Όνομα: Χαρούπι
Επιστημονική ονομασία: Κερωνία ή Κερατέα η έλλοβος – Ceratonia siliqua
Advertisment
Οικογένεια: Κυαμοειδών
Άλλα ονόματα: Ξυλοκερατιά, κεράτιον, καρουπιά, κουντουρουδιά
Περιγραφή
Η χαρουπιά Είναι ένα αειθαλές, όμορφο, ψηλό και αυτοφυές δέντρο, που ευδοκιμεί στις χώρες που περιβάλλουν τη Μεσόγειο και σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Advertisment
Η χαρουπιά ευδοκιμεί σε κλίματα που φυτρώνουν χωρίς πρόβλημα τα εσπεριδοειδή, αλλά συναντάται αυτοφυής και σε ψυχρότερες χώρες. Ωστόσο, δεν την βρίσκουμε πέρα από τη ζώνη που περιλαμβάνει την ελιά.
Στην Ελλάδα βρίσκεται αυτοφυής σε πολλές νησιώτικες περιοχές και κυρίως στη Κρήτη αλλά καλλιεργείται και σε φυτώρια για τον καλλωπισμό δρόμων και πάρκων.
Είναι δέντρο μακρόβιο, πολύγαμο, μόνοικο ή δίοικο. Έχει φλοιό καστανόφαιο, λεπτό, κόμη πυκνή, συνήθως σφαιρική, φύλλα πτερωτά με 4 – 10 φυλλάρια ακέραια, δερματώδη, βαθυπράσινα και γυαλιστερά από πάνω και ωχροπράσινα από κάτω. Η χαρουπιά είναι ένα δέντρο εξαιρετικά ανθεκτικό στη ζέστη και στην ξηρασία και για αυτό μπορεί και αναπτύσσεται ακόμα και σε πετρώδη ή και ηφαιστειογενή εδάφη.
Η καρποφορία της αρχίζει συνήθως το 6-7 έτος και συνεχίζεται για πολλά χρόνια. Η ωρίμανση του καρπού διαρκεί σχεδόν ένα χρόνο, από το Φθινόπωρο που γίνεται η ανθοφορία μέχρι τα τέλη Αυγούστου του επόμενου έτους που αρχίζουν να πέφτουν οι ώριμοι πια καρποί.
Οι παραγόμενοι καρποί είναι εδώδιμοι και καταναλώνονται κάποιες φορές αποξηραμένοι ως ένα τραγανό, γλυκό σνακ. Όταν αρχίσει το δέντρο να παράγει καρπό, η απόδοση του μπορεί να είναι και ένας τόνος καρπών ανά δέντρο την εποχή της συγκομιδής.
Ο καρπός τους, παρόλο που οπτικά και γευστικά θυμίζει τη σοκολάτα, είναι λιγότερο λιπαρός και η γεύση του πιο γλυκιά, καθώς περιέχει σημαντική ποσότητα γλυκόζης και σακχαρόζης.
Πώς τρώγεται το Χαρούπι;
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να το απολαύσετε, ανάλογα με τις προτιμήσεις και τις συνήθειες της περιοχής. Εδώ είναι μερικές ιδέες:
Φρέσκο: Μπορείτε να το φάτε ωμό αφού το ξεφλουδίσετε. Ωστόσο, έχει μια σχετικά σκληρή υφή και μια πικρή γεύση.
Σε Σιρόπι: Μπορεί να κομματιαστεί, να βραστεί και να διατηρηθεί σε σιρόπι ζάχαρης ή μελιού.
Στεγνωμένο: Πολύ δημοφιλές ως στεγνωμένο φρούτο, όπου η γεύση του γίνεται πιο γλυκιά και συμπυκνωμένη.
Άλεσμα: Ο καρπός μπορεί να αλεστεί για να φτιαχτεί μια πούδρα, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη μαγειρική ή σαν υποκατάστατο του καφέ.
Χαρουπόψωμο: Σε κάποιες περιοχές, η αλεσμένη χαρουπιά χρησιμοποιείται για την παρασκευή ενός ειδικού τύπου ψωμιού.
Ποτό: Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ενός ποτού, παρόμοιου με το ρούμι, γνωστό ως “χαρουπόνερο” ή “χαρουπίτης.”
Μελιτζανοσαλάτα με Χαρούπι: Σε κάποιες ελληνικές περιοχές, το χαρούπι χρησιμοποιείται ακόμη και στην παρασκευή της μελιτζανοσαλάτας για επιπλέον γεύση.
Γιατί είναι τόσο διαδεδομένα τα παξιμάδια από χαρούπι;
Τα παξιμάδια με χαρούπι είναι ένας παραδοσιακός τύπος παξιμαδιού που είναι δημοφιλής σε διάφορες περιοχές της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για την δημοφιλία τους:
Διατηρησιμότητα: Τα παξιμάδια είναι γνωστά για τη μακρά διάρκεια ζωής τους. Το χαρούπι προσθέτει μια επιπλέον διάσταση στη διατηρησιμότητα, καθώς είναι πλούσιο σε θρεπτικά στοιχεία και φυτικές ίνες.
Θρεπτική Αξία: Το χαρούπι είναι πλούσιο σε βιταμίνες, μέταλλα και άλλα θρεπτικά συστατικά. Η προσθήκη του στα παξιμάδια αυξάνει τη θρεπτική τους αξία.
Γεύση: Το χαρούπι προσθέτει μια μοναδική, ελαφρώς γλυκιά και ξυλώδη γεύση στα παξιμάδια, κάνοντάς τα πιο ενδιαφέροντα στον ουρανίσκο.
Οικονομικός Λόγος: Σε πολλές περιοχές, τα χαρούπια είναι διαθέσιμα και φθηνά, γεγονός που καθιστά οικονομικά συμφέρουσα την παραγωγή παξιμαδιών με χαρούπι.
Πολυμορφία: Τα παξιμάδια με χαρούπι μπορούν να συνδυαστούν με πολλά διαφορετικά υλικά, όπως τυριά, φρούτα, ή ακόμη και κρέας, κάνοντάς τα πολύ ευέλικτα στη διατροφή.
Γενικά, η δημοφιλία των παξιμαδιών με χαρούπι οφείλεται τόσο στην παραδοσιακή χρήση τους όσο και στα πολλά πλεονεκτήματα που προσφέρουν, από τη θρεπτική αξία και τη γεύση μέχρι τη διατηρησιμότητα και την οικονομική αποδοτικότητα.
Πόσες θερμίδες έχει το χαρούπι;
Η θερμιδική περιεκτικότητα του χαρουπιού μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την ποικιλία και την επεξεργασία, αλλά γενικά, 100 γραμμάρια αποξηραμένου χαρουπιού περιέχουν περίπου 330-350 θερμίδες. Το χαρούπι είναι επίσης πλούσιο σε φυτικές ίνες, βιταμίνες και μέταλλα, κάνοντάς το μια καλή επιλογή για μια ισορροπημένη διατροφή όταν καταναλώνεται με μέτρο.
Συστατικά
Ο λοβός του φυτού περιέχει από 40% – 50% διαλυτικά σάκχαρα, κυκλιτόλη, και περίπου 20% τανίνες. Οι σπόροι του περιέχουν κόμμι, που αποτελείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από γαλακτομαννάνη.
Τα χαρούπια είναι πλούσια σε ασβέστιο, αφού περιέχουν 350mg/100gr. Περιέχουν επίσης, περίπου 4% πρωτεΐνη και 76% υδατάνθρακες, άφθονο κάλιο 800mg/100gr,μικρές ποσότητες νατρίου και σιδήρου και είναι πλούσια σε βιταμίνη Α, βιταμίνες Β και πολλά άλλα μέταλλα. Στη σάρκα τους περιέχονται πολυφαινόλες και ιδιαίτερα συμπυκνωμένες ταννίνες, καθιστώντας τα, πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών.
Tο φύτρο του χαρουπιού περιέχει υψηλή συγκέντρωση πρωτεΐνης, τη λεγόμενη καρουβίνη. Παρόλο που η καρουβίνη μπορεί να αντικαταστήσει τις πρωτεϊνες γάλακτος και σόγιας στα τρόφιμα, η χρήση της έχει παραμεληθεί. Επιπλέον η περιεκτικότητα της καρουβίνης στα αμινοξέα αργινίνη και γλουταμίνη, την καθιστά αρκετά ελκυστική για κατανάλωση, από άτομα με αυξημένες διατροφικές ανάγκες, όπως είναι οι αθλητές.
Το αλεύρι από σπόρους χαρουπιού μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για παρασκευή προϊόντων ελεύθερων γλουτένης.
Σε περίπτωση που κάνουμε δίαιτα, είναι ιδανικό αφού περιέχει ελάχιστα λιπαρά, ενώ επειδή δεν περιέχει θεοβρωμίνη θεωρείται καταλληλότερο από το κακάο, γι αυτούς που υποφέρουν από ημικρανίες.
Χαρούπι: Ιστορία και παράδοση
Τα χαρούπια καταναλώνονται από τα αρχαία χρόνια από τους λαούς της Μεσογείου. Στην Κύπρο, για παράδειγμα, καλλιεργείται εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Οι Άραβες τα θεωρούσαν εξαιρετικά μαλακτικά για τις θωρακικές λοιμώξεις και τα συνιστούσαν σε ασθενείς με χρόνια βρογχίτιδα.
Το δέντρο αυτό, πριν από τη γέννηση του Χριστού, δε φαίνεται να ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένο.Τα ξυλοκέρατα αναφέρονται ως χρησιμοποιούμενα, όπως και σήμερα, για τη διατροφή των ζώων και ιδιαίτερα των χοίρων και ακόμη και τότε, τα θεωρούσαν μετριότατη τροφή για τον άνθρωπο, όπως συμπεραίνεται από την παραβολή του ασώτου, όπου αναφέρεται ότι αυτός «επεθύμει γεμίσαι την κοιλίαν αυτού από των κερατίων, ων ήσθιον οι χοίροι, και ουδείς εδίδου αυτώ ». Όπως αναφέρει ο Θεοφύλακτος φύτρωναν πάμπολλες ξυλοκερατιές στη Συρία και την Ιουδαία.
Κατά την αρχαιότητα, το βάρος των σπόρων χαρουπιού είχε οριστεί ως μονάδα μέτρησης πολύτιμων λίθων και χρυσού. Από την χρήση αυτή του χαρουπιού (κεράτιον) προέρχεται και η λέξη καράτι.
Χαρούπι: Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις
-Οι σπόροι χρησιμοποιούνται κατά της διάρροιας. Αναφορές σε ιατρικά περιοδικά στη δεκαετία του 1950 έδειξαν ότι χαρουπάλευρο αναμεμειγμένο στο γάλα θα μπορούσε να βοηθήσει τα νήπια να αφομοιώσουν τα γεύματά τους, σταματώντας τη διάρροια.
-Για την πρόληψη και τη θεραπεία της δυσεντερίας στους ανθρώπους.
-Οι ουσίες πηκτίνη και λιγνίνη που περιέχονται στα χαρούπια όχι μόνο ρυθμίζουν την πέψη, αλλά έχουν τη δυνατότητα να αδρανοποιούν και μεταφέρουν με ασφάλεια έξω από το σώμα βλαβερά στοιχεία (ακόμα και ραδιενεργά σωματίδια).
-Το χαρούπι είναι πλούσιο σε περιεκτικότητα ινών. Έτσι, βοηθάει στη σωστή λειτουργία του εντέρου μας, ενώ καθώς δεν περιέχει διεγερτικά όπως ο καφές, είναι εύπεπτο και δεν προκαλεί αλλεργίες.
-Το χαρουπόμελο καταπραϋνει το στομάχι.
Χαρούπι και τα οφέλη του στο διαβήτη
Το χαρούπι, και ειδικότερα το χαρουπόνερο, έχουν προσελκύσει την προσοχή των ερευνητών για τις πιθανές ευεργετικές επιδράσεις τους στο διαβήτη. Παρακάτω θα βρείτε μερικές σημαντικές πτυχές της σχέσης μεταξύ του χαρουπιού και του διαβήτη:
Χαμηλός Δείκτης Υδατανθράκων: Το χαρούπι έχει έναν σχετικά χαμηλό δείκτη υδατανθράκων, κάτι που το καθιστά ενδεδειγμένο για ανθρώπους με διαβήτη.
Φυτικές Ίνες: Το χαρούπι είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες, οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν στον έλεγχο των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.
Αντιοξειδωτικές Ιδιότητες: Οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες του χαρουπιού μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των οξειδωτικών ζημιών που συχνά συνοδεύουν το διαβήτη.
Υποστηρικτικές Έρευνες: Αν και οι έρευνες είναι ακόμα περιορισμένες, μερικές έχουν δείξει ότι το χαρουπόνερο μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα.
Άλλες χρήσεις
-Οι λοβοί του είναι πολύ γλυκείς και νοστιμότατοι σαν φαγητό, από μόνοι τους.
-Η γεύση του χαρουπιού θυμίζει σοκολάτα. Στις ΗΠΑ, η σκόνη του χρησιμοποιείται σαν υποκατάστατο του κακάο.
-Χρησιμοποιείται στην παρασκευή λικέρ.
-Στην ΕΕ βάση της νομοθεσίας, χρησιμοποιείται ως πηκτική ουσία τροφίμων σε παγωτά, στη ζαχαροπλαστική και στο βρεφικό γάλα σε σκόνη.
-Χρησιμοποιείται επίσης, στη σύνθεση διαιτητικών τροφίμων διότι δεν περιέχει γλουτένη.
-Το κόμμι που παίρνουμε από τους σπόρους του χαρουπιού, χρησιμοποιείται για την κατασκευή χαρτιού, υφασμάτων, φαρμακευτικών προϊόντων και καλλυντικών.
-Τα χαρούπια χρησιμοποιούνται ως ζωοτροφή.
-Με το χαρουπόμελο παρασκευάζονται διάφορα αναψυκτικά και σιρόπια για το βήχα.
-Το ξύλο της χαρουπιάς δίνει ξυλάνθρακες αρίστης ποιότητας, το καρδιόξυλό της χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία, την ξυλογλυπτική, την τορνευτική και τη βαρελοποιία ενώ ο φλοιός και τα φύλλα της στη βυρσοδεψία και τη βαφική.
-Στην Ιταλία, από τα χαρούπια παίρνουν την πρώτη ύλη, για την παρασκευή ενεργού άνθρακα.
-Από τους σπόρους των χαρουπιών παρασκευάζεται η κυτταρίνη, η οποία χρησιμοποιείται για την κατασκευή φωτογραφικών πλακών και άλλων αντικειμένων.
Ενδιαφέροντα στοιχεία για το χαρούπι
Τα χαρούπια είναι μια απίστευτα πλούσια πηγή τροφής, και είναι ίσως το ιδανικό «τρόφιμο επιβίωσης», δεδομένου ότι διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν απαιτεί ιδιαίτερες συνθήκες αποθήκευσης και μπορεί να καταναλωθεί χωρίς προετοιμασίες.
Το χαρούπι οφείλει το παρατσούκλι του «ψωμί του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή» σε ένα θρύλο, σύμφωνα με τον οποίο, ο προφήτης το έτρωγε κατά τη διάρκεια της ζωής του ως ασκητής στην έρημο.
Μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε κάθε φορά που μια συνταγή απαιτεί σοκολάτα ή κακάο. Για να αντικαταστήσετε το κακάο, απλά χρησιμοποιήστε την ίδια ποσότητα χαρουπάλευρου.
Τα χαρούπια έσωσαν τα παιδιά, από τον υποσιτισμό, κατά τον Ισπανικό εμφύλιο και βέβαια, πολλούς ανθρώπους στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
Η ιδιάζουσα γεύση του χαρουπιού μπορεί να τονιστεί θαυμάσια, προσθέτοντας απλώς λίγη κανέλα.
Προφυλάξεις
Το χαρουπάλευρο είναι διαθέσιμο σε κάποια σούπερ μάρκετ και καταστήματα υγιεινής διατροφής. Διαβάστε όμως τη συσκευασία γιατί αν και το καθαρό είναι το πιο υγιεινό, συχνά προστίθενται και άλλα συστατικά όπως η σοκολάτα, η ζάχαρη και το κακάο. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό για αλλεργικά άτομα να γνωρίζουν ότι το χαρουπάλευρο που αγοράζουν είναι καθαρό.
Προσοχή
Το παραπάνω άρθρο έχει ενημερωτικό σκοπό. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε συνταγή ή πριν αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες, ζητήστε τη γνώμη του κατάλληλου επαγγελματία υγείας ή διατροφολόγου. Εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν παρενέργειες.
Πηγές
ippokrates-ygeia-diatrofi.blogspot.gr
eastmediterranean.e-lasithi.gr
“Θεραπευτικά βότανα & υγεία” εκδόσεις Ελευθέριος Μπούκας Γνώση & Ζωή
“petit larousse θεραπευτικά φυτά” εκδόσεις Πεδίο Α.Ε
