Μια ουσία που ονομάζεται cambinol (καμβινόλη) αποτελεί μια πολλά υποσχόμενη νέα ανακάλυψη των επιστημόνων για μελλοντικό φάρμακο κατά του Αλτσχάιμερ. Το μόριο έχει αποδειχτεί ότι καταστέλλει την εξάπλωση της τοξικής πρωτεΐνης του εγκεφάλου tau σε κυτταρική καλλιέργεια και στα ποντίκια.
Μια πρωτεΐνη του εγκεφάλου που ονομάζεται tau έχει αποδειχθεί πια πως παίζει έναν βασικό ρόλο στην ανάπτυξη της νόσου του Αλτσχάιμερ. Τα εγκεφαλικά μας κύτταρα έχουν ένα «μεταφορικό σύστημα» που είναι φτιαγμένο από ίσιους, παράλληλους «δρόμους» μέσα από τους οποίους τα θρεπτικά συστατικά των τροφών και άλλα μέρη των κυττάρων μπορούν να ταξιδέψουν.
Advertisment
Σε έναν υγιή εγκέφαλο, η πρωτεΐνη tau βοηθά τα μονοπάτια αυτά να παραμείνουν ίσια. Ωστόσο, στη νόσο Αλτσχάιμερ, η πρωτεΐνη συσσωρεύεται σε ασυνήθιστα μεγάλα επίπεδα, διαμορφώνοντας βλαβερές δομές που ονομάζονται νευροϊνιδιακοί κόμβοι.
Αρχικά, αυτοί οι κόμβοι διαμορφώνονται στις εγκεφαλικές δομές για τη δημιουργία μνήμης, αλλά καθώς η νόσος εξελίσσεται, οι κόμβοι συνεχίζουν να εξαπλώνονται στον υπόλοιπο εγκέφαλο. Ωστόσο, οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια (UCLA) βρήκαν τώρα έναν τρόπο να σταματήσουν την εξάπλωση αυτών των βλαβερών κόμβων. Η νέα τους μελέτη – που δημοσιεύτηκε στο Biochemical and Biophysical Research Communications – δείχνει πώς ένα μικρό μόριο που ονομάζεται cambinol (καμβινόλη) σταματά τους κόμβους των tau από το να μεταναστεύσουν από κύτταρο σε κύτταρο.
Ο κύριος ερευνητής Varghese John, επίκουρος καθηγητής νευρολογίας στο UCLA σχολιάζει τη σημασία των ευρημάτων, λέγοντας: «Πάνω από 200 μόρια έχουν ελεγχθεί για πιθανή χρήση στα φάρμακα κατά του Alzheimer και κανένα δεν έχει ακόμα κατακτήσει το ιερό δισκοπότηρο». «Το άρθρο μας περιγράφει μια νέα προσέγγιση για την επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου, δείχνοντας ότι είναι δυνατή η καταστολή των παθολογικών μορφών του tau».
Advertisment
Η καμβινόλη μπλοκάρει τη μεταφορά tau
Σε έναν υγιή εγκέφαλο, η πρωτεΐνη tau διασφαλίζει ότι τα μονοπάτια θα παραμένουν ευθεία, δεσμευόμενη σε «μικροσωληνίσκους», οι οποίοι διαμορφώνουν τον σκελετό των κυττάρων. Αλλά στο Alzheimer, η tau αποδεσμεύεται και «πέφτει» από το σκελετό, δημιουργώντας αντίθετα τους νευροϊνιδιακούς κόμβους, οι οποίοι σκοτώνουν στην ουσία τα εγκεφαλικά κύτταρα.
Η κατάσταση επιδεινώνεται, όταν αυτά τα εγκεφαλικά κύτταρα συνεχίζουν να εσωκλείουν ομάδες (μάζες) tau και ύστερα να μεταναστεύουν και να ριζώνονται στον περιβάλλοντα υγιή ιστό. Αυτές οι μικρές μάζες ή κυστίδια ονομάζονται εξωσώματα. Διασφαλίζουν την συνεχή εξάπλωση των κόμβων. Αλλά τι θα γινόταν αν υπήρχε ένας τρόπος να μπλοκαριστεί η διαμόρφωση αυτών των κυστιδίων της tau;
Αναλύοντας τη συμπεριφορά της πρωτεΐνης tau in vitro (σε καλλιέργειες κυττάρων) και in vivo (χρησιμοποιώντας μοντέλα ποντικιών), οι ερευνητές βρήκαν ότι το μόριο αυτό (η καμβινόλη) έχει την ικανότητα να κάνει ακριβώς αυτό: κυριαρχεί επί της μεταβίβασης της tau, μπλοκάροντας ένα ένζυμο που ονομάζεται nSMase2, ουσία – κλειδί για την παραγωγή των εξωσωμάτων που παράγουν tau.
Σε ένα πείραμα, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν κύτταρα που μεταφέρουν tau μετά θάνατον από τους εγκεφάλους ανθρώπων που είχαν Αλτσχάιμερ. Ανάμιξαν αυτά τα κύτταρα με κύτταρα που δεν περιείχαν tau. Οι κόμβοι tau, που δεν τους είχε χορηγηθεί καμβινόλη, συνέχισαν να εξαπλώνονται στα κύτταρα. Αλλά στους εγκεφάλους που είχαν λάβει τη θεραπεία, τα νέα και υγιή κύτταρα δεν «μολύνθηκαν» με tau.
Κοντά στην παραγωγή νέων φαρμάκων κατά του Αλτσχάιμερ
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτά τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά και οφείλονται στο μόριο καμβινόλης, που κατέστειλε τη δραστηριότητα του ενζύμου nSMase2. Αυτός ο μηχανισμός θα μπορούσε να παρέχει μια σπουδαία βάση για μελλοντική ανάπτυξη φαρμάκων.
Συγκεκριμένα, σε ένα δεύτερο in vivo πείραμα, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η δραστηριότητα του ενζύμου μειώθηκε στον εγκέφαλο των ποντικιών, τα οποία έλαβαν καμβινόλη. Αυτό ήταν ένα ιδιαίτερα θετικό αποτέλεσμα.
Η χορήγηση μορίων στον εγκέφαλο αποτελεί ένα δύσκολο εγχείρημα, επειδή τα περισσότερα φάρμακα δεν καταφέρνουν να περάσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό. Τώρα γνωρίζουμε ότι μπορούμε να θεραπεύσουμε τα ζώα με καμβινόλη, ώστε να αξιολογήσουμε την αποτελεσματικότητά της στην παθολογία και πρόοδο του Αλτσχάιμερ.
Η κατανόηση των μονοπατιών του εγκεφάλου αποτελεί το πρώτο βήμα για την ανάπτυξη φαρμάκων. Σε αυτή την περίπτωση, το επόμενο βήμα είναι η πειραματική δοκιμασία σε ανθρώπους.
[toggle title="Πηγές"]
https://www.alzheimers.org.uk/research/our-research/research-projects/how-does-tau-hallmark-alzheimers-disease-affect-connections-between-brain-cells
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0006291X18307381?via%3Dihub
[/toggle]
