Ο βαρόνος Πιερ ντε Κουμπερτέν γεννήθηκε στο Παρίσι την 1η Ιανουαρίου 1863 από πατέρα ζωγράφο και μητέρα μουσικό, που προερχόταν από αριστοκρατική οικογένεια. Έτσι, ο μικρός Πιερ, τρίτο παιδί της οικογένειας, ανατράφηκε και μεγάλωσε σε ένα αριστοκρατικό περιβάλλον.
Η οικογένεια διέμενε στη Νορμανδία, στο οικογενειακό κάστρο που κληρονόμησε η μητέρα του από τους γονείς της. Σε αυτό το μέρος πέρασε ο Πιερ, την παιδική του ηλικία, όταν βέβαια, δεν ταξίδευε στην Ευρώπη με την οικογένειά του. Μεγαλώνοντας, εκδήλωσε την κλίση του και το ενδιαφέρον του για την κλασσική παιδεία. Μορφώθηκε σε κλασικό ιησουιτικό σχολείο του Παρισιού και το 1880 πήρε το πτυχίο του στη φιλολογία.
Advertisment
Αν και έγινε δεκτός στη στρατιωτική ακαδημία του Saint Cyr όπως και πολλοί γόνοι της γαλλικής αριστοκρατίας, εκείνος προτίμησε να φοιτήσει στο νομικό τμήμα της Σχολής Πολιτικών Επιστημών, για τις οποίες όμως, σύντομα, έχασε το ενδιαφέρον του και προσανατολίστηκε προς την εκπαίδευση. Από τα 17 έως τα 24 χρόνια του, ο Κουμπερτέν ταξίδεψε στην Αγγλία και την Αμερική για να σπουδάσει. Βαθιά επηρεασμένος από τις ιδέες του ιστορικού φιλόσοφου και ιστορικού Ιππόλυτου Τάιν, ταξίδεψε στην Αγγλία και μελέτησε το εκπαιδευτικό σύστημά της, για να το συγκρίνει με το γαλλικό. Εκεί, εξήγαγε το συμπέρασμα ότι, η φυσική αγωγή, μέρος των σχολικών δραστηριοτήτων, στην ανώτερη βρετανική παιδεία, είχε μεγάλη σημασία και αξία, στην πνευματική ανάπτυξη και ανατροφή των νέων ανθρώπων.
Ο ίδιος διακρίθηκε σε πολλές φυσικές δραστηριότητες, όπως η κωπηλασία, η ιππασία και η ενόργανη γυμναστική, η ξιφασκία και η πυγμαχία, πεισμένος ότι ο αθλητισμός είναι το εφαλτήριο για το ήθος, ιδέα, την οποία υπερασπίστηκε με επιμονή και αφοσίωση σε όλη τη ζωή του. Ο Κουμπερτέν βέβαια, πίστευε σε ένα αριστοκρατικό αθλητισμό, εκλεκτών, λευκών και αρρένων, καθώς υπήρξε ένας αφοσιωμένος θαυμαστής της βρετανικής αριστοκρατίας και θεωρούσε ότι η δύναμη και η επέκταση της βρετανικής κυριαρχίας οφειλόταν στην αθλητική παιδεία που εφαρμόστηκε στα δημόσια σχολεία της άρχουσας τάξης.
Το 1887 μαζί με άλλους ίδρυσε στη Γαλλία την Ένωση Γαλλικών Αθλητικών Συλλόγων, στην οποία εκλέχτηκε γενικός γραμματέας το 1892. Από αυτή τη θέση άρχισε να προωθεί την ιδέα της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων. Σε συνεδρίαση της Ένωσης στο Παρίσι, πρότεινε την ιδέα της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων για πρώτη φορά και αν και η πρότασή του αυτή, αντιμετωπίστηκε με χλευασμό και απάθεια, εκείνος δεν αποθαρρύνθηκε. Το 1894 διοργάνωσε ένα διεθνές συνέδριο για αθλητές και λάτρεις της φυσικής αγωγής και πριν ακόμη τελειώσει το συνέδριο, είχε ήδη δημιουργήσει τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) και ήταν πλέον σε θέση, να οργανώσει τους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες στην Αθήνα, το 1896.
Advertisment
Σαν εκπρόσωπος της Ελλάδας, συμμετείχε ο λόγιος Δημήτρης Βικέλας που υπήρξε και ο πρώτος πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής. Η ίδρυση της ΔΟΕ ήταν για τον Κουμπερτέν ο καθαγιασμός της τεράστιας προσπάθειάς του για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, θεωρώντας τους «Αθανάτους» ως το απόλυτο μέσο για την προώθηση της αθλητικής του παιδείας στον κόσμο.
Ο Κουμπερτέν υπηρέτησε ως Γενικός Γραμματέας της ΔΟΕ για δύο χρόνια και στη συνέχεια, έγινε πρόεδρος για τους αγώνες της Αθήνας το 1896, μια θέση που κατείχε για τα επόμενα 29 χρόνια. Το 1924, μετά το τέλος των επιτυχημένων Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού, αποσύρθηκε από την προεδρία της ΔΟΕ, εφόσον ο στόχος του είχε πλέον επιτευχθεί και οι Ολυμπιακοί Αγώνες είχαν πλέον καθιερωθεί και μπορούσαν να επιβιώσουν, χωρίς τη δική του βοήθεια και παρουσία. Ο Κουμπερτέν ήθελε ένα αθλητισμό που θα επιβεβαίωνε την υπεροχή των ελίτ. Το 1908, διακηρύσσοντας τη βαθιά του απέχθεια προς τους αθλητές που είχαν σκούρο δέρμα, επιβεβαίωσε τον «αθλητισμό των λευκών» που προωθούσε.
Ο Κουμπερτέν δεν έκρυβε ούτε το μισογυνισμό του, γράφοντας σε κάποιο σύγγραμμά του ότι, ο ρόλος των γυναικών στους Ολυμπιακούς Αγώνες, θα πρέπει να περιορίζεται στο ρόλο που είχαν και στην αρχαιότητα, δηλαδή, να στεφανώνουν τους νικητές. Ο ίδιος, το 1910 δηλώνει ότι «η συμμετοχή των γυναικών υπονομεύει την ίδια την πειθαρχία των συναγωνιζόμενων ανδρών» και λίγο αργότερα «οι Ολυμπιακοί Αγώνες πρέπει να προορίζονται μόνο για άνδρες». Το σύγχρονο Ολυμπιακό Πνεύμα όμως, ήταν πολύ ευρύ, για να δεχτεί τέτοιες ιδέες!
Ο Κουμπερτέν σε όλη τη ζωή του συνήθιζε να γράφει. Το μεγαλύτερο κομμάτι του γραπτού του έργου αφορά στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της Γαλλίας, τον αθλητισμό και τον ολυμπισμό, συντάσσοντας μάλιστα ο ίδιος, τα ιδρυτικά πρωτόκολλα του σύγχρονου ολυμπισμού. Περιστασιακά, ασχολήθηκε με την ιστορία, κοινωνιολογία, ψυχολογία και την πολιτική. Στην καριέρα του, έλαβε πολλές διακρίσεις. Το 1936 υπήρξε και υποψήφιος για το Νόμπελ Ειρήνης.
Το 1937 έγινε επίτιμος δημότης Λοζάνης, της πόλης δηλαδή που φιλοξενούσε από το 1915 το στρατηγείο της ΔΟΕ, χάρη στην πρωτοβουλία του βαρόνου. Το 1936, όταν διοργάνωσαν τους Ολυμπιακούς αγώνες, οι Γερμανοί ξεκίνησαν ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρος της Ολυμπίας, με εντολή και χρηματοδότηση του ίδιου του Αδόλφου Χίτλερ.
Μετά το τέλος των Ολυμπιακών Αγώνων, οι γαλλικές εφημερίδες επιτέθηκαν στον Κουμπερτέν, εξαιτίας των δηλώσεών του σε αθλητική εφημερίδα ότι «οι Ολυμπιακοί του Βερολίνου στάθηκαν αντάξιοι των υψηλών απαιτήσεών του». Φοβόταν είπε, ότι στα χέρια των Γερμανών, οι αγώνες θα μετατρέπονταν σε προπαγανδιστικό εργαλείο, αλλά οι φόβοι του διαψεύστηκαν. Συνεχάρη θερμά τον Χίτλερ ως ένα από τα πιο δημιουργικά πνεύματα της γενιάς του, που «υπηρέτησε επιτυχώς, χωρίς να παραμορφώσει, το ολυμπιακό ιδεώδες».
Πριν τον πόλεμο, ο Κουμπερτέν συμβόλιζε την ειρήνη και τη δημοκρατική συνεργασία ατόμων και λαών. Στον πόλεμο, έγινε το σύμβολο του «πολεμικού πνεύματος». Οι Γάλλοι συμπατριώτες του, τον απαξίωσαν εντελώς. Φημολογείται πως κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του, που τα οικονομικά του παρουσίαζαν σοβαρές δυσκολίες, ήταν οι Ναζί που του έστελναν χρήματα, στηρίζοντάς τον οικονομικά. Στις 2 Σεπτεμβρίου 1937, καθισμένος σε ένα πάρκο στη Γενεύη, πέθανε ξαφνικά από καρδιακή προσβολή, σε ηλικία 74 ετών. Κατόπιν επιθυμίας του, η καρδιά του μεταφέρθηκε στην Αρχαία Ολυμπία, όπου και τάφηκε σε επιτύμβια στήλη, που φέρει την ονομασία Μνημείο Ντε Κουμπερτέν, επτά μήνες μετά το θάνατό του.
Στις 26 Μαρτίου του 1938 πραγματοποιήθηκε στην Αρχαία Ολυμπία η εκδήλωση προς τιμήν του Κουμπερτέν. Η ημερομηνία συνέπεσε με τον εορτασμό της απελευθέρωσης από τους Τούρκους και η ατμόσφαιρα ήταν πανηγυρική. Ο διάδοχος του θρόνου, Πρίγκιπας Παύλος, ακούμπησε το αγγείο με την ταριχευμένη καρδιά του Βαρόνου στο μνημείο και οι εκατοντάδες παρευρισκόμενοι παρακολούθησαν τις ευλογίες από τους ιερείς. Ο αμερικανός πρέσβης, Λίνκολν Μακβίγκ, έγραψε στην αναφορά του: «Το Τρίτο Ράιχ βρίσκεται στην Αρχαία Ολυμπία για ανασκαφές, αλλά δεν υπήρχε γερμανός αξιωματικός στην τελετή, όταν ο Πρίγκιπας της Ελλάδας τοποθέτησε την καρδιά ενός Γάλλου στην είσοδο των γερμανικών ανασκαφών. Η ταφή ήταν η απάντηση της Γαλλίας στη γερμανική κατάληψη της Ολυμπίας».
[toggle title="Πηγές"]
[/toggle]
