Ο νευροεπιστήμονας Russell Foster μελετά το θέμα του ύπνου. Αναρωτιέται τί ξέρουμε, ακριβώς, για τον ύπνο και τη σχέση του με τον εγκέφαλο, και βγαίνει το συμπέρασμα πως στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε και τόσα πολλά για ένα γεγονός που καταλαμβάνει το ένα τρίτο της ζωής μας!
Σε αυτή του την ομιλία, ο Russell Foster παρουσιάζει 3 διάσημες θεωρίες πάνω στο γιατί κοιμόμαστε, καταρρίπτει ορισμένους μύθους και τονίζει το ρόλο που μπορεί να παίξει ο ύπνος ως ρυθμιστής της ψυχικής υγείας.
Advertisment
Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία παρακάτω
Σήμερα, θα ήθελα να μιλήσω για ένα απ’ τα αγαπημένα μου θέματα, και αυτό είναι η νευροεπιστήμη του ύπνου.
0:19
Υπάρχει ένας ήχος — (Ξυπνητήρι) — α, δούλεψε — ένας ήχος που είναι απελπιστικά γνώριμος στους περισσότερους από μας και φυσικά είναι ο ήχος του ξυπνητηριού. Αυτό που κάνει ο φρικτός ετούτος ήχος είναι να σταματά τη σημαντικότερη συμπεριφορική εμπειρία που έχουμε, δηλαδή τον ύπνο. Αν είστε ένα μέσο άτομο, θα έχετε δαπανήσει το 36% της ζωής σας στον ύπνο. Δηλαδή, αν ζήσετε μέχρι τα 90, τα 32 χρόνια θα έχουν δαπανηθεί αποκλειστικά στον ύπνο.
1:00
Αυτά τα 32 χρόνια μας λένε πως ο ύπνος είναι σημαντικός σε κάποιο επίπεδο. Κι όμως, οι περισσότεροι δεν τον σκεφτόμαστε σοβαρά. Τον σπαταλάμε. Απλά δε σκεπτόμαστε τον ύπνο. Σήμερα λοιπόν θα ήθελα ν’ αλλάξω τη γνώμη σας, ν’ αλλάξω τις ιδέες και τις σκέψεις σας για τον ύπνο. Για το ταξίδι που θέλω να σας πάω, χρειάζεται να πάμε πίσω στο χρόνο.
1:27
«Απόλαυσε τη μελιστάλαχτη, απαλή δρόσο του ύπνου». Καμιά ιδέα ποιος το είπε αυτό; Ο Ιούλιος Καίσαρ του Σαίξπηρ. Ναι. Για να σας παραθέσω λίγα ακόμη γνωμικά. «Ω ύπνε, ω γλυκέ ύπνε, στοργική παραμάνα της φύσης, πώς σ’ έχω φοβίσει;» Σαίξπηρ ξανά από — δε θα το πω — το Σκωτσέζικο έργο. [Διόρθωση: Ερρίκος Δ’, Μέρος 2] (Γέλια) Από την ίδια εποχή: «Ο ύπνος είναι η χρυσή αλυσίδα που δένει την υγεία και το σώμα μας μαζί.» Εξαιρετικά προφητικό, του Τόμας Ντέκκερ, ενός ακόμη δραματουργού της Ελισαβετιανής περιόδου.
2:03
Αλλά αν προχωρήσουμε 400 χρόνια, το ύφος για τον ύπνο αλλάζει κάπως. Αυτό είναι του Τόμας Έντισον, απ’ την αρχή του 20ου αιώνα. «Ο ύπνος είναι εγκληματικό χάσιμο χρόνου και κληρονομιά από την εποχή των σπηλαίων.» Μπαμ! (Γέλια) Επίσης, αν πεταχτούμε στη δεκαετία του 80, ορισμένοι ίσως θυμάστε ότι η Μάργκαρετ Θάτσερ αναφέρεται πως είπε: «Ο ύπνος είναι για τους μαλθακούς». Και φυσικά ο περιβόητος — πώς τον λέμε; — ο Γκόρντον Γκέκκο του «Ουόλ Στριτ» είπε, «Το Χρήμα Ποτέ δεν Κοιμάται.»
2:37
Τι κάνουμε στον 20ο αιώνα για τον ύπνο; Φυσικά, χρησιμοποιούμε τον ηλεκτρικό λαμπτήρα του Τόμας Έντισον για να εισβάλουμε στη νύχτα και καταλαμβάνουμε το σκοτάδι και κατά τη διάρκεια αυτής της κατοχής, αντιμετωπίζουμε τον ύπνο σαν ασθένεια, σχεδόν. Τον αντιμετωπίσαμε σαν εχθρό. Σήμερα, ανεχόμαστε την ανάγκη για ύπνο και στη χειρότερη περίπτωση, πολλοί από εμάς θεωρούμε τον ύπνο μια ασθένεια που χρειάζεται κάποιου είδους θεραπεία. Η άγνοιά μας για τον ύπνο είναι βαθιά.
3:09
Γιατί; Γιατί εγκαταλείπουμε τον ύπνο στη σκέψη μας; Επειδή, δεν κάνετε και πολλά καθώς κοιμάστε, απ’ ό,τι φαίνεται. Δεν τρώτε. Δεν πίνετε. Και δεν κάνετε σεξ. Οι περισσότεροι από εμάς, τέλος πάντων. Επομένως, είναι — Συγγνώμη. Είναι χάσιμο χρόνου, σωστά; Λάθος! Ο ύπνος είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι της βιολογίας μας και οι νευροεπιστήμονες αρχίζουν να εξηγούν γιατί είναι τόσο απαραίτητος. Ας προχωρήσουμε στον εγκέφαλο.
3:42
Εδώ, έχουμε έναν εγκέφαλο. Είναι δωρεά ενός κοινωνικού επιστήμονα και είπαν πως δε γνώριζαν τι ήταν ή πώς χρησιμοποιείται, γι’ αυτό — (Γέλια) Συγγνώμη. Τον δανείστηκα λοιπόν. Δε νομίζω να το πρόσεξαν. Εντάξει. (Γέλια)
4:05
Το ζητούμενο είναι πως όταν είσαι αποκοιμισμένος, αυτό το πράγμα δε σβήνει. Για την ακρίβεια, κάποιες περιοχές του εγκεφάλου είναι περισσότερο δραστήριες κατά τη διάρκεια του ύπνου παρά σε κατάσταση εγρήγορσης. Κάτι άλλο, επίσης σημαντικό για τον ύπνο είναι πως δεν προέρχεται από μια δομή μόνο μέσα στον εγκέφαλο αλλά είναι σε ένα βαθμό μια ιδιότητα δικτύου και αν γυρίσουμε τον εγκέφαλο στο πίσω μέρος — λατρεύω αυτό το μικρό κομμάτι του νωτιαίου μυελού εδώ — αυτό εδώ είναι ο υποθάλαμος κι ακριβώς από κάτω βρίσκονται ένα σωρό ενδιαφέρουσες δομές, από τις οποίες, μια σημαντική δομή είναι το βιολογικό ρολόι. Το βιολογικό ρολόι μας λέει πότε είναι καλό να ξυπνήσουμε, πότε είναι καλό να κοιμηθούμε κι αυτό που κάνει είναι να αλληλεπιδρά με ένα σωρό άλλες περιοχές μέσα στον υποθάλαμο, τον πλάγιο υποθάλαμο, τους πλαγιοκοιλιακούς πρooπτικούς πυρήνες. Όλα αυτά συνδιάζουν και στέλνουν προβολές προς το στέλεχος του εγκεφάλου, εδώ. Μετά, το στέλεχος του εγκεφάλου προβάλει προς τα εμπρός και λούζει το φλοιό, αυτό το καταπληκτικό ρυτιδιασμένο κομματάκι εδώ, με νευροδιαβιβαστές που μας κρατούν ξύπνιους και ουσιαστικά παρέχουν τη συνείδησή μας. Άρα, ο ύπνος προκύπτει από ένα σωρό διαφορετικές αλληλεπιδράσεις μέσα στον εγκέφαλο και ουσιαστικά, ανάβει και σβήνει σαν αποτέλεσμα ενός φάσματος αλληλεπιδράσεων εδώ μέσα.
5:16
Πού μείναμε λοιπόν; Είπαμε πως ο ύπνος είναι πολύπλοκος και καταλαμβάνει 32 χρόνια της ζωής μας. Δεν εξήγησα όμως τι είναι ο ύπνος. Γιατί κοιμόμαστε; Και φυσικά δεν αποτελεί έκπληξη ότι εμείς οι επιστήμονες, δε συμφωνούμε ομόφωνα. Υπάρχουν ένα σωρό διαφορετικές ιδέες για το λόγο που κοιμόμαστε κι επιγραμματικά θ’ αναφερθώ σε τρεις.
5:42
Η πρώτη είναι η ιδέα της αποκατάστασης και είναι κάπως ενστικτώδης. Ουσιαστικά, όλα όσα καίμε κατά τη διάρκεια της ημέρας, τα αποκαθιστούμε, τα αντικαθιστούμε, τα ξαναχτίζουμε κατά τη διάρκεια της νύχτας. Πράγματι, σαν εξήγηση, αναφέρεται στον Αριστοτέλη, δηλαδή, πόσα· 2.300 χρόνια πριν. Έρχεται και φεύγει από τη μόδα. Είναι στη μόδα αυτή τη στιγμή επειδή έχει αποδειχθεί πως μέσα στον εγκέφαλο, ένα σωρό γονίδια φαίνεται πως ανάβουν μόνον κατά τη διάρκεια της νύχτας κι αυτά τα γονίδια σχετίζονται με την αποκατάσταση και τα μεταβολικά μονοπάτια. Άρα, υπάρχουν καλές ενδείξεις για την υπόθεση της αποκατάστασης.
6:17
Και τι γίνεται με τη διατήρηση της ενέργειας; Ξανά, ίσως γίνεται ενστικτωδώς. Ουσιαστικά κοιμόμαστε για να εξοικονομήσουμε θερμίδες. Όταν όμως κάνουμε την πρόσθεση, δε βγαίνει αποτέλεσμα. Αν συγκρίνεις ένα άτομο που έχει κοιμηθεί τη νύχτα, ή έχει ξαγρυπνήσει και δεν έχει κινηθεί πολύ, η εξοικονόμηση ενέργειας του ύπνου είναι περίπου 110 θερμίδες το βράδυ. Τώρα, αυτό είναι αντίστοιχο με ένα ψωμάκι του χοτ ντογκ. Θα έλεγα πως το ψωμάκι του χοτ ντογκ είναι κάπως πενιχρή μεταφορά για μια τόσο πολύπλοκη κι απαιτητική συμπεριφορά όπως ο ύπνος. Γι’ αυτό πείθομαι λιγότερο από την ιδέα της διατήρησης ενέργειας.
6:57
Αλλά η τρίτη ιδέα η οποία με έλκει είναι η εγκεφαλική επεξεργασία και η εδραίωση μίας ανάμνησης. Γνωρίζουμε ότι, αν, αφού προσπαθήσουμε να μάθουμε μια εργασία, στερήσουμε από τα άτομα τον ύπνο, η ικανότητα εκμάθησης της εργασίας, κατακερματίζεται. Πράγματι ελαττώνεται υπερβολικά. Άρα ο ύπνος και η εδραίωση μίας ανάμνησης είναι πολύ σημαντικά. Όμως δεν είναι μόνον η καταγραφή της μνήμης και η ανάκλισή της. Αυτό που αποδεικνύεται πραγματικά συναρπαστικό είναι πως η ικανότητά μας να σκεφτούμε καινοτόμες λύσεις σε πολύπλοκα προβλήματα ενισχύεται κατά πολύ με το βραδινό ύπνο. Στην πραγματικότητα, υπολογίζεται πως μας δίνει τριπλό πλεονέκτημα. Ο βραδινός ύπνος ενισχύει τη δημιουργικότητά μας. Αυτό που φαίνεται πως συμβαίνει είναι πως στον εγκέφαλο αυτές οι νευρωνικές συνδέσεις που είναι σημαντικές, αυτές οι συναπτικές συνδέσεις που είναι σημαντικές, ενώνονται και ενδυναμώνονται ενώ όσες είναι λιγότερο σημαντικές τείνουν να ξεθωριάζουν και γίνονται λιγότερο σημαντικές.
7:51
Έχουμε λοιπόν τρεις εξηγήσεις για τους λόγους για τους οποίους κοιμόμαστε και νομίζω είναι σημαντικό ν’ αντιληφθούμε πως οι λεπτομέρειες ποικίλουν και πολύ πιθανόν κοιμόμαστε για πολλούς διαφορετικούς λόγους. Αλλά ο ύπνος δεν είναι πολυτέλεια. Δεν είναι κάτι που μπορούμε ν’ αντιμετωπίζουμε επιπόλαια. Νομίζω πως κάποτε παρομοιάστηκε με μία αναβάθμιση από οικονομική σε πρώτη θέση, ξέρετε, το αντίστοιχό του. Δεν είναι καν αναβάθμιση από οικονομική σε πρώτη θέση. Το κρίσιμο σημείο που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, είναι ότι αν δεν κοιμηθείς, δεν πετάς. Στην ουσία, δεν φτάνεις ποτέ κι αυτό που είναι ασυνήθιστο για το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας μας σήμερα είναι πως είμαστε απελπιστικά στερημένοι από ύπνο.
8:35
Ας δούμε τώρα τη στέρηση ύπνου. Μεγάλοι τομείς της κοινωνίας μας είναι στερημένοι από ύπνο κι ας κοιτάξουμε το ‘υπνόμετρό’ μας. Τη δεκαετία του 1950, καλά δεδομένα υποδηλώνουν πως οι περισσότεροι από εμάς κοιμόμασταν περίπου 8 ώρες τη νύχτα. Στις μέρες μας, κοιμόμαστε 1,5 με 2 ώρες λιγότερο κάθε βράδυ άρα βρισκόμαστε στην κατηγορία των 6,5 ωρών κάθε βράδυ. Για τους εφήβους, είναι πολύ, πάρα πολύ χειρότερα. Χρειάζονται 9 ώρες για πλήρη εγκεφαλική απόδοση, και πολλοί απ’ αυτούς, μία καθημερινή, κοιμούνται μόνο 5 ώρες. Απλά δεν αρκεί. Αν σκεφτούμε άλλα τμήματα της κοινωνίας, τους ηλικιωμένους, αν είστε ηλικιωμένοι, τότε η ικανότητά σας να κοιμηθείτε μονοκόμματα διακόπτεται κάπως και πολλοί κοιμάστε, ξανά, λιγότερο από 5 ώρες κάθε βράδυ. Η δουλειά με βάρδιες. Είναι ιδιόρρυθμη, ίσως το 20% του εργαζόμενου πληθυσμού, και το βιολογικό ρολόι δε μετατοπίζεται ανάλογα με τις απαιτήσεις της βραδινής εργασίας. Είναι κλειδωμένο στον ίδιο κύκλο φωτός και σκότους όπως για όλους μας. Έτσι, όταν ο καημένος ο εργαζόμενος βάρδιας πηγαίνει σπίτι για να προσπαθήσει να κοιμηθεί την ημέρα, απεγνωσμένα κουρασμένος, το ρολόι του σώματος λέει: «Ξύπνα. Πρέπει να είσαι ξύπνιος τέτοια ώρα.» Άρα, η ποιότητα ύπνου που έχεις σαν εργαζόμενος σε νυχτερινή βάρδια συνήθως είναι πολύ φτωχή, πάλι σε αυτή την περιοχή των 5 ωρών. Επίσης, δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπων υποφέρουν από τζετ λαγκ. Ποιος εδώ μέσα έχει τζετ λαγκ; Ο Χριστός και η Παναγία. Ευχαριστώ ειλικρινά που δεν αποκοιμηθήκατε, επειδή αυτό λαχταρά ο εγκέφαλός σας.
10:02
Ένα απ’ τα πολλά που κάνει ο εγκέφαλος είναι να επιδίδεται σε μικρο-ύπνους, αυτό το ακούσιο αποκοίμισμα, χωρίς ουσιαστικά να έχεις κανέναν έλεγχο. Ο μικρο-ύπνος μπορεί να φέρνει κάποια αμηχανία αλλά μπορεί επίσης να γίνει θανάσιμος. Υπολογίζεται πως το 31% των οδηγών θ’ αποκοιμηθούν πάνω στο τιμόνι τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους και στις ΗΠΑ, οι στατιστικές είναι αρκετά καλές: 100.000 ατυχήματα σε αυτοκινητοδρόμους έχουν συσχετιστεί με την κόπωση, την απώλεια εγρήγορσης και το αποκοίμισμα. 100.000 το χρόνο! Είναι αξιοσημείωτο! Σ’ ένα άλλο επίπεδο τρόμου, πάμε στα τραγικά ατυχήματα στο Τσερνόμπιλ κι ακόμη και το διαστημικό λεωφορείο Τσάλεντζερ, το οποίο χάθηκε τόσο τραγικά. Στις έρευνες που ακολούθησαν αυτές τις καταστροφές, η κακή κρίση σαν αποτέλεσμα παρατεταμένης βάρδιας, η απώλεια εγρήγορσης και η κούραση ήταν οι αιτίες για μεγάλο μέρος αυτών των καταστροφών.
10:59
Όταν λοιπόν είστε κουρασμένοι και σας λείπει ύπνος, τότε έχετε κακή μνήμη, φτωχή δημιουργικότητα, αυξημένο παρορμητισμό και γενικότερη φτωχή κρίση. Αλλά, φίλοι μου, τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα απ΄ αυτό.
11:14
(Γέλια)
11:17
Αν είστε ένας κουρασμένος εγκέφαλος, το μυαλό λαχταρά πράγματα που θα το ξυπνήσουν. Φάρμακα, διεγερτικά. Η καφεΐνη αντιπροσωπεύει το διεγερτικό επιλογής του περισσότερου Δυτικού κόσμου. Το μεγαλύτερο κομμάτι της μέρας τροφοδοτείται από καφεΐνη κι αν είστε πραγματικά άτακτο και κουρασμένο μυαλό, από νικοτίνη. Τροφοδοτείτε την κατάσταση εγρήγορσης με αυτά τα διεγερτικά και φυσικά πάει 11 το βράδυ κι ο εγκέφαλος λέει στον εαυτό του: «Αχ, χρειάζομαι να πέσω για ύπνο σύντομα. Τι κάνουμε γι’αυτό όταν αισθάνομαι εντελώς τσιτωμένος;» Φυσικά μετά καταλήγεις στο αλκοόλ. Το αλκοόλ, βραχυπρόθεσμα, μια ή δυο φορές, μπορεί να είναι χρήσιμο για να σας ηρεμήσει λιγάκι. Μπορεί να διευκολύνει τη μετάβαση στον ύπνο. Αλλά πρέπει ν’ αντιληφθείτε πως το αλκοόλ δεν παρέχει ύπνο, βιολογικά μιμείται τον ύπνο. Σας ναρκώνει. Ουσιαστικά, ζημειώνει τη νευρωνική επεξεργασία που υπάρχει κατά την εμπέδωση της μνήμης και την ανάκληση της μνήμης. Είναι ένα βραχυπρόθεσμο δραστικό μέτρο, αλλά, για όνομα του θεού, μην εθιστείτε στο αλκοόλ για να αποκοιμηθείτε κάθε βράδυ.
12:20
Ένας άλλος συσχετισμός με την απώλεια ύπνου είναι η αύξηση βάρους. Αν κοιμάστε περίπου 5 ώρες ή λιγότερο κάθε βράδυ, τότε έχετε 50% πιθανότητες να γίνετε παχύσαρκοι. Ποιος είναι ο συσχετισμός εδώ; Η απώλεια ύπνου φαίνεται πως προκαλεί την απελευθέρωση της γρελίνης, της ορμόνης της πείνας. Η γρελίνη απελευθερώνεται. Φτάνει στον εγκέφαλο. Ο εγκέφαλος λέει: «Χρειάζομαι υδατάνθρακες» και όντως ψάχνει να βρει υδατάνθρακες και ιδίως σάκχαρα. Άρα υπάρχει ένας συσχετισμός ανάμεσα στην κούραση και τη μεταβολική προδιάθεση για αύξηση βάρους.
12:53
Το άγχος. Οι κουρασμένοι άνθρωποι είναι αγχωμένοι σε μεγάλο βαθμό. Κι αυτό που συσχετίζεται με το άγχος, φυσικά, είναι η απώλεια μνήμης κάτι που μόλις είχα πάθει στιγμιαία. Αλλά το άγχος είναι πολλά περισσότερα. Αν είστε έντονα αγχωμένοι, δεν είναι και σπουδαίο πρόβλημα, αλλά το παρατεταμένο άγχος σε συνδιασμό με την απώλεια ύπνου είναι το πρόβλημα. Έτσι, το παρατεταμένο άγχος οδηγεί σε καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος, ώστε τα κουρασμένα άτομα τείνουν να έχουν υψηλότερα ποσοστά λοιμώξεων και υπάρχουν πολύ καλές μελέτες που αποδεικνύουν πως εργαζόμενοι σε βάρδιες, για παράδειγμα, έχουν υψηλότερα ποσοστά καρκίνου. Τα αυξημένα επίπεδα άγχους ρίχνουν γλυκόζη στο κυκλοφορικό. Η γλυκόζη γίνεται ένα κυρίαρχο μέρος του αγγειακού και ουσιαστικά αποκτάς δυσανεξία στη γλυκόζη. Επομένως, διαβήτη τύπου 2. Το άγχος αυξάνει την καρδιαγγειακή νόσο σαν αποτέλεσμα της αύξησης της πίεσης του αίματος. Υπάρχουν ένα σωρό πράγματα που συσχετίζονται με την απώλεια ύπνου που είναι πολύ παραπάνω από ένα ήπια εξασθενισμένο μυαλό στο οποίο νομίζουν οι περισσότεροι πως εδρεύει η απώλεια ύπνου.
13:56
Αυτό το σημείο της ομιλίας είναι κατάλληλο για να σκεφτούμε, αν νομίζετε, γενικά, πως κοιμάστε αρκετά. Σηκώστε γρήγορα τα χέρια σας. Ποιος εδώ μέσα αισθάνεται πως κοιμάται αρκετά; Είναι λοιπόν εντυπωσιακό! Ωραία. Θα μιλήσουμε περισσότερο για τις συμβουλές σας αργότερα.
14:13
Οι περισσότεροι από εμάς κάνουν την ερώτηση, «Πώς γνωρίζω αν κοιμάμαι αρκετά;» Εντάξει, δεν είναι και πυρηνική φυσική. Αν χρειάζεσαι ξυπνητήρι για να σηκωθείς απ’ το κρεβάτι το πρωί, αν σου παίρνει χρόνο να σηκωθείς, αν χρειάζεσαι πολλές διεγερτικές ουσίες, αν είσαι κακόκεφος, αν είσαι ευέξαπτος, αν οι συνάδελφοι στη δουλειά σου λένε πως φαίνεσαι κουρασμένος και ευέξαπτος, είναι πολύ πιθανό να είσαι στερημένος ύπνου. Άκουσέ τους. Άκου τον εαυτό σου.
14:36
Τι κάνεις; Ε λοιπόν -κι ας είναι κάπως προσβλητικό – ύπνος για αρχάριους: Κάνε το υπνοδωμάτιό σου ένα καταφύγιο ύπνου. Το πρώτο κρίσιμο σημείο είναι να το κάνεις όσο πιο σκοτεινό μπορείς και επίσης κάνε το κάπως δροσερό. Πολύ σημαντικό! Ελάττωσε την ποσότητα έκθεσης στο φως τουλάχιστον μισή ώρα πριν πέσεις για ύπνο. Το φως αυξάνει τα επίπεδα εγρήγορσης και θα καθυστερήσει τον ύπνο. Ποιο είναι το τελευταίο που κάνουμε οι περισσότεροι πριν πέσουμε για ύπνο; Στεκόμαστε σε ολόφωτο μπάνιο κοιτάζοντας τον καθρέπτη καθώς καθαρίζουμε τα δόντια μας. Είναι ό,τι χειρότερο μπορούμε να κάνουμε πριν πέσουμε για ύπνο. Σβήστε αυτά τα κινητά. Σβήστε αυτούς τους υπολογιστές. Σβήστε όλα όσα διεγείρουν το μυαλό. Προσπαθήστε να μην πίνετε καφεΐνη αργά την ημέρα, ιδανικά, ποτέ μετά το μεσημεριανό. Είπαμε να μειώνουμε την έκθεση στο φως πριν πάμε για ύπνο, αλλά η έκθεση στο φως το πρωί είναι πολύ καλή για να εκκινήσει τον κύκλο φωτός-σκότους του βιολογικού ρολογιού. Γι’ αυτό αναζητήστε το πρωινό φως. Βασικά, ακούστε τον εαυτό σας. Χαλαρώστε. Κάντε όσα ξέρετε πως θα σας καταπραΰνουν στη «μελιστάλαχτη, απαλή δρόσο του ύπνου».
15:45
Αυτά είναι τα στοιχεία. Τι γίνεται με τους μύθους;
15:48
Οι έφηβοι είναι τεμπέληδες. Όχι. Καημένα μου! Έχουν βιολογική προδιάθεση να πηγαίνουν για ύπνο αργά και να σηκώνονται αργά γι’ αυτό, αφήστε τους.
15:56
Χρειαζόμαστε 8 ώρες ύπνου το βράδυ. Αυτό είναι ένας μέσος όρος. Ορισμένοι χρειάζονται περισσότερο, άλλοι, λιγότερο. Χρειάζεται ν’ ακούτε το σώμα σας. Χρειάζεστε τόσο ύπνο ή περισσότερο; Είναι τόσο απλό.
16:09
Οι ηλικιωμένοι χρειάζονται λιγότερο ύπνο. Δεν είναι αλήθεια. Οι απαιτήσεις των ηλικιωμένων δε μειώνονται. Στην ουσία, ο ύπνος τεμαχίζεται και γίνεται λιγότερο βαθύς αλλά οι απαιτήσεις για ύπνο δε φθίνουν.
16:22
Ο τέταρτος μύθος είναι: «νωρίς στο κρεβάτι και νωρίς στο πόδι, κάνει τον άντρα υγιή, πλούσιο και σοφό». Αυτό είναι εντελώς λάθος σε πολλά επίπεδα. (Γέλια) Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο πως το ξύπνημα νωρίς το πρωί και ο ύπνος από νωρίς το βράδυ σου δίνουν περισσότερο πλούτο. Δεν έχει καμία διαφορά για την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση κάποιου. Με την εμπειρία μου, η μόνη διαφορά ανάμεσα στους πρωινούς και τους απογευματινούς τύπους είναι πως όσοι σηκώνονται νωρίς το πρωί είναι τρομερά αυτάρεσκοι.
16:51
(Γέλια) (Χειροκρότημα)
16:55
Για το τελευταίο μέρος, τα τελευταία λίγα λεπτά, θα ήθελα ν’ αλλάξω ταχύτητα και να μιλήσω για κάτι πραγματικά καινούριο, τις τελευταίες εξελίξεις στη νευροεπιστήμη που είναι ο συσχετισμός ανάμεσα στην ψυχική υγεία, την ψυχική ασθένεια και τη διαταραχή του ύπνου. Είναι γνωστό εδώ και 130 χρόνια ότι σε σοβαρές ψυχικές ασθένειες υπάρχει πάντα διαταραχή ύπνου αλλά έχει αγνοηθεί κατά πολύ. Τη δεκαετία του 1970, όταν οι άνθρωποι άρχισαν να το ξανασκέφτονται είπαν: «Φυσικά, έχουμε διαταραχή ύπνου στη σχιζοφρένεια επειδή χρησιμοποιούνται αντιψυχωτικά. Τα αντιψυχωσικά προκαλούν τα προβλήματα ύπνου», αγνοώντας το γεγονός ότι επί εκατό χρόνια πριν, η διαταραχή ύπνου είχε αναφερθεί πριν τα αντιψυχωσικά.
17:36
Άρα, τι συμβαίνει; Πολλές ομάδες, αρκετές ομάδες μελετούν καταστάσεις όπως η κατάθλιψη, η σχιζοφρένεια και η διπολική διαταραχή και τι συμβαίνει ως προς την υπνική διαταραχή. Έχουμε μια μεγάλη έρευνα για τη σχιζοφρένεια την οποία δημοσιεύσαμε πέρυσι και τα δεδομένα είναι εντυπωσιακά. Τα άτομα με σχιζοφρένεια, πολλές φορές, ήταν ξύπνια κατά τη νυχτερινή φάση και μετά κοιμόντουσαν κατά τη διάρκεια της ημέρας. Άλλες ομάδες δεν έδειξαν κανένα 24ωρο μοτίβο. Ο ύπνος τους ήταν εντελώς κομματιασμένος. Ορισμένοι ήταν τελείως ανίκανοι να ρυθμίσουν τον ύπνο τους με τον κύκλο φωτός-σκότους. Ξυπνούσαν όλο και πιο αργά κάθε βράδυ. Ήταν κομματιασμένος ύπνος.
18:17
Άρα, τι συμβαίνει; Τα συναρπαστικά νέα είναι πως η ψυχική ασθένεια και ο ύπνος δε συσχετίζονται απλά αλλά είναι σωματικά συνδεδεμένα με τον εγκέφαλο. Τα νευρωνικά δίκτυα που σας προδιαθέτουν για φυσιολογικό ύπνο σας δίνουν φυσιολογικό ύπνο και όσα σας δίνουν φυσιολογική ψυχική υγεία συμπίπτουν. Και τι αποδείξεις υπάρχουν γι’ αυτό; Αποδεικνύεται πως τα γονίδια που είναι πολύ σημαντικά για τη δημιουργία φυσιολογικού ύπνου, όταν μεταλλάσσονται, όταν αλλαχθούν, επίσης προδιαθέτουν τα άτομα για προβλήματα ψυχικής υγείας. Πέρυσι, δημοσιεύσαμε μια μελέτη η οποία έδειχνε πως, όταν ένα γονίδιο που συνδέεται με τη σχιζοφρένεια μεταλλαχθεί, επίσης διαλύει τον ύπνο. Έχουμε στοιχεία γνήσιας μηχανιστικής αλληλεπικάλυψης ανάμεσα στα δυο αυτά σημαντικά συστήματα.
19:04
Άλλες εργασίες προέκυψαν απ’ αυτές τις μελέτες. Η πρώτη ήταν πως η υπνική διαταραχή, στην πραγματικότητα, προηγείται κάποιων άλλων ειδών ψυχικών νοσημάτων, κι έχουμε δείξει πως σ’ αυτά τα νέα ατομα που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο ν’ αναπτύξουν διπολική διαταραχή, ήδη προηγείται υπνική ανωμαλία οποιασδήποτε κλινικής διάγνωσης διπολικότητας. Το άλλο κομμάτι δεδομένων ήταν πως η υπνική διαταραχή μπορεί στην πραγματικότητα να επιδεινώσει, να χειροτερεύσει την κατάσταση της ψυχικής νόσου. Ο συνάδελφός μου Νταν Φρίμαν έχει χρησιμοποιήσει διάφορους παράγοντες που έχουν σταθεροποιήσει τον ύπνο κι έχουν μειώσει τα επίπεδα παράνοιας σ’ αυτά τα άτομα, κατά 50%.
19:45
Τι έχουμε λοιπόν; Σε αυτές τις συνδέσεις, έχουμε κάτι πραγματικά συναρπαστικό. Ως προς τη νευροεπιστήμη, κατανοώντας τη νευροεπιστήμη αυτών των δυο συστημάτων, πραγματικά αρχίζουμε να κατανοούμε πως και ο ύπνος και η ψυχική νόσος γεννιούνται και ρυθμίζονται μέσα στον εγκέφαλο. Η δεύτερη περιοχή είναι πως αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον ύπνο και την υπνική διαταραχή σαν έγκαιρο προειδοποιητικό σημάδι, τότε μας δίνεται η ευκαιρία να επέμβουμε. Αν γνωρίζουμε πως αυτά τα άτομα είναι ευάλωτα, τότε η έγκαιρη παρέμβαση γίνεται εφικτή. Και τρίτον, το πιο συναρπαστικό πιστεύω, είναι πως μπορούμε να δούμε τα κέντρα ύπνου μέσα στον εγκέφαλο σαν νέο θεραπευτικό στόχο. Αν σταθεροποιήσουμε τον ύπνο στα άτομα που είναι ευάλωτα, σίγουρα μπορούμε να τα κάνουμε πιο υγιή αλλά και να μετριάσουμε κάποια απ’ τα απαίσια συμπτώματα της ψυχικής νόσου.
20:32
Ας ολοκληρώσω λοιπόν. Ξεκίνησα λέγοντας να παίρνουμε τον ύπνο στα σοβαρά. Η στάση μας απέναντι στον ύπνο διαφέρει από την προ-βιομηχανική εποχή, όταν ήμασταν σχεδόν τυλιγμένοι σ’ ένα πάπλωμα. Ενστικτωδώς καταλαβαίναμε τη σπουδαιότητα του ύπνου. Αυτό δεν είναι κάποιο είδος καμουφλαρισμένης ανοησίας. Είναι μια ρεαλιστική απάντηση για καλή υγεία. Αν έχεις καλόν ύπνο, αυξάνεται η συγκέντρωσή σου, η προσοχή, η λήψη αποφάσεων, η δημιουργικότητα, οι κοινωνικές δεξιότητες, η υγεία. Αν κοιμηθείς, μειώνονται οι εναλλαγές στη διάθεση, το άγχος σου, τα επίπεδα θυμού, ο παρορμητισμός, και η τάση για ποτό και φάρμακα. Τελειώνοντας να πω ότι η κατανόηση της νευροεπιστήμης του ύπνου πραγματικά εμπλουτίζει τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε για κάποιες απ’ τις αιτίες της ψυχικής νόσου και πράγματι μας παρέχει νέους τρόπους αντιμετώπισης αυτών των απίστευτα εξουθενωτικών καταστάσεων.
21:26
Ο Τζιμ Μπούτσερ, ο συγγραφέας φανταστικών μυθιστορημάτων, είπε: «Ο Ύπνος είναι Θεός. Προσκυνήστε». Μπορώ μόνο να προτείνω να κάνετε το ίδιο.
21:34
Ευχαριστώ για την προσοχή σας.
Advertisment
