε είναι το εξής: Οι εκφοβιστές έχουν τρεις τρόπους να χρησιμοποιούν βία. Χρησιμοποιούν πολιτική βία για εκφοβισμό, σωματική βία για τρομοκρατία και πνευματική ή συναισθηματική βία για υποβιβασμό. Μόνο που σπάνια, σε ελάχιστες περιπτώσεις αυτό λειτουργεί για να φέρει περισσότερη βία.
2:43
Ο Νέλσον Μαντέλα πίστευε στη βία όταν φυλακίστηκε, και 27 χρόνια αργότερα ο ίδιος και οι συνάδελφοί του αργά και προσεκτικά ακόνισαν τις δεξιότητες, τις απίστευτες δεξιότητες που χρειάζονταν για να μετατρέψουν μια από τις πιο κακές κυβερνήσεις που γνώρισε ο κόσμος σε δημοκρατία. Το έκαναν με πλήρη αφοσίωση στη μη-βία. Συνειδητοποίησαν ότι η χρήση βίας απέναντι στη βία δε λειτουργεί.
3:24
Τι λειτουργεί τότε; Σταδιακά έχω μαζέψει περίπου μισή ντουζίνα μεθόδων που λειτουργούν–ασφαλώς πολλές περισσότερες είναι διαθέσιμες– που πράγματι λειτουργούν και είναι αποτελεσματικές. Η πρώτη είναι ότι η αλλαγή που πρέπει να γίνει, πρέπει να γίνει εδώ, μέσα μου. Τη δική μου αντίδραση, τη δική μου στάση απέναντι στην καταπίεση πρέπει να θέσω υπό έλεγχο και να κάνω κάτι.
3:51
Για να το καταφέρω χρειάζομαι να αναπτύξω αυτοεπίγνωση. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται να ξέρω πώς να αντιδράσω όταν συντρίβομαι, ποια είναι τα καλά μου σημεία, ποια είναι τα αδύνατά μου σημεία. Πότε ενδίδω; Σε τι θα αντισταθώ; Η περισυλλογή ή η εσωτερική αναζήτηση είναι ένας από τους τρόπους–και πάλι όχι ο μοναδικός– είναι ένας από τους τρόπους να αποκτήσω αυτού του είδους την εσωτερική δύναμη.
4:27
Στο σημείο αυτό η ηρωίδα μου–όπως και του Σατίς– είναι η Ονγκ Σαν Σούι Τσι στη Βιρμανία. Πρωτοστατούσε σε μια ομάδα φοιτητών σε μια διαμαρτυρία στους δρόμους του Ρανγκούν. Στη γωνιά του δρόμου βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια σειρά πυροβόλων όπλων. Συνειδητοποίησε αμέσως ότι οι στρατιώτες που τα δάχτυλά τους έτρεμαν στη σκανδάλη ήταν πιο φοβισμένοι από τους φοιτητές που διαμαρτύρονταν πίσω της. Είπε στους φοιτητές να καθήσουν. Η ίδια προχώρησε με τέτοια ηρεμία και τέτοια αποφασιστικότητα και τόση έλλειψη φόβου που κατευθύνθηκε προς το πρώτο όπλο, έβαλε πάνω του το χέρι της και το κατέβασε. Δε σκοτώθηκε κανείς.
5:23
Ιδού τι μπορεί να κάνει η κυριαρχία πάνω στο φόβο– όχι μόνο στην αντιπαράθεση με πυροβόλο όπλο, αλλά και όταν κανείς βρεθεί σε μαχαίρωμα στο δρόμο. Χρειαζόμαστε, όμως, άσκηση. Τι γίνεται, λοιπόν, με το φόβο μας; Εχω ένα μικρό μάντρα. Ο φόβος μου μεγαλώνει με την ενέργεια που το ταίζω. Αν μεγαλώσει πολύ τότε εμφανίζεται ο φόβος.
5:53
Όλοι ξέρουμε το σύνδρομο της τρίτης πρωινής ώρας, όταν σε ξυπνά κάτι που σε βασανίζει– συμβαίνει σε πολλούς– για καμιά ώρα στριφογυρνάς στο κρεβάτι, και το πράγμα χειροτερεύει, και κατά τις τέσσερεις το πρωί σ΄έχει καθηλώσει στο μαξιλάρι ένα θηρίο τόσο μεγάλο. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να σηκωθείς, να κάνεις ένα φλυτζάνι τσάι και να καθίσεις με το φόβο σαν ένα παιδί δίπλα σου. Ο ενήλικας είσαι εσύ. Ο φόβος είναι το παιδί. Μιλάς λοιπόν στο φόβο και τον ρωτάς τι θέλει, τι χρειάζεται. Πώς μπορεί να γίνει καλύτερο; Πώς μπορεί το παιδί να νιώσει πιο δυνατό; Καταστρώνεις ένα σχέδιο. Λες, «Ωραία, πάμε τώρα για ύπνο. Στις επτά και μισή ξυπνάμε και να τι θα κάνουμε».
6:44
Μου συνέβη αυτό την Κυριακή το ξημέρωμα, στις τρεις– παραλυμένη από το φόβο που θα ερχόμουν να σας μιλήσω. (Γέλια) Ακολούθησα τη συνταγή. Σηκώθηκα, έκανα ένα φλυτζάνι τσάι, κάθισα μαζί του, όλα τα έκανα και να ‘μαι -εξακολουθώ να είμαι λίγο παραλυμένη αλλά είμαι εδώ.
7:06
(Χειροκρότημα)
7:10
Αυτός είναι ο φόβος. Τι γίνεται τώρα με τον θυμό; Όταν υπάρχει αδικία, υπάρχει θυμός. Ο θυμός όμως είναι σαν τη βενζίνη, και αν τη ραντίσεις και κάποιος ανάψει ένα σπίρτο, γίνεται κόλαση. Ο θυμός όμως σα μια μηχανή– μέσα σε μια μηχανή–έχει δύναμη. Αν μπορούμε να βάλουμε το θυμό μας σε μια μηχανή, μπορεί να μας πάει μπροστά, μπορεί να μας περάσει μέσα από εκείνες τις φοβερές στιγμές μπορεί να μας δώσει πραγματική εσωτερική δύναμη.
7:44
Αυτό μου το δίδαξε η δουλειά μου με τους διαμορφωτές της πολιτικής για τα πυρηνικά όπλα. Διότι στη αρχή ήμουν τόσο εξαγριωμένη με τους κινδύνους στους οποίους μας εξέθεταν που ήθελα μόνο να αναπτύσσω την επιχειρηματολογία μου και να τους επιρρίπτω ευθύνες και να αποδεικνύω ότι είχαν λάθος. Πέρα για πέρα αναποτελεσματικό. Για να αναπτύξουμε διάλογο που θα φέρει αλλαγή πρέπει να χειριστούμε το θυμό μας. Εντάξει, να θυμώνεις με κάτι– στην περίπτωσή μου με τα πυρηνικά όπλα– αλλά είναι ανέλπιδο να θυμώνεις με τους ανθρώπους. Είναι άνθρωποι όπως κι εμείς. Κάνουν αυτό που νομίζουν ότι είναι το καλύτερο. Πάνω σ΄ αυτή τη βάση πρέπει να μιλήσουμε μαζί τους.
8:28
Να λοιπόν, το τρίτο, ο θυμός. Αυτό με φέρνει στην ουσία του θέματος του τι συμβαίνει ή τι νομίζω εγώ ότι συμβαίνει, στον κόσμο σήμερα, που είναι ότι ο περασμένος αιώνας ήταν δύναμη εκ των άνω. Οι κυβερνήσεις έλεγαν στον κόσμο τι να κάνει. Υπάρχει μια μετακίνηση στον αιώνα μας. Είναι δύναμη εκ των κάτω ή λαϊκή δύναμη. Είναι σα να φυτρώνουν μανιτάρια από το τσιμέντο. Είναι άνθρωποι που συνδέονται με ανθρώπους, όπως το έθεσε ο Μπούντι, μίλια μακριά για να φέρουμε αλλαγή.
9:03
Η Peace Direct εντόπισε εγκαίρως ότι οι άνθρωποι που ζουν σε εμπόλεμες περιοχές ξέρουν τι να κάνουν. Ξέρουν καλύτερα τι να κάνουν. Η Peace Direct τους στηρίζει για να το κάνουν. Αυτό που κάνουν ακινητοποιεί παραστρατιωτικές οργανώσεις, ξανοικοδομεί οικονομίες, εγκαθιστά εκ νέου μετανάστες, μέχρι και παιδιά-στρατιώτες απελευθερώνει. Για να το κάνουν αυτό βάζουν σε κίνδυνο τις ζωές τους σχεδόν καθημερινά. Αυτό που έχουν συνειδητοποιήσει είναι ότι η χρήση βίας στις καταστάσεις που λειτουργούν δεν είναι μόνο λιγότερο ανθρώπινη, αλλά και λιγότερο αποτελεσματική από τη χρήση μεθόδων που συνδέουν ανθρώπους με ανθρώπους, που ξαναοικοδομούν.
10:03
Νομίζω ότι ο στρατός των Ην. Πολιτειών τελικά το καταφέρνει. Μέχρι τώρα η πολιτική τους ενάντια στην τρομοκρατία ήταν να σκοτώνουν στασιαστές με κάθε κόστος, και αν πολίτες τους εμπόδιζαν, αυτό καταγράφεται ως «παράπλευρη απώλεια». Αυτό είναι τόσο εξοργιστικό και ταπεινωτικό για τον πληθυσμό του Αφγανιστάν, που κάνει την επιστράτευση στην Αλ-Κάιντα πολύ εύκολη, όταν ο κόσμος είναι απηυδησμένος, για παράδειγμα, από το κάψιμο του Κορανίου.
10:48
Επομένως χρειάζεται να αλλάξει η εκπαίδευση των στρατευμάτων. Έχω την εντύπωση πως υπάρχουν σημάδια αλλαγής. Ο Βρετανικός στρατός ήταν πάντα πολύ καλύτερος σ’ αυτό. Υπάρχει ένα υπέροχο παράδειγμα και αυτό είναι ένας λαμπρός αντισυνταγματάρχης των Η.Π.Α. που ονομάζεται Κρις Χιούζ. Αυτός, λοιπόν, ήταν επικεφαλής των ανδρών του στους δρόμους της Ναγιάφ– στο Ιράκ– και ξαφνικά άρχισαν να ξεχύνονται άνθρωποι από τα σπίτια και από τις δυο πλευρές του δρόμου, που φώναζαν, ωρύονταν θυμωμένοι, και περικύκλωσαν αυτούς τους νεαρούς στρατιώτες που ήταν εντελώς τρομοκρατημένοι δεν ήξεραν τι γίνεται, δεν καταλάβαιναν Αραβικά. Ο Κρις Χιούζ τότε περπάτησε στη μέση του πλήθους με το όπλο του πάνω από το κεφάλι, σημαδεύντας στο έδαφος, και είπε: «Γονατείστε». Εκείνοι οι τεράστιοι στρατιώτες με τους σάκους και τον οπλισμό τους, παράπαιαν στο έδαφος. ΄Επεσε απόλυτη σιωπή. Μετά από περίπου δύο λεπτά, όλοι τραβήχτηκαν στην άκρη και επέστρεψαν στα σπίτια τους.
12:05
Αυτό για μένα είναι σοφία σε δράση. Στη στιγμή, αυτό έκανε. Αυτό συμβαίνει παντού τώρα. Δε με πιστεύετε; ΄Εχετε αναρωτηθεί γιατί και πόσες δικτατορίες έχουν καταρρεύσει τα τελευταία 30 χρόνια; Δικτατορίες στην Τσεχοσλοβακία, την Ανατολική Γερμανία, την Εσθονία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, το Μάλι, τη Μαγαδασκάρη, την Πολωνία, τις Φιλιππίνες, τη Σερβία, τη Σλοβενία, και πάει λέγοντας, και τώρα την Τυνησία και την Αίγυπτο. Αυτό δε συνέβη απλώς. Πολλά οφείλονται σε ένα βιβλίο που έγραψε ένας ογδοντάρης στη Βοστώνη, ο Τζην Σαρπ. Εγραψε ένα βιβλίο με τίτλο «Από τη Δικτατορία στη Δημοκρατία» με 81 μεθοδολογίες για αντίσταση χωρίς βία. Μεταφράστηκε σε 26 γλώσσες. Πέταξε σε όλο τον κόσμο. Το χρησιμοποιούν νέοι άνθρωποι και μεγαλύτεροι άνθρωποι παντού, επειδή λειτουργεί και είναι αποτελεσματικό.
13:37
Αυτό λοιπόν μου δίνει ελπίδα– όχι απλώς ελπίδα, αυτό με κάνει να σκέφτομαι πολύ θετικά τώρα. Διότι οι άνθρωποι τελικά το καταλαβαίνουν. Έχουμε πρακτικές, εφαρμόσιμες μεθοδολογίες για να απαντήσω στην ερώτησή μου: Πώς αντιμετωπίζουμε τον τσαμπουκά χωρίς να γινόμαστε νταήδες; Βάζουμε σε ενέργεια τα ταλέντα που υπογράμμισα: Εσωτερική δύναμη–την ανάπτυξη της εσωτερικής δύναμης–μέσα από την αυτογνωσία, αποδεχόμενοι το φόβο μας και δουλεύοντας μαζί του, χρησιμοποιώντας το θυμό ως καύσιμο, συνεργαζόμενοι με τους άλλους, συνασπιζόμενοι με τους άλλους, θάρρος, και πάνω απ΄ όλα, αφοσίωση σε ενεργή μη βία.
14:34
Δεν πιστεύω απλώς στη μη βία. Δεν χρειάζομαι να πιστεύω σ΄ αυτήν. Βλέπω παντού αποδείξεις γαι το πώς λειτουργεί. Βλέπω, επίσης, ότι εμείς οι κοινοί άνθρωποι, μπορούμε να κάνουμε αυτά που έκαναν οι Ονγκ Σαν Σούι Τσι και ο Γκάντι και ο Μαντέλα. Μπορούμε να τερματίσουμε τον πιο αιματηρό αιώνα που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα. Μπορούμε να οργανωθούμε για να ξεπεράσουμε την καταπίεση ανοίγοντας τις καρδιές μας παράλληλα με την ενδυνάμωση αυτής της απίστευτης αποφασιστικότητας.
15:21
Αυτό το άνοιγμα καρδιάς το νιώσαμε σε όλη την οργάνωση αυτής της συνάντησης από χθες που είμαι εδώ. Σας ευχαριστώ.
Advertisment
