Γράφει η Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη
Η μύτη αποτελεί ένα φυσικό ηθμό του ανθρώπινου σώματος, που κατακρατά άχρηστα στοιχεία μικροοργανισμούς και ρύπους, τα οποία δρουν βλαπτικά στους βρόγχους και συντελεί στην ύγρανση του εισπνεόμενου αέρα. Το αναπνευστικό επιθήλιο παράγει βλέννα, το οποίο παροχετεύεται στην ρινική κοιλότητα, με κινήσεις επιφανειακών κροσσών. Οι παραρρίνιοι κόλποι που είναι ανατομικές κοιλότητες γύρω από τη μύτη και καλύπτονται από αναπνευστικό επιθήλιο (ιγμόρεια, ηθμοειδείς κυψέλες, μετωπιαίοι σφηνοειδείς κόλποι) συντελούν στην παραγωγή υψηλών ποσοτήτων τοξικών ουσιών για μία πλειάδα ιών, βακτηρίων, μυκήτων και καρκινικών κυττάρων.
Advertisment
Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η παροχέτευση της βλέννας είναι επαρκής, με αποτέλεσμα η δίοδος του αέρα από τη μύτη να γίνεται απρόσκοπτα και η απομάκρυνση των παθογόνων μικροοργανισμών να γίνεται με επάρκεια. Το μπούκωμα ή ρινική συμφόρηση, όπως αποκαλείται στην ιατρική ορολογία, χαρακτηρίζεται από αδυναμία αναπνοής λόγω απόφραξης της μύτης, πταρμό, ή ρινική έκκριση.
Τα παθολογικά προβλήματα και τα νοσήματα που υποκρύπτονται πίσω από το μπούκωμα είναι πολλά και περιλαμβάνουν παθογόνους μικροοργανισμούς, αλλεργικές καταστάσεις, ενδοκρινολογικές διαταραχές, την ηωσινοφιλική μη αλλεργική ρινίτιδα, την μη αλλεργική μη ηωσινοφιλική ρινίτιδα, ορισμένα αυτοάνοσα νοσήματα, ορισμένα καρκινώματα και όγκους, τις ανατομικές ανωμαλίες, τους πολύποδες της μύτης, παρενέργειες φαρμάκων.
Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί ειδικός εργαστηριακός έλεγχος προς την κατεύθυνση των νοσημάτων αυτών. Ορισμένα από τα αίτια του «μπουκώματος» έχουν συχνά ή κυρίως εποχικό εαρινό χαρακτήρα και αποτελούν την αιτία που το μπούκωμα αποτελεί ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα, που φέρνει τους ασθενείς στο ιατρείο κατά την διάρκεια της Άνοιξης.
Advertisment
Το σύνηθες μπούκωμα της Άνοιξης οφείλεται κυρίως στα παρακάτω αίτια :
1. Κοινές εαρινές λοιμώξεις
Σύμφωνα με μελέτες , οι ιοί, όπως ρινοιοί, ο ιός της γρίπης, ο ιός της παραινφλουέντζας είναι τα πιο κοινά αίτια ρινικής συμφόρησης. Άλλοι παθογόνοι μικροοργανισμοί είναι s. pneumonia, o haemophilus influenza, η moraxella, o στρεπτόκοκκος, ο σταφυλόκοκκος. Οι μύκητες αποτελούν επίσης αίτιο ρινικής συμφόρησης, αν και οι περισσότερες οξείες περιπτώσεις αφορούν ασθενείς με διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος. Συμπτώματα είναι η ρινική έκκριση, ο πόνος στο πρόσωπο, ο πόνος στα δόντια ή ο πονοκέφαλος. Σε σοβαρές ή παραμελημένες περιπτώσεις, μπορεί να αναπτυχθεί χρόνια ιγμορίτιδα, θρόμβωση σηραγγωδών κόλπων, κυτταρίτιδα, οστεομυελίτιδα, μηνιγγίτιδα, εγκεφαλικό απόστημα, σηψαιμία, πνευμονία, άσθματική βρογχίτιδα, επιπλοκές επικίνδυνες για την ζωή και τη σωματική ακεραιότητα του ασθενούς.
2. Αλλεργική ρινίτιδα
Η αλλεργική ρινίτιδα χαρακτηρίζεται από μπούκωμα, φτάρνισμα, δακρύρροια, φαγούρα στη μύτη ή τον φάρυγγα, συμπτώματα που εμφανίζονται λόγω έκθεσης σε ορισμένες ουσίες του περιβάλλοντος. Η αλλεργική ρινίτιδα εμφανίζεται γενικώς σε ατοπικά άτομα, δηλαδή σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό αλλεργίας ή ατομικό αναμνηστικό αλλεργικών συμπτωμάτων. Συνήθως τα συμπτώματα εμφανίζονται πριν την τέταρτη δεκαετία της ζωής και υποχωρούν με την πάροδο της ηλικίας.
Κατά την Άνοιξη, το σύνηθες αίτιο της αλλεργικής ρινίτιδας είναι η γύρη. Στην Ελλάδα, αερομεταφερόμενες γύρεις παράγουν κυρίως τα δέντρα (ελιά, κυπαρίσσι, ακακία, λεύκα κ.ά.), τα αγρωστώδη (άγρια δημητριακά), τα χορτάρια, τα γρασίδια, η «αγριάδα», τα ζιζάνια, οι θάμνοι, τα αγριοβότανα. Ποικίλα φυτά παράγουν μεγάλες ποσότητες γύρης, η οποία διασπείρεται με τον άνεμο, ερεθίζοντας την περιοχή της μύτης. Στη συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών φυτών η μεταφορά της γύρης, που προκαλεί εποχική αλλεργική ρινίτιδα, πραγματοποιείται κατά το δίμηνο Απριλίου – Μαΐου.
Με την κατακράτηση της γύρης στην εποχική αλλεργική ρινίτιδα, απελευθερώνονται αλλεργιογόνες πρωτεΐνες. Αναπτύσσεται οίδημα ρινικού βλεννογόνου, διήθηση της περιοχής από ηωσινόφιλα, βασεόφιλα, ουδετερόφιλα. Το υγρό στην επιφάνεια του βλεννογόνου περιέχει αντισώματα IgA και IgE. Οι ρινικές εκκρίσεις είναι πλούσιες σε ηωσινόφιλα. Ανάλογα είναι τα παθοφυσιολογικά φαινόμενα και στους άλλους τύπους της αλλεργικής ρινίτιδας. Η εξοίδηση των ρινικών κογχών και του βλεννογόνου με απόφραξη των στομίων των παραρρινίων κόλπων και της ευσταχιανής σάλπιγγας, δημιουργούν επιμολύνσεις από ιούς και μικρόβια και δευτερογενείς λοιμώξεις στην περιοχή των παραρρινίων και του ωτός.
Γενικά μέτρα αποφυγής της γύρης που συχνά δεν τηρούνται από τους πάσχοντες είναι η μέριμνα για τη στεγανότητα θυρών και παράθυρων (π.χ. διπλά τζάμια), η διατήρηση της σωστών κλιματιστικών συστημάτων με φίλτρα για γύρη, η αποφυγή κυκλοφορίας κατά την διάρκεια της ημέρας, η φροντίδα για το σωστό καθαρισμό της γούνας των κατοικίδιων ζώων όταν εκτίθενται στο εξωτερικό περιβάλλον, η άμεση αλλαγή ρουχισμού μετά την επιστροφή στο σπίτι, η τοποθέτηση σωστών εξωτερικών καλυμμάτων σε κρεβάτια και μαξιλάρια.
3. Ρινίτιδα από κατάχρηση τοπικών αποσυμφορητικών
Σύμφωνα με στατιστικές μελέτες, η κατάχρηση τοπικών ρινικών αποσυμφορητικών από τον πληθυσμό αυξάνει κατά την Άνοιξη.Η κατάχρησή τους οδηγεί σε φαρμακογενή ρινίτιδα, λόγω αγγειδιαστολής του ρινικού βλεννογόνου. Το πρόβλημα κατά τα τελευταία χρόνια έχει επιδεινωθεί λόγω ευρείας χρήσης διαφημιστικών πρακτικών επηρεασμού του κοινού από εταιρείες παραγωγής αποσυμφορητικών.
4. Μη αλλεργική, μη λοιμώδης, μη οφειλόμενη σε αποσυμφορητικά, αυτόνομη ρινίτιδα
Η μη αλλεργική μη λοιμώδης αυτόνομη ρινίτιδα χαρακτηρίζεται από ρινική συμφόρηση (μπούκωμα) που δεν οφείλεται σε λοιμώδη ή αλλεργικά αίτια ή χρήση αποσυμφορητικών. Η ρινική συμφόρηση στην περίπτωση αυτή είναι πολλές φορές το αποτέλεσμα απώλειας της υπάρχουσας ισορροπίας του ρινικού συμπαθητικού και παρασυμπαθητικού αυτόνομου συστήματος, που νευρώνουν τη μύτη. Τα συμπτώματα αρκετές φορές πυροδοτούνται από μη αλλεργικούς παράγοντες που προκαλούν την ρήξη σε αυτή την ισορροπία.
Τέτοιοι παράγοντες είναι οι μεταβολές θερμοκρασίας, οι ρύποι, τα αρώματα , το stress, τα λευκαντικά. Παρά το γεγονός ότι η ρινίτιδα αυτή, μπορεί να εμφανιστεί όλο το χρόνο, οι απότομες διαταραχές της θερμοκρασίας που παρατηρούνται την Άνοιξη έχουν ως αποτέλεσμα αυτή η μορφή της ρινίτιδας να επιδεινώνεται κατά την Άνοιξη σε πολλές περιπτώσεις. Αρκετές φορές η ρινική συμφόρηση της Άνοιξης έχει μεικτή αιτιολογία. Το μπούκωμα λόγω μικροβιακής παραρρινοκολπίτιδας για παράδειγμα, πολλές φορές είναι αποτέλεσμα εξασθένησης της λειτουργικότητας του βλεννογόνου, λόγω αλλεργικής ή ιογενούς ρινίτιδας.
Η σωστή παθολογική εξέταση και αξιολόγηση έχει κομβική σημασία για τη σωστή πρόληψη και την αποτελεσματική θεραπεία.
Έχει καταχωρηθεί στην διεθνή εγκυκλοπαίδεια WHO IS WHO.
- Αναιμία: Η πιο συχνή παθολογική αιτία χρόνιας κόπωσης - 25 Δεκεμβρίου 2017
- Πονόλαιμος: Αιτίες και μέτρα αντιμετώπισης - 27 Νοεμβρίου 2017
- Κρυολόγημα, ίωση και γρίπη: Κοινές και λανθασμένες αντιλήψεις - 24 Νοεμβρίου 2017
