Του Κωνσταντίνου Σμιξιώτη
Ζούμε σε έναν κόσμο διπολικό, σ’ ένα κόσμο επηρεασμένο από τον Μανιχαϊσμό, ο οποίος διέκρινε σε κάθε τι το alter ego του, μαύρο-άσπρο, καλό-κακό, η διττότητα σε όλο της το μεγαλείο. Σκοπός όμως του ανθρώπου είναι να καταφέρει να βγει μέσα από αυτή τη παγίδα της διάκρισης και να αποδεχθεί κάθε τι όπως είναι, γιατί απλά Είναι.
Advertisment
Μέσα σ’ αυτό το παιγνίδι του μυαλού η αποτυχία μοιάζει να είναι το αντεστραμμένο είδωλο της επιτυχίας, ενώ στην ουσία δεν είναι παρά μόνο μια από τις άπειρες πιθανές διαδρομές που όμως δεν οδηγούν σ’ αυτό που έχουμε ορίσει ως στόχο. Η αφετηρία της αποτυχίας όμως βρίσκεται ακριβώς στο ίδιο σημείο απ’ όπου ξεκινά και το μονοπάτι της επιτυχίας κι όταν κάποιος δε γνωρίζει εκ του ασφαλούς την ορθή διαδρομή είναι φυσικό να πειραματιστεί επιλέγοντας αυτή που θεωρεί ότι θα τον οδηγήσει στο κέντρο του στόχου.
Συνεπώς αυτό που κάνει μια αποτυχημένη διαδρομή δυσάρεστη δεν είναι η ίδια η διαδρομή αλλά το αποτέλεσμα στο οποίο οδηγεί κι αφού το αποτέλεσμα δεν είναι το επιθυμητό απαξιώνουμε κι όλη τη προσπάθεια. Λάθος! Αυτό είναι το πραγματικό λάθος κι όχι η φαινομενικά άστοχη προσπάθεια την οποία κακώς αποκαλούμε αποτυχία, τουλάχιστον με την σημασία και τη βαρύτητα που έχει αποκτήσει η λέξη στις μέρες μας, γιατί αν την αναλύσουμε αυστηρώς ετυμολογικά τότε θα διαπιστώσουμε ότι το νόημα της σχετίζεται με το έργο που επιθυμούσαμε να πραγματώσουμε. Άρα η αποτυχία στη πραγματικότητα σημαίνει απόκλιση από το έργο αλλά αυτό δε θα έπρεπε να την μεταμορφώνει σε τροχοπέδη.
Ποιο είναι το συστατικό της αποτυχίας που μας φορτίζει αρνητικά και μας πλημμυρίζει με δυσάρεστα συναισθήματα; Αν η αποτυχία δεν είναι παρά, ένα βήμα πιο κοντά στην επιτυχία, γιατί νιώθουμε τόσο άσχημα;
Advertisment
Πριν απαντήσουμε στα προηγούμενα ερωτήματα, παρατηρήστε όταν σας δοθεί η ευκαιρία, ότι σε κάθε περίπτωση αποτυχίας πολλές φορές μαζί με το συναίσθημα της θλίψης εγείρεται μέσα μας κι αυτό της ζήλιας , ειδικά όταν συγκρίνουμε τον εαυτό μας με άλλους που τα κατάφεραν στην ίδια δοκιμασία. Σε περιπτώσεις ανταγωνισμού η ευγενής άμιλλα πάει περίπατο όταν το έπαθλο είναι ζωτικής σημασίας. Τότε όλη η ομορφιά της προσπάθειας επισκιάζεται από τη ρήση: Ο θάνατος σου η ζωή μου ή ο σώζων εαυτώ σωθήτω κι ως αποτέλεσμα αυτών, ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Ποια μέσα; Και τα αθέμιτα; Λάθος! Δεν είμαστε χρυσοθήρες στο Κλοντάικ, αλλά ψυχές που εξελίσσονται μέσα από τις δοκιμασίες κι όχι μέσα από το ποδοπάτημα των άλλων ψυχών.
Διαφαίνεται εύκολα λοιπόν, ότι η βασική αιτία του προβλήματος βρίσκεται στο αποτέλεσμα. Η αξία που έχουμε προσδώσει σ’ αυτό είναι τόσο μεγάλη που κάνει την διαδρομή ασήμαντη μπροστά στον προορισμό. Έτσι το ταξίδι χάνει κάθε νόημα και καταντά μια ανούσια διαδικασία. Λάθος! Γιατί έτσι μας διαφεύγει η γνώση που είχε να μας προσφέρει αυτή, η φαινομενικά λανθασμένη διαδρομή κι όταν δεν είμαστε συνειδητοί σε μια πορεία ποτέ δε θα μάθουμε σε πιο ακριβώς σημείο κρυβόταν το λάθος, θα επαναλάβουμε στο μέλλον απαράλλαχτα και πάλι την ίδια τακτική η οποία ως συνέπεια θα έχει μια νέα άστοχη κατάληξη.
Η αποτυχία δεν είναι ένα λάθος, αλλά μια ακόμη απόπειρα για να ανακαλύψουμε το σωστό μονοπάτι και θα πρέπει να την αντιμετωπίζουμε ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα γιατί μόνο έτσι θα καρπωθούμε τα οφέλη της διαδρομής.
Η αποτυχία κρύβει ένα ακόμη μάθημα: Φανερώνει μια λανθασμένη επιλογή, μια αβίαστη κι αδούλευτη σκέψη ή μια πορεία στην οποία δεν εργαστήκαμε συνειδητά. Ωστόσο δεν υπάρχει λάθος, γιατί αυτό που αποκαλούμε λάθος το γνωρίζουμε εκ του αποτελέσματος, άρα εν αρχή ήταν μια απλή πιθανότητα με άγνωστη έκβαση που τελικά μας έκανε πιο σοφούς. Αυτή η σοφία είναι το απόσταγμα του ταξιδιού απ’ την πρώτη σκέψη-επιλογή μέχρι το αποτέλεσμα, βρίσκεται ανάμεσα κι όχι στα άκρα και για να αποκτηθεί είναι απαραίτητο κάποιος να ταξιδέψει. Αν σταθεί στην αφετηρία αγναντεύοντας ένα αόρατο τέλος, τότε το πιθανότερο είναι πως θα μείνει για πάντα τυφλός.
Εκ του αποτελέσματος, λοιπόν, ορίζονται τόσο η επιτυχία όσο κι η αποτυχία, αλλά δεν είναι παρά, σημεία επιθυμητά ή ανεπιθύμητα. Στο ένα μας αρέσει και στεκόμαστε κι απ’ το άλλο θέλουμε να αποδράσουμε λόγω της δυσαρέσκειας που μας προκαλεί κι όμως και στις δυο περιπτώσεις το ταξίδι ήταν αυτό που μας κράτησε συντροφιά, αυτό που μας έκανε καλύτερους, κι η αποτυχία έχει μεγαλύτερο μερτικό σ’ αυτή την κατάκτηση επειδή πολλές φορές η επιτυχία αποκοιμίζει με τα δάφνες της.
Η επιστήμη της ψυχολογίας έχει αποδεχθεί τον λεγόμενο: γνωστικό φιλάργυρο, τον άνθρωπο δηλαδή που δε σκοτίζεται και πολύ πριν επιλέξει τον τρόπο που θα δράσει. Αυτός ο τύπος ανθρώπου είναι αναμενόμενο να χρειαστεί περισσότερες δοκιμές στην πράξη, από έναν που θα βασανίσει το μυαλό του πριν εμπειραθεί κι εξετάσει ενδελεχώς όλα τις πιθανές επιλογές και ζυγίσει τα συν και τα πλην κάθε μιάς.
Τελικά αποτυχημένος θεωρείται αυτός που παραιτείται κι όχι αυτός που δε βρήκε το στόχο αλλά συνεχίζει να προσπαθεί. Για τον άνθρωπο που δοκιμάζει δεν υπάρχει η λέξη αποτυχία, όλα είναι διαφορετικές διαδρομές προς την επιτυχία, μέχρι να καταφέρει να βρει την σωστή. Μη σας ξεγελά εκείνος που πέτυχε με τη πρώτη, δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές. Αυτό που πολλές φορές δοκιμάζει ένας άνθρωπος πριν βρει το στόχο, ίσως ο άλλος να το έχει πράξει νοητικά, έτσι παρόλο που δεν είναι ορατό, στο μυαλό του απέτυχε κι εκείνος πολλές φορές πριν εφαρμόσει την πλέον καλύτερη επιλογή.
Ο στόχος είναι λογικά απαραίτητος, δίχως στόχο δεν υπάρχει λόγος για δράση, ωστόσο δε πρέπει να αξιώνουμε τον στόχο και να απαξιώνουμε την προσπάθεια για την κατάκτηση του. Είναι σαν να λέμε στα παιδιά να παραιτηθούν από ένα παιγνίδι στο οποίο δεν βγαίνουν νικητές, είναι σαν να λέμε στους αθλητές που δεν ανεβαίνουν στο βάθρο, να μην αγωνισθούν ξανά και ενώ σε καμία από τις δύο αυτές περιπτώσεις δε θα το πράτταμε, τελικά είμαστε εύκολοι στο να το πούμε στον εαυτό μας. Λάθος! Είναι μεγάλο λάθος να απαξιώνουμε μια διαδρομή μόνο και μόνο επειδή δε μας οδήγησε στο Τέλος. Αυτή η φαινομενικά λανθασμένη πορεία, είναι ένα έργο που όσο υπάρχει θα μας θυμίζει να μη περάσουμε ξανά απ’ εκεί αλλά θα βοηθήσει και έναν άλλο συνοδοιπόρο που αν παραδειγματιστεί θα έχει μια δοκιμή λιγότερη για να φτάσει στο σκοπό.
Γι αυτό αδερφέ μου σου ένα λέω: Μη σε φοβίζουν τα ναυάγια και σε κρατούν δεμένο στο λιμάνι, για να ταξιδέψεις στις θάλασσες πρέπει να σαλπάρεις. Ακόμη και στην Οδύσσεια το μεγαλύτερο μέρος γυρίστηκε στη διαδρομή, ο στόχος ήταν η Ιθάκη, αλλά η διδαχή του έργου δεν βρισκόταν εκεί.
- Δύσκολες καταστάσεις στη ζωή: Τελικά είναι προβλήματα ή λύσεις; - 10 Νοεμβρίου 2022
- Η καθημερινότητα ως προβολή του «αόρατου κόσμου» - 31 Ιανουαρίου 2022
- Η ψυχολογία της καθημερινότητας: Επιθυμίες και διαπροσωπικές σχέσεις - 13 Νοεμβρίου 2021
