Από τις πρώτες ώρες, ημέρες ή εβδομάδες διαλογισμού εμφανίζονται κάποια οφέλη. Καταρχάς, η αμυγδαλή του εγκεφάλου των αρχαρίων δείχνει μικρότερη απόκριση στο στρες. Έπειτα από μόλις δύο εβδομάδες άσκησης σημειώνονται αλλαγές, όπως καλύτερη εστίαση, μείωση της περιπλάνησης του νου, βελτίωση της λειτουργικής μνήμης, με απτό αποτέλεσμα την υψηλότερη βαθμολογία στις εισαγωγικές εξετάσεις μεταπτυχιακών φοιτητών.
Κάποια από τα πρώτα οφέλη έρχονται με τον διαλογισμό της συμπόνιας, όπως η αυξημένη συνδετικότητα των κυκλωμάτων της ενσυναίσθησης. Μέσα σε τριάντα ώρες άσκησης μειώνονται επίσης οι δείκτες των φλεγμονών. Αν και αυτά τα οφέλη εμφανίζονται ακόμη και μετά από πολύ λίγες ώρες άσκησης, κατά πάσα πιθανότητα είναι εύθραυστα και χρειάζονται καθημερινή εξάσκηση για να διατηρηθούν.
Advertisment
Για τους μακροχρόνια διαλογιζόμενους, εκείνους που έχουν τουλάχιστον 1.000 συνολικά ώρες άσκησης, τα οφέλη που έχουν τεκμηριωθεί μέχρι στιγμής είναι πιο ισχυρά, ενώ προστίθενται και κάποια νέα. Υπάρχουν εγκεφαλικές και ορμονικές ενδείξεις μειωμένης απόκρισης στο στρες, καθώς επίσης μειωμένης φλεγμονής, ενίσχυσης των προμετωπιαίων κυκλωμάτων που διαχειρίζονται τη θλίψη και μείωσης των επιπέδων της κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες, που σημαίνει μικρότερη απόκριση στο στρες γενικότερα.
Ο διαλογισμός της συμπόνιας σε αυτό το επίπεδο φέρνει μεγαλύτερο νευρωνικό συντονισμό με εκείνους που υποφέρουν και αυξημένες πιθανότητες ανάληψης δράσης για προσφορά βοήθειας. Σε ό,τι αφορά την προσοχή, υπάρχει ένα ευρύ φάσμα ωφελειών: εντονότερη επιλεκτική προσοχή, μείωση του ανοιγοκλεισίματος της προσοχής, μεγαλύτερη ευκολία στη διατήρηση της προσοχής, αυξημένη ετοιμότητα για ανταπόκριση σε οτιδήποτε συμβεί και μικρότερη περιπλάνηση του νου. Μαζί με τον μικρότερο αριθμό των ιδεοληπτικών σκέψεων γύρω από τον εαυτό έρχεται και η αποδυνάμωση του κυκλώματος για τις προσκολλήσεις.
Μία άλλη βιολογική και εγκεφαλική αλλαγή είναι η επιβράδυνση του ρυθμού της αναπνοής, που δείχνει επιβράδυνση του ρυθμού του μεταβολισμού. Ένα retreat διάρκειας μίας ημέρας ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ τα σημάδια των διαλογιστικών καταστάσεων εξακολουθούν να εμφανίζονται και στη διάρκεια του ύπνου. Όλες αυτές οι αλλαγές υποδηλώνουν την ανάδυση αλλαγμένων χαρακτηριστικών.
Advertisment
Τέλος, υπάρχουν οι γιόγκι «παγκόσμιοι πρωταθλητές», που έχουν μέσο όρο συνολικών ωρών διαλογισμού 27.000. Δείχνουν σαφή σημάδια αλλαγμένων χαρακτηριστικών, όπως συγχρονισμένα μεγάλες κυματομορφές γάμμα σε απομακρυσμένες μεταξύ τους εγκεφαλικές περιοχές – ένα εγκεφαλικό μοτίβο που δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ προηγουμένως και το οποίο, στους γιόγκι που έχουν τις περισσότερες ώρες άσκησης, εμφανίζεται και σε κατάσταση ηρεμίας.
Παρότι είναι εντονότερη στη διάρκεια της εξάσκησης της ανοιχτής παρουσίας και της συμπόνιας, η δραστηριότητα γάμμα εξακολουθεί, σε μικρότερο βαθμό, ενώ ο νους βρίσκεται σε ηρεμία. Επίσης, ο εγκέφαλος των γιόγκι φαίνεται να γηράσκει με πολύ πιο αργό ρυθμό σε σύγκριση με τον εγκέφαλο άλλων ανθρώπων της ίδιας ηλικίας.
Άλλα σημάδια της βαθιάς εμπειρίας των γιόγκι είναι η ικανότητα έναρξης και τερματισμού μιας διαλογιστικής κατάστασης μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα και η έλλειψη ανάγκης για την παραμικρή προσπάθεια στον διαλογισμό (ιδίως οι πιο έμπειροι). Επίσης, οι γιόγκι ξεχωρίζουν από την αντίδρασή τους στον πόνο: ελάχιστα σημάδια προκαταβολικού άγχους, σύντομη αλλά έντονη αντίδραση στη διάρκεια του πόνου αυτού καθαυτόν και στη συνέχεια γρήγορη ανάκαμψη.
Στη διάρκεια του διαλογισμού της συμπόνιας, ο εγκέφαλος και η καρδιά των γιόγκι συνδέονται με τρόπους που δεν έχουν διαπιστωθεί ποτέ σε άλλους ανθρώπους. Το σημαντικότερο είναι πως οι καταστάσεις του εγκεφάλου των γιόγκι σε φάση ηρεμίας μοιάζουν με καταστάσεις του εγκεφάλου των άλλων όταν διαλογίζονται: η κατάσταση έχει μετατραπεί σε χαρακτηριστικό.
Απόσπασμα από το βιβλίο των Daniel Goleman και Richard J. Davidson «Ο δρόμος προς τη μόνιμη μεταμόρφωση» από τις εκδόσεις Πεδίο
