Photo: Author/Depositphotos
Γράφει η Κωνσταντίνα Κουτσουπιά – Δικηγόρος και συγγραφέας
Advertisment
Η θεωρία λέει ότι στη ζωή μας προσελκύουμε άτομα που «ταιριάζουν» με τις υποσυνείδητες, ακόμη ανοιχτές πληγές μας και ότι οι πιο «επιρρεπείς» στη συναναστροφή με αρνητικούς ανθρώπους είναι συνήθως όσοι έχουν αδύναμα ή ανύπαρκτα προσωπικά όρια, είναι συνεξαρτημένοι ή ενσυναισθητικοί.
Οι προσωπικές μας εμπειρίες, συχνά και στο στενότερο κοινωνικό μας κύκλο, με ανθρώπους που επιδεικνύουν χαρακτηριστικά των λεγόμενων Cluster B διαταραχών προσωπικότητας π.χ. της ναρκισσιστικής ή της αντικοινωνικής, οδηγούν συχνά στο συμπέρασμα πως μπορεί να είναι όλα «ξεκάθαρα» όταν υπάρχουν αδιαμφισβήτητες ενδείξεις για το αν είναι αρνητικοί ή όχι, ο κίνδυνος όμως βρίσκεται πίσω από τα φαινομενικά αθώα μεν αλλά συνήθη χαρακτηριστικά τους. 5 τέτοιες περιπτώσεις είναι και οι εξής:
Αυτός που είναι «Αιώνιο Παιδί»
Advertisment
Δεν είναι φυσικά όλοι οι Πήτερ Παν αρνητικοί άνθρωποι. Ωστόσο όσοι από αυτά τα αιώνια παιδιά είναι, αποτελούν συνήθως πηγή αρνητικότητας που είναι απ’ τις πιο δύσκολες ν’ αναγνωριστεί. Εμφανίζοντας συχνά και στοιχεία ναρκισσιστικής (έστω και συγκαλυμμένης) διαταραχής προσωπικότητας, στην αρχή κάθε γνωριμίας ένας τέτοιος Puer Aeternus («Αιώνιο Παιδί») εκδηλώνει μια ανέμελη κι όλο ζωντάνια συμπεριφορά, η οποία μπορεί να ξεγελάσει και σύντομα να εθίσει τον οποιοδήποτε.
Αυτό δεν αλλάζει, όμως, το γεγονός ότι πρόκειται για κάποιον που ασυνείδητα λαχταρά μια αιώνια παιδική ηλικία ή νεότητα και δεν είναι ικανός ν’ αντεπεξέλθει στις πολύπλοκες αλλά αναγκαίες προκλήσεις της αληθινής ζωής. Και για όσο διάστημα παραμένει σ’ αυτήν την κατάσταση, δε θα ωριμάσει ποτέ∙ δε θα εκπληρώσει το ατομικό του πεπρωμένο μέσα σε μια συλλογική κοινωνία, ώστε να οδηγηθεί στην πληρότητα. Θυμηθείτε τον Ντόριαν Γκρέυ – και ναι, έρχεται πάντα μαζί μ’ ένα πορτραίτο.
«Πόσο θλιβερό είναι! Θα γεράσω, θα γίνω φρικτός, και τρομακτικός. Αλλά αυτό το πορτραίτο θα μείνει για πάντα νέο». -Ντόριαν Γκρέυ, “Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ”, Όσκαρ Γουάιλντ
Αυτός που θέλει να ευχαριστεί τους άλλους
Η χειραγώγηση με «θετικό» πρόσημο αποτελεί το είδος χειραγώγησης που είναι το πιο δύσκολο να εντοπιστεί. Γιατί ας το παραδεχτούμε, το «εγώ» λατρεύει να το επαινούν, για την ακρίβεια αυτός είναι ο λόγος ύπαρξής του. Ωστόσο όταν όλη αυτή η ψευδαίσθηση εκραγεί, αυτός που θα πρέπει να ζήσει με τις συνέπειες είναι ο «εσωτερικός», αληθινός μας εαυτός.
Και πάλι, δεν είναι όλοι οι άνθρωποι που επιδιώκουν να ευχαριστούν τους άλλους εξ ορισμού κακόβουλοι. Εκείνος που είναι, όμως, δεν έχει κανένα απολύτως γνήσιο, αλληλέγγυο κίνητρο πίσω π.χ. απ’ το ότι θα προσφερθεί να εργαστεί ακούραστα πλάι σας για να σας βοηθήσει με μια σημαντική προθεσμία στη δουλειά σας. Όσο απίθανο κι αν ακούγεται, ακόμα και αυτό είναι απλώς ένα μέσο για κάποιο σκοπό του. Οι άνθρωποι και τα συναισθήματά τους είναι μονάχα αντικείμενα στα πλαίσια αυτού του – άγνωστου σ’ εσάς, αλλά πάντα παρόντα για εκείνον – στόχο. Οτιδήποτε κι οποιοσδήποτε έξω από την προσωπική του σφαίρα είναι μόνο προεκτάσεις του εαυτού του.
Πώς να σταματήσετε να είστε αποδέκτης της αρνητικής ενέργειας των άλλων
Γι’ αυτό και υποστηρίζεται ότι η ενσυναίσθηση είναι μια εντελώς ξένη ιδέα γι’ αυτόν τον τύπο ανθρώπου. Αν υπάρχει κάτι που πρέπει να πετύχει ή να αποκτήσει με κάθε κόστος, κάτι που συνεπάγεται το να δείξει συναίσθημα κτλ., θα καταφύγει απλώς στο να το μιμηθεί – κι ενίοτε μετά από ολόκληρη ζωή εξάσκησης, να είστε βέβαιοι ότι είναι κάτι που έχει τελειοποιήσει. Παραμένει αλήθεια, βέβαια, πως τα μάτια δεν ψεύδονται ποτέ∙ όπως μπορείτε ν’ ανιχνεύσετε μέσα τους γνήσια συναισθήματα, έτσι μπορείτε ν’ αναγνωρίσετε εκεί και την απόλυτη απουσία ή προσποίησή τους.
Αυτός που έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση
Ένα τυπικό αλλά όχι εύκολα αναγνωρίσιμο παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι ο «συγκαλυμμένος» (covert) νάρκισσος. Πρόκειται για κάποιον που εκτός των άλλων κρύβει τη χαμηλή αυτοεκτίμηση και τις ανασφάλειές του σχεδόν τέλεια πίσω από μια καλά χτισμένη και φαινομενικά όλο αυτοπεποίθηση δημόσια εικόνα. Κι εξ ορισμού η εικόνα αυτή ακολουθεί πάντα π.χ. μια τάση, ενώ οι απόψεις του εν τέλει ανήκουν σε κάποιον άλλο.
Ένα τέτοιο άτομο δε γνωρίζει καν ποιος πραγματικά είναι, κάτι που φυσικά έχει σαν αποτέλεσμα έναν κάθε άλλο παρά αυθεντικό εαυτό. Ως επί το πλείστον κίνητρό του είναι υλικά αγαθά κι επιφανειακές ιδιότητες ως μέτρο για την αξία ή την ευτυχία (χρήματα, νεότητα, ομορφιά, κλπ). Το «εγώ» του είναι ένα από τα πιο εύθραυστα κι εύκολα να καταρρεύσουν. Ένας τέτοιος άνθρωπος αποζητά την προσοχή και δεν καταφέρνει πάντοτε να κρύψει το φθόνο του για όσους κι όσα κατά βάθος θεωρεί καλύτερα/ανώτερά του.
«Και αρχίζοντας να τρίζει πάλι τα δόντια του, ο Πιότρ Πέτροβιτς παραδέχτηκε ότι ήταν ανόητος∙ αλλά μόνο στον εαυτό του, φυσικά». – Δαιμονισμένοι, Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι
Αυτός που συμπεριφέρεται πάντα ως θύμα
Είναι ακριβώς αυτό που υποδηλώνει ο τίτλος∙ ένα άτομο που αρέσκεται στο να υποδύεται το θύμα σχεδόν σε κάθε κατάσταση, προβάλλοντας ακόμα και τα δικά του ελαττώματα ή σφάλματα πάνω στους άλλους. Ο κόσμος είναι ένα κρύο, άκαρδο μέρος που τον έχει βάλει στο μάτι κι αυτός αξίζει όλη την προστασία και τη φροντίδα που μπορεί να βρει. Θα προσπαθήσει να κερδίσει την εύνοιά σας – και να την κρατήσει επίσης – με το να προκαλέσει τον οίκτο, την εμπάθεια ή την αίσθηση ενοχής σας (είτε αυτή είναι δικαιολογημένη είτε όχι). Και όταν οι αντιστάσεις σας θα έχουν πέσει, το έδαφος θα έχει ήδη προετοιμαστεί γι’ αυτόν το δύσκολο ν’ αναγνωριστεί τύπο «ενεργειακού βρυκόλακα».
Αυτός που αποφεύγει τις ευθύνες
Αν θέλετε να πάρετε μια γρήγορη και σαφή ιδέα επ’ αυτού, απλά παρατηρήστε πώς συμπεριφέρεται κάποιος μπροστά σε μια ευθύνη ή σ’ αντιξοότητες. Μήπως τα αποφεύγει κι αφήνει άλλους να βγάλουν το φίδι απ’ την τρύπα; Ένας τέτοιος άνθρωπος πολλές φορές δεν ξέρει πώς να αισθανθεί ενοχές ή να ζητήσει συγγνώμη, τείνει να υπόσχεται πολλά και να μην πραγματοποιεί τίποτα – ή έστω μόνο όταν έχει να κερδίσει ο ίδιος κάτι απ’ αυτό. Και αν σκεφτείτε ποτέ να του ζητήσετε το λόγο, να είστε έτοιμοι για μιας πρώτης τάξης παραποίηση της αλήθειας («gaslighting»).
Αν έχετε συχνά αναρωτηθεί γιατί πρέπει ν’ αντιμετωπίσετε ή ακόμα χειρότερα, να εμπλακείτε με αρνητικούς ανθρώπους, θυμηθείτε ότι πράγματι κανένα κακό δεν έρχεται χωρίς κάτι καλό∙ ίσως όλα αυτά να σας δίνουν όντως άλλη μια αφορμή ν’ ανακαλύψετε τα βαθιά, ακόμη ανοιχτά τραύματα της ψυχής σας.
Αν τύχει ν’ αναγνωρίσετε οποιαδήποτε από τα παραπάνω πέντε γνωρίσματα σε κάποιο πρόσωπο που υποψιάζεστε ότι μπορεί να είναι ή ν’ αποδειχτεί αρνητικό για εσάς, υπάρχουν πολλοί τρόποι να το αντιμετωπίσετε∙ η περίφημη «μηδενική επαφή» (no contact), όμως, είναι μακράν ο πιο ριζικός κι αποτελεσματικός. Είναι πιο εύκολο στα λόγια παρά στην πράξη φυσικά, ειδικά στην αρχή, αλλά αν το τηρήσετε επιμελώς, σαν μια καινούρια συνήθεια, σύντομα θα δείτε τα πράγματα πιο καθαρά από ποτέ. Εμπιστευτείτε και σεβαστείτε τον εαυτό σας∙ αυτό είναι πραγματικά το μόνο που χρειάζεται.
- Κάθε αποτυχία κρύβει μια “τύχη” - 19 Απριλίου 2017
- 5 «αθώες» πλευρές των αρνητικών ανθρώπων - 9 Μαρτίου 2017
- 12 τρόποι να αναδομήσετε τον εαυτό σας σε 12 μήνες - 21 Φεβρουαρίου 2017
