Η Βάσω Παπάλη είναι δραματοθεραπεύτρια και συνδέει την ψυχανάλυση με τα αρχέτυπα των θεαινών της αρχαιότητας. Αφού φοίτησε στη Φιλοσοφική Αθηνών στο Τμήμα Γαλλικής Φιλολογίας, συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι με τίτλο «Ψυχανάλυση και Λογοτεχνία» Όταν επέστρεψε στην Αθήνα ξεκίνησε την εκπαίδευσή της στη Δραματοθεραπεία και στο θέατρο και από το 2005 πραγματοποιεί κύκλους δραματοθεραπείας αποκλειστικά για γυναίκες. Διαβάστε παρακάτω τη συνέντευξή που παραχώρησε στην Εναλλακτική Ατζέντα.
Τι είναι η Δραματοθεραπεία;
Η Δραματοθεραπεία είναι μία μέθοδος αυτογνωσίας και ψυχοθεραπείας και συγκαταλέγεται στις λεγόμενες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις μέσω Τέχνης. Το πρώτο της συνθετικό –δράμα– εισάγει τον τρόπο που χρησιμοποιούμε οι λειτουργοί της, δηλαδή, την τέχνη του θεάτρου, πιο συγκεκριμένα, θεατρικές τεχνικές. Έτσι «εργαλεία» της δραματοθεραπείας είναι η συγγραφή, η κίνηση, η μουσική, ο ρόλος και η σκηνοθεσία, η ζωγραφική, ο πηλός, η μάσκα, η κατασκευή σκηνικού ή κουστουμιού και πλέον η χρήση φωτογραφίας ή και βίντεο.
Advertisment
Επίσης στην δραματοθεραπεία εργαζόμαστε, χρησιμοποιώντας την «μεταφορά» των μύθων και των παραμυθιών ή θεατρικών και κινηματογραφικών έργων της ποίησης και των τραγουδιών. Ο στόχος όλων των ψυχοθεραπευτικών προσεγγίσεων μέσω τέχνης είναι η αντιμετώπιση του ανθρώπου ολιστικά, δίνοντας χώρο, δηλαδή, όχι μόνο στον λόγο με την έννοια της λογικής, αλλά και της εκφοράς του λόγου, αλλά και στην φαντασία, την δημιουργικότητα και την διαίσθηση, χαρακτηριστικά που υπάρχουν σε όλους μας στην παιδική ηλικία και σιγά-σιγά χάνουμε την σύνδεση μαζί τους, μέσα από την βίωση της καθημερινής πραγματικότητας.
Το να προσπαθούμε να θυμόμαστε και να λειτουργούμε με τα στοιχεία που εμπεριέχουμε, και συγκεκριμένα λειτουργώντας και με το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου, όχι μόνο το αριστερό (λογική), έχουμε πρόσβαση στις εσωτερικές πηγές μας, ισορροπίας και αυτοΐασης, ψυχικής αλλά και σωματικής. Συνοπτικά, στην δραματοθεραπεία, συνθέτουμε επιστήμη και τέχνη με αποτέλεσμα την τέχνη της ψυχοθεραπείας μέσω θεάτρου.
Θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε τι είναι τα αρχέτυπα;
Ήδη ο Πλάτων τον 5ο αι. π.Χ. μίλησε για την «Πολιτεία των Ιδεών». Εκείνος όμως που εισήγαγε τα αρχέτυπα στον σύγχρονο κόσμο ήταν ο C. G. Jung, ψυχαναλυτής, μαθητής και σύγχρονος του S. Frend. Ο J. Ανέπτυξε πρώτος την θεωρία του συλλογικού ασυνείδητου, που είναι το άθροισμα όλων των εμπειριών που έχει αποκτήσει η ανθρώπινη φυλή, σε όλη την διάρκεια της ιστορίας της. Μέσα σ’ αυτό αναδεικνύονται «παγκόσμιες μορφές κοσμικής νοημοσύνης», όπως το αρχέτυπο της Μητέρας, π.χ. του Ήρωα, του Σοφού και πάρα πολλά άλλα που αναλύθηκαν από μεταγενέστερους του Γιουγκ. Αυτά τα πρότυπα νοημοσύνης είναι αρχέτυπα, δυναμικές ζώσες μορφές ενέργειας που υπάρχουν στις σκέψεις και τα συναισθήματα πολλών ανθρώπων, ανεξάρτητα από κουλτούρες και χώρες και συμμετέχουν άμεσα στην καθημερινή οργάνωση της ζωής μας.
Advertisment
Άρα, αποτελούν οι θεότητες των αρχαίων προγόνων μας αρχέτυπα που έχουν αξία ακόμα και σήμερα; Θα μπορούσαμε να πούμε ότι κάθε άνδρας ή γυναίκα θα μπορούσε να συνδέεται περισσότερο με ένα αρχέτυπο θεότητα;
Για τις σύγχρονες γυναίκες οι θεές υπάρχουν σαν ψυχολογικά πρότυπα. Κάθε γυναίκα μπορεί να νοιώθει πιο κοντά σε μία ή περισσότερες θεές, ανάλογα με τα στοιχεία που αλληλεπιδρούν, όπως η οικογένεια, οι καταβολές, οι συνθήκες ζωής, κ.ά. Η πιο αρχέγονη λατρεία που συναντιέται πάνω στη Γη, σε διάφορους τόπους στα 4 σημεία του ορίζοντα, υπήρξε η λατρεία της Μεγάλης Μητέρας ή της Μεγάλης Θεάς ή της Θεάς της Γονιμότητας. Στα πλαίσια αυτής της «θρησκείας», λατρεύτηκε η Μάνα-Φύση και η Μάνα-Γη, η τεράστια κοσμική Μήτρα, αλλά και η γήινη Μήτρα, που γεννά τα πάντα, τα τρέφει και τα συντηρεί και πάλι πίσω σ’ αυτήν επιστρέφουν τα πάντα. Καθώς εξελίχθηκε ο πολιτισμός, αυτή η Μία Θεά πήρε πολλές μορφές και ονόματα που απέδιδαν μερικά μόνο, εκφράσεις και ιδιότητές της.
Ανοίγετε τους κύκλους των σεμιναρίων σας με τη θεά Άρτεμις. Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο αρχέτυπο και όχι, για παράδειγμα, την Ήρα;
Άρτεμις από Αρτεμής που σημαίνει άτεμνη, ακέραιη. Είναι το σύμβολο της έναρξης της γυναικείας ταυτότητας, μετά την εφηβεία, όπου ετοιμάζεται η μεταμόρφωση της χρυσαλλίδας σε πεταλούδα. Χαρακτηρίζεται από μια ελευθερία του πνεύματός της, εσωστρέφεια, ισχυρή πίστη στην ατομικότητά της, ενοραματική σοφία και ολόψυχο δόσιμο εαυτού σε ότι καταπιάνεται.
Η διδασκαλία του Αρχετύπου της, εμπνέει τις γυναίκες που καταπιάνονται μαζί της, να επαναπροσδιορίσουν την ταυτότητά τους, με γνώμονα τις ποιότητες της Ακεραιότητας, του Εαυτού, της Πίστης τους στον Πυρηνικό εαυτό τους, την Ελευθερία του Πνεύματός τους, την εμπιστοσύνη στην εσωτερική Σοφία τους, και την ενθάρρυνση της αυτοέκφρασής τους. Ειδικά στην δραματοθεραπευτική προσέγγιση που επιχειρούμε, οι γυναίκες ενθαρρύνονται να πιάσουν το νήμα της ύπαρξής τους, ακριβώς απ’ την φάση της εφηβείας τους, πριν την μεταμόρφωσή τους σε Πεταλούδες – Γυναίκες.
Ουσιαστικά μιλάμε για έναν κύκλο ψυχανάλυσης και ψυχοθεραπείας. Πώς μπορεί αυτή η γνώση να συμβάλλει στη βελτίωση της καθημερινότητας των γυναικών;
Οι άνθρωποι βελτιωνόμαστε και βελτιώνουμε την ζωή μας, όταν αναπτύσσουμε την συνειδητότητά μας και αποκτούμε επίγνωση του εαυτού και των αναγκών του, των δυνατοτήτων και των δυσκολιών του. Όσο εξελίσσεται η συνειδητότητα, τόσο το άτομο αντιλαμβάνεται ότι πιθανόν ζει μια ζωή που δεν το ικανοποιεί και ότι η γνώση του για να κάνει τις σωστές επιλογές ήταν περιορισμένη, και ότι για να ζήσει όπως θα ήθελε, χρειάζονται αλλαγές.
Οι γυναίκες συγκεκριμένα, δεν γνωρίζουν από τις κοινές εκπαιδεύσεις τίποτε για την ιστορία του φύλου τους. Δεν διδάσκονται τίποτα για την φύση τους. Στη σύγχρονη κοινωνία, όπου έχει πλέον εκδηλωθεί και πάρει διαστάσεις μία πολυεπίπεδη κρίση, που αφορά αξίες, αρχές, δικαιώματα και κάθε λογής επιτεύγματα του πολιτισμού, η γυναίκα φαίνεται να συμμετέχει παντού, σχεδόν ισότιμα με τον άνδρα. Επίσης τα ζητήματα διαβίωσης έχουν καλύψει τα πάντα στις κοινωνίες της κρίσης. Έτσι η γυναίκα χάνει πολύ εύκολα, μέσα στην ομίχλη και τις αναγκαιότητες της εποχής, την επίγνωση του φύλου της, ζει μέσα απ’ τους ρόλους της: της μητέρας, της εργαζόμενης, της συζύγου κ.λπ., κ.λπ. Δεν έχει βαθειά συνείδηση του εαυτού και του γένους της. Ζει σ’ έναν κόσμο φτιαγμένο από άντρες, αλλά δεν συνειδητοποιεί τίποτα γι’ αυτό. Όταν αποκτούμε συνείδηση του φύλου μας, μία ενέργεια χαμένης δύναμης επιστρέφει πίσω στον εαυτό, διενεργείται κάθαρση νόησης, συναισθημάτων και ενεργειακού πεδίου, και μία εντελώς καινούργια ισορροπία εγκαθίσταται σε ολόκληρο το σύστημα της ύπαρξης.
Με απλά λόγια, η ψυχοθεραπεία από κοινού με την γνώση, προσδίδει σοφία στην διαχείριση της καθημερινότητας (ξύπνιο πνεύμα, ευέλικτο, σφαιρική θέαση, διαίσθηση, αποφασιστικότητα, δράση και αποτελεσματικότητα).
Έχετε ασχοληθεί με το μπαλέτο, το σύγχρονο χορό, τη γιόγκα, ασκείτε τη γαλλική φιλολογία, διδάσκετε τη δραματοθεραπεία, συνεχίζετε να επιμορφώνεστε η ίδια και είστε και μητέρα τριών παιδιών. Πως τα καταφέρνετε όλα αυτά;
Όλες μας, σ’ αυτά τα χρόνια, καλούμαστε να παίξουμε πολλούς ρόλους, να γίνουμε ικανές για όλα, να στηρίξουμε, να προστατεύσουμε, να αγκαλιάσουμε, να θεραπεύσουμε ανθρώπους, δουλειές, νοικοκυριά, σχέσεις και καταστάσεις. Όλες πολεμίστριες της ζωής χωρίς εκπαίδευση. Όπως όλες, παλεύω να τα καταφέρω. Να καταφέρω να ανταποκριθώ στις ανάγκες της οικογένειας, να επιβιώσω επαγγελματικά, να προσφέρω εθελοντικά, αλλά ταυτόχρονα να μην ξεχνάω τον εαυτό, ο οποίος πρέπει να τροφοδοτείται για να τροφοδοτεί όμορφα. Αλλά θα ήθελα να ομολογήσω ότι πολύ σημαντικός λόγος για ν’ αντέχω και να προχωράω είναι η έμπνευση, το όνειρο, το πάθος. Απ’ αυτά ξαναπιανόμουν όταν γονάτιζα και άντε πάλι. Και κάπως έτσι πλέχτηκαν και η δραματοθεραπεία, οι θεές και οι γυναίκες και πήρε μορφή ένα όνειρο.
