Δικαιοσύνη. Διακαής πόθος, ιδεολογική σημαία, ελπίδα, «πιστεύω», βασική αρχή, κοινωνική αναγκαιότητα, ζητούμενο. Όποια θέση κι αν κατέχει μέσα μας η δικαιοσύνη, το σίγουρο είναι πως η έννοιά της ερμηνεύεται διαφορετικά από κάθε άνθρωπο. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν είναι από μόνο του κακό μιας και κανείς δεν μπορεί να συλλάβει την καθολική αλήθεια ατομικά, παρά μόνο συμπληρωματικά με τους άλλους.
Αυτό όμως, που είναι εμφανές, είναι η επήρεια της ατομικότητας στην ουσιαστική εκδήλωση της έννοιας της δικαιοσύνης. Κι ενώ κοινή παραδοχή όλων είναι ότι δεν υπάρχει δικαιοσύνη στον κόσμο, στις κοινωνίες, στις σχέσεις, γενικώς στη ζωή, κανείς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη να την προσεγγίσει και να αγωνιστεί ουσιαστικά και ενεργητικά γι’ αυτή.
Advertisment
Δικαιοσύνη για το μέσο άνθρωπο σημαίνει το να έχει και να απολαμβάνει αυτά που νομίζει ότι αξίζει να έχει και να απολαμβάνει. Γιατί όταν αυτό δεν συμβαίνει νιώθει αδικία. Επομένως, δικαιοσύνη για το μέσο άνθρωπο είναι το να μη νιώθει αδικία.
Το αίσθημα της αδικίας πολλές φορές μας κατακλύζει σε τέτοιο βαθμό που δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε την προέλευσή του. Αυτό όμως, που συμβαίνει είναι ότι η αδικία δεν μας θίγει αόριστα. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι νιώθουμε αδικημένοι. Δηλαδή, ότι κάποιος άλλος ή κάτι, μας αδικεί. Δηλαδή, δεν μας δίνει αυτό το οποίο, σύμφωνα με τα δικά μας κριτήρια, αξίζουμε.
Επομένως, για τον άνθρωπο η δικαιοσύνη κατέληξε να αποτελεί δείκτη μιας συμφέρουσας σχέσης ή συνεργασίας με τους άλλους και το περιβάλλον (οικογένεια, σύντροφος, φίλοι, συνεργάτες, κράτος, Θεός). Νιώθουμε αδικημένοι όταν νομίζουμε ότι οι γονείς μας δεν μας καταλαβαίνουν. Όταν ο/η σύντροφός μας δεν ανταποκρίνεται στα θέλω μας, όταν ο εργοδότης μας δεν μας πληρώνει όσο πιστεύουμε ότι αξίζουμε, όταν ο Θεός δεν εκπληρώνει τις προσευχές μας. Θεωρούμε ότι τα δικά μας κριτήρια είναι ορθά και ότι κάποιος ή κάτι έξω από εμάς μας αδικεί.
Advertisment
Νιώθεις αδικημένος από τον εργοδότη σου. Τον ρώτησες πώς νιώθει αυτός σε σχέση με εσένα; Τι πιστεύει αυτός ότι του αξίζει να λάβει από εσένα και αν τον καλύπτεις; Νιώθεις αδικημένος από την/το σύντροφό σου. Την/τον ρώτησες πως νιώθει αυτή/ός και αν πιστεύει ότι αξίζει κάτι καλύτερο από εσένα σύμφωνα με τα δικά της/του κριτήρια; Νιώθεις ότι ο φίλος σου σε αδίκησε. Αναρωτήθηκες αν σύμφωνα με τα δικά του κριτήρια τον αδικείς εσύ;
Ο τρόπος αυτός που προσεγγίζουμε τη δικαιοσύνη, είναι τόσο μονοδιάστατος και αλλοιωμένος από το φίλτρο της ιδιοτέλειας, που μοιραία μας οδηγεί μακριά της. Γι’ αυτό όλοι, λιγότερο ή περισσότερο, νιώθουν αδικημένοι. Έτσι, αρχίζουν οι συγκρούσεις για το ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο. Η επιβολή, η βία, η εκδίκηση και η τιμωρία κάνουν την εμφάνισή τους, καθώς η δικαιοσύνη απομακρύνεται.
«Ψάχνω να βρω το δίκιο μου», λέει ο αδικημένος. Πού ψάχνεις; Και ποιόν περιμένεις να σου το δώσει; Δεν υπάρχει δικαιοσύνη στην προσμονή, μόνο απογοήτευση και η αδικία που την ακολουθεί. Αναρωτήθηκες ποτέ μήπως εσύ ο ίδιος αδικείς τον εαυτό σου; Είσαι σίγουρος ότι είσαι δίκαιος με εσένα;
Κι όμως, καθένας παίρνει αυτό που του αξίζει. Κι αυτό που αξίζει στον καθένα είναι ανάλογο αυτού που είναι ο καθένας. Και αυτό που είναι ο καθένας αποτυπώνεται σε ό,τι κάνει ή δεν κάνει και στα κίνητρα πίσω από κάθε του εκδήλωση. Ναι αδικείς τον εαυτό σου.
Αδικείς τον εαυτό σου, όταν μένεις αδρανής και περιμένεις να αλλάξει η ζωή σου.
Αδικείς τον εαυτό σου, όταν αναβάλεις τη δράση που θα σε οδηγήσει σε ότι ονειρεύεσαι.
Αδικείς τον εαυτό σου, όταν δεν τον περιποιείσαι με τη δικαιολογία ότι δεν έχεις χρόνο.
Αδικείς τον εαυτό σου, όταν δεν φροντίζεις το σπίτι σου.
Αδικείς τον εαυτό σου, όταν δεν φτιάχνεις τις συνθήκες να περνάς όμορφα με αυτή/όν που αγαπάς.
Αδικείς τον εαυτό σου, όταν ανέχεσαι τη μιζέρια και τη μετριότητα στη ζωή σου.
Αδικείς τον εαυτό σου, όταν αρνείσαι να αλλάξεις και να εξελιχθείς.
Αδικείς τον εαυτό σου, όταν προσποιείσαι τον καλό για να επωφεληθείς.
Αδικείς τον εαυτό σου, όταν κοιτάς μόνο τον εαυτό σου και την καλοπέρασή σου.
Αδικείς τον εαυτό σου, όταν δεν αναλαμβάνεις την ευθύνη σου.
Αδικείς τον εαυτό σου, όταν βλέπεις το άδικο μπροστά σου και δεν το σταματάς.
Αδικείς τον εαυτό σου, όταν η πίστη σου στη δικαιοσύνη εξαρτάται από τους άλλους.
Το ότι νιώθει κάποιος αδικημένος δεν σημαίνει ότι είναι κιόλας. Σταμάτα να νιώθεις αδικημένος και πάρε τη ζωή στα χέρια σου. Η Δικαιοσύνη είναι μέσα σου. Είναι κρίμα κι άδικο να αναλώνεσαι σε εικονικές «δίκες».
Για να βρεις το δίκαιο, χρειάζεται να κάψεις το διαχωρισμό (δι-καίω). Το εγώ και εσύ, το εμείς και οι άλλοι, το οι πολίτες και το κράτος, το εγώ και ο Θεός. Το Δίκαιο δεν απονέμεται υπέρ κάποιου ή κάποιων και εις βάρος άλλων. Η Δικαιοσύνη είναι αξία καθολική.
Για να βρεις τη Δικαιοσύνη, χρειάζεται να αφεθείς στην ουσία σου και να την εκδηλώνεις, χωρίς προσδοκία. Να αφήσεις τη φλόγα της να κάψει το δίπολο της έλλειψης που σε διέπει. Έτσι θα αναγεννηθείς ακέραιος, αληθινός και δίκαιος. Και να θυμάσαι: Η Δικαιοσύνη δεν ανταποδίδει, ανταποκρίνεται.
Άγγελος Τσιώνας – Photo: Author/Depositphotos
