Συγγραφέας: Catherine Wormald, λέκτορας στη Σχολή Επιστημών Αγωγής στο Πανεπιστήμιο του Γουόλονγκονγκ
Οι όροι «πνευματικά χαρίσματα» και «μαθησιακές δυσκολίες» μας δίνουν μια γενική έννοια όσον αφορά τη σημασία τους. Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι σε πολλές περιπτώσεις αυτά τα 2 είναι αλληλένδετα.
Advertisment
Μια τρέχουσα έρευνα στις ΗΠΑ δείχνει ότι το 14% των χαρισματικών παιδιών πιθανόν έχουν κάποια μαθησιακή δυσκολία. Αυτό ισχύει συγκριτικά με το περίπου 4% των παιδιών στον γενικό πληθυσμό, αλλά κανείς δεν ήταν σε θέση να εξηγήσει αυτή την ανακολουθία.
Αν και τα χαρισματικά παιδιά αναγνωρίζονται, αγνοείται το γεγονός ότι ορισμένα μπορεί να έχουν μια μαθησιακή δυσκολία. Οι δάσκαλοι δεν είναι εκπαιδευμένοι να εντοπίζουν αυτά τα παιδιά ή πώς να τα διδάσκουν ώστε να μπορούν να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους.
Εντοπισμός ενός χαρισματικού μαθητή με μαθησιακές δυσκολίες
Ενώ γενικά αναφέρονται ως χαρισματικοί μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες, υπάρχει και ο ορισμός «μαθητές µε διπλή ιδιαιτερότητα». Η μαθησιακή τους δυσκολία μπορεί να περιλαμβάνει Σύνδρομο Ελλειμματικής Προσοχής, δυσλεξία, διαταραχές επεξεργασίας, Σύνδρομο Άσπεργκερ» και φυσικές και συναισθηματικές διαταραχές. Αυτά τα παιδιά θα μπορούσαν να παρακολουθούν εξελιγμένα προγράμματα, αλλά είναι πιο πιθανό ότι θα βρεθούν σε ένα ειδικό θεραπευτικό πρόγραμμα με τα χαρίσματά τους να αγνοούνται.
Advertisment
Αυτά τα παιδιά είναι συχνά δύσκολο να εντοπιστούν. Το πιο συνηθισμένο και σημαντικό χαρακτηριστικό τους είναι οι ασυνήθιστες ή ασυνεπείς σχολικές επιδόσεις, οι οποίες είναι ανεξήγητες και απρόβλεπτες.
Είναι πιθανόν να πετυχαίνουν εξαιρετικά υψηλές επιδόσεις σε δραστηριότητες έκτος σχολείου, αλλά το ίδιο αυτό ποσοστό επιτυχίας δεν αντανακλάται και στη σχολική αξιολόγηση. Μπορεί να έχουν ιδιαίτερη κλίση στις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, αλλά δυσκολεύονται όταν τους ζητείται να συνθέσουν τις δικές τους απαντήσεις. Επίσης, μπορεί να διαθέτουν λεκτική ευφράδεια, αλλά έχουν κακές επιδόσεις στον γραπτό λόγο.
Οι δυσκολίες που προκύπτουν με την ταυτοποίηση τους χωρίζονται σε 3 κατηγορίες:
1. Τα πνευματικά τους χαρίσματα είναι αναγνωρισμένα και οι δυσκολίες τους γίνονται εμφανείς όσο αυξάνεται ο βαθμός δυσκολίας της τάξης στο σχολείο.
2. Δεν έχουν εντοπιστεί ούτε ως προικισμένα αλλά ούτε και με μαθησιακές δυσκολίες επειδή οι επιδόσεις τους είναι κανονικές.
3. Θεωρείται ότι έχουν κάποια μαθησιακή δυσκολία και μπορεί να παρακολουθούν ένα πρόγραμμα θεραπείας, αλλά τα πνευματικά τους χαρίσματα δεν έχουν αναγνωριστεί.
Τα πράγματα περιπλέκονται περισσότερο αφού οι διαδικασίες ταυτοποίησης των χαρισματικών μαθητών και οι υπηρεσίες θεραπείας μαθησιακών δυσκολιών είναι αμοιβαία αποκλειόμενες. Στα σχολεία υπάρχει ένας συντονιστής που φροντίζει τις ανάγκες των χαρισματικών μαθητών καθώς και μια ειδική ομάδα της οποίας ο ρόλος είναι να παρέχει υπηρεσίες υποστήριξης σε μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες. Οι ρόλοι τους είναι διαχωρισμένοι και σπανίως υπάρχει επικοινωνία μεταξύ τους.
Οι συνέπειες της μη αναγνώρισης
Τα χαρισματικά παιδιά συνεχώς προσπαθούν να βγάλουν κάποιο νόημα από το υψηλό πνευματικό δυναμικό τους αλλά και τη μαθησιακή δυσκολία τους. Αρχίζουν να αμφισβητούν τις ικανότητές τους και απογοητεύονται όλο και πιο πολύ. Μετά από επανειλημμένες αποτυχίες ή έλλειψη υποστήριξης, συνήθως συμπεραίνουν ότι είναι «απλώς ανόητα» και εγκαταλείπουν την προσπάθεια.
Οι δάσκαλοι πιθανόν τα θεωρούν τεμπέληδες. Το αποτέλεσμα είναι χαμηλές μαθησιακές επιδόσεις, έλλειψη κινήτρων, προβλήματα συμπεριφοράς και απογοήτευση όσον αφορά το σχολείο. Τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα είναι συχνά σχολική άρνηση, πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου, κοινωνικά και οικογενειακά προβλήματα, χρόνια υποαπασχόληση όσον αφορά την εργασία, χαμηλή κοινωνικο-οικονομική κατάσταση και σοβαρές ανησυχίες για την ψυχική τους υγεία.
Αυτά τα αποτελέσματα έχουν αντίκτυπο όχι μόνο στο παιδί αλλά και στο περιβάλλον, αφού οδηγούν στη διάσπαση της οικογένειας, οικονομική πίεση στους γονείς και μείωση της ποιότητας ζωής για όλους τους εμπλεκομένους. Κάνοντας την έρευνά μου, μίλησα σε ένα παιδί το οποίο εξήγησε στους γονείς του πώς αισθάνεται για το σχολείο: «Δεν φαντάζεστε πώς νιώθω όταν με πηγαίνετε σε αυτό το μέρος. Είναι σαν να έχω μια πυρηνική βόμβα στο στομάχι μου που απλώνεται στο κεφάλι μου και δεν μπορώ να σκεφτώ, και ύστερα απλώνεται στα χέρια μου και δεν μπορώ να τα κουνήσω».
Τα χαρισματικά παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες είναι συχνά παρεξηγημένα. Από τη μια πλευρά, ορισμένοι δάσκαλοι εστιάζουν στη χαρισματικότητα του παιδιού για να «αποδείξουν» ότι δεν έχει πραγματικές μαθησιακές δυσκολίες και, από την άλλη πλευρά, εστιάζουν στις μαθησιακές δυσκολίες υποδηλώνοντας ότι δεν είναι πραγματικά προικισμένο.
Τι πρέπει να γίνει;
Η δυσκολία αναγνώρισης αυτών των παιδιών πηγάζει από την αποτυχία των κυβερνήσεων να προσφέρουν στους εκπαιδευτικούς την κατάλληλη κατάρτιση που θα τους επιτρέψει να εντοπίσουν και να καλύψουν τις εκπαιδευτικές ανάγκες τους. Πρέπει να υπάρξει επάρκεια και συνέπεια όσον αφορά την ευαισθητοποίηση και την κατανόηση των παιδιών αυτών από την κοινότητα, τα Πανεπιστήμια, τους εκπαιδευτικούς και τους θεσμούς. Όσο νωρίτερα εντοπιστεί ένα παιδί, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα και το παιδί θα ξεδιπλώσει τις ικανότητές του.
