To Εννεάγραμμα περιγράφει τους 9 διαφορετικούς τρόπους σύμφωνα με τους τους οποίους αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και αποτελεί ένα εργαλείο αυτογνωσίας το οποίο έχει ιστορία τουλάχιστον 2,500 ετών. Η Εναλλακτική Δράση επικοινώνησε με τη Νίκη Ανάντι Κουλούρη, Σύμβουλο Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων, και Coach.
Η Νίκη Ανάντι Κουλούρη (Niki Anandi Koulouri) εφαρμόζει το Εννεάγραμμα, σε εταιρικά έργα για την ανάπτυξη των ανθρώπων, σε ανοικτά εργαστήρια για το κοινό και σε coaching προγράμματα. Με αφορμή το επερχόμενο εργαστήρι που διοργανώνει στις 2 Μαρτίου, στην Αθήνα, είχαμε την ευκαιρία να μάθουμε περισσότερα για αυτό το πολύ ενδιαφέρον σύστημα αυτογνωσίας.
Advertisment
Κυρία Κουλούρη, μπορείτε να μας πείτε με λίγα λόγια για την προέλευση του εννεαγράμματος;
Το Εννεάγραμμα ως σύμβολο έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Η λέξη προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «Εννέα»και «Γράμμα», με την έννοια του σχήματος, καθώς είναι ένα σχήμα (που αποτελείται από ένα κύκλο, ένα τρίγωνο και μια εξάδα) με 9 κορυφές. Παρόλο που υπάρχουν πολλές ασάφειες και αμφισβητήσεις, φαίνεται να συνδέεται με διαφορετικές πνευματικές και προφορικές παραδόσεις, καθώς και με συγκεκριμένες μαθηματικές και φιλοσοφικές παραδόσεις. Σαν σύμβολο τριαδικότητας περιέχει στοιχεία από τον εσωτερικό Χριστιανισμό, τον εσωτερικό Ιουδαϊσμό (Καμπάλα), τον εσωτερικό Ισλαμισμό (Σούφι), τον Βουδισμό, τον Ταοϊσμό.
Μερικοί συγγραφείς πιστεύουν πως παραλλαγές και αναφορές στο σύμβολο έχουν βρεθεί στη γεωμετρία του Πυθαγόρα, στη διδασκαλία του Πλάτωνα, του μαθητή του Πλωτίνου και στους Νεοπλατωνιστές. Μια φιγούρα που μοιάζει με το Εννεάγραμμα έχει βρεθεί σε βιβλίο γραμμένο το 17ο αιώνα από τον Ιησουίτη ιερέα, μαθηματικό και μαθητή της αριθμολογίας Athanasius Kircher.
Κατά τη δεκαετία του 1920, ο πνευματικός δάσκαλος και φιλόσοφος, ελληνοαρμένικης καταγωγής, Γεώργιος Ιβάνοβιτς Γκουρτζίεφ(1), αναπτύσσοντας το σύστημά του, (Ο Τέταρτος Δρόμος), αξιοποίησε το Εννεάγραμμα όπως είναι στις μέρες μας ως σύμβολο, για να εξηγήσει την εξέλιξη της δημιουργίας. Ονόμασε το Εννεάγραμμα ως σύμβολο διαρκούς κίνησης. Στην άλλη μεριά του πλανήτη, στην Νότια Αμερική, ο φιλόσοφος Oscar Ichazo ίδρυσε το 1968 τη σχολή Arica. (2) Στη μέθοδο που διδάσκει, (Protoanalysis) κάνει χρήση του συμβόλου και της δυναμικής του Εννεαγράμματος, ο οποίος το αποκαλεί Enneagon.
Advertisment
Ο Claudio Narajo(3), χιλιανός ψυχίατρος, Gestalt ψυχοθεραπευτής και μαθητής του Ichazo, έφερε το Εννεάγραμμα στη δυτική ψυχολογία. Στη συνέχεια, πολλοί διδάχτηκαν το Εννεάγραμμα ως τυπολογία από τον ίδιο και συνέβαλαν περαιτέρω στην ανάπτυξη του. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε τους: Robert Ochs, A. H Almaas, Sandra Maitri, Helen Palmer, Don Riso, Russ Hudson, Jerome Wagner, Beatrice Chestnut, Ginger Lapid-Bogda και πολλοί πολλοί άλλοι.
Πώς ανακαλύπτει κανείς σε ποιον τύπο ανήκει;
Πολύ καλή ερώτηση. Μπορεί κάποιος να συμπληρώσει τα ερωτηματολόγια που υπάρχουν σε βιβλία σχετικά με το Εννεάγραμμα ή στο διαδίκτυο. Κάποια ερωτηματολόγια, με λίγες ερωτήσεις, παρέχονται δωρεάν και μπορούν να απαντηθούν σε 5 λεπτά, όπως για παράδειγμα το γρήγορο Τεστ Ταξινόμησης των Riso-Hudson. Το ποσοστό ακρίβειας (περίπου 70%) είναι μικρότερο σε σχέση με τα ερωτηματολόγια που απαιτούν περισσότερο χρόνο να απαντηθούν και παρέχονται με χρέωση. Αυτά τα ερωτηματολόγια δε σκιαγραφούν μόνο το βασικό μας τύπο (από τους 9), αλλά μας παρέχουν πολλές περισσότερες πληροφορίες για τις διαστάσεις της προσωπικότητάς μας.
Κανένα από τα ερωτηματολόγια δεν είναι 100% ακριβή. Τα ερωτηματολόγια μας δείχνουν μια κατεύθυνση προς τα πού κινούμαστε. Αυτό δεν σημαίνει πως αποκλείεται να βρούμε από την πρώτη στιγμή τον τύπο μας. Όμως, είτε κάποιος έχει συμπληρώσει ένα ερωτηματολόγιο, είτε όχι, ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσει σε ποιο τύπο ανήκει είναι να παρακολουθήσει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, ένα σεμινάριο σχετικά με το Εννεάγραμμα, ή να συμμετέχει σε μια ομάδα αυτογνωσίας όπου αξιοποιούν το Εννεάγραμμα. Έτσι, θα του δοθεί η ευκαιρία να μάθει για τους τύπους και όλες τις άλλες δυναμικές και παραλλαγές που υπάρχουν και να κάνει όπως λέω εγώ μόνος του την «εργασία με τον εαυτό».
Το Εννεάγραμμα είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο αυτογνωσίας και προσωπικής ανάπτυξης, καθώς μας δείχνει το χάρτη για να κατανοήσουμε το φίλτρο μέσα από το οποίο αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, τον κόσμο μέσα μας και γύρω μας. Η ανακάλυψη του εαυτού είναι μια διαδικασία, ένα ταξίδι, το οποίο δε σταματά μόλις ανακαλύψουμε τον τύπο μας. Ίσια – ίσια που αυτή η αποκάλυψη συμβάλλει στο ξεκίνημα αυτού του ταξιδιού. Είναι ένα εργαλείο το οποίο μας βοηθάει να είμαστε πιο συνειδητοί στη ζωή μας, να είμαστε παρόντες.
«Κάθε σκέψη, κάθε πράξη κάτω από το φως της συνείδησης, γίνεται ιερή»- Thich Nhat Hahn
Αν κάποιος θέλει να ανατρέξει σε ερωτηματολόγια που παρέχονται έναντι αμοιβής προτείνω τα κάτωθι:
1. Το Integrative Enneagram Questionnaire (4)
2. To Wagner Enneagram Personality Style Scales (5)
3. Το Riso-Hudson Enneagram Type Indicator (RHETI) (6)
Πέρα από την απλή περιέργεια που μπορεί να έχει κανείς, υπάρχουν και πρακτικές εφαρμογές καθώς αυτοπροσδιορίζει κανείς τον εαυτό του σε έναν από τους τύπους του εννεαγράμματος;
Βεβαίως! Η προσωπικότητά μας είναι μια σύνθεση τύπων, αλλά ένα πρότυπο (ένας τύπος από τους 9) υπερτερεί. Αυτό το πρότυπο περιλαμβάνει τα δυνατά μας σημεία, αλλά συγχρόνως και την ταύτισή μας με τις ανεκπλήρωτες ανάγκες από το παρελθόν (την παιδική μας ηλικία). Περιλαμβάνει την απόδρασή μας από τον έναν Βασικό Φόβο, και συγχρόνως την έμμονη αναζήτηση μιας Βασικής Επιθυμίας, την οποία μπορούμε να ονομάσουμε ως την ατζέντα του Εγώ. Η προσωπικότητα ασυνείδητα μπλοκάρει την Αληθινή μας Φύση, την Ουσία μας, καθώς είναι ταυτισμένη με την ατζέντα του Εγώ και πιστεύει πως μόνο αν κατακτήσει τη Βασική Επιθυμία, θα είναι ευτυχισμένη. Αυτή η ταύτιση εκφράζεται με ψυχολογικούς μηχανισμούς, μοντέλα συμπεριφοράς, που οδηγούν ασυνείδητα τη ζωή μας, και μας οδηγούν καθημερινά. Είναι ο τρόπος που «εγκαταλείπουμε τον εαυτό μας». (Riso – Hudson – «Η Σοφία μέσα από το Εννεάγραμμα»)
Το Εννεάγραμμα μας βοηθά να κατανοήσουμε τι κυνηγάμε ασυνείδητα και πώς συμπεριφερόμαστε για να το κατακτήσουμε. Συγχρόνως, μας δείχνει το χάρτη για να μάθουμε πώς να είμαστε παρόντες στη στιγμή, να είμαστε με επίγνωση και όχι σε ταύτιση. Έχοντας επίγνωση μπορούμε να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τη σχέση με τον εαυτό μας, τους άλλους και τη σύνδεσή μας με το όλον. Όπως αναφέραμε, ο προσδιορισμός του τύπου μας, είναι η αρχή του ταξιδιού και όχι ο τελικός προορισμός.
«Η μεγαλύτερη ευτυχία είναι να γνωρίζεις την πηγή της δυστυχίας» – Ντοστογιέφσκυ
Ο τύπος αυτός αλλάζει κατά τη διάρκεια της ζωής μας ή παραμένει σταθερός;
Ο τύπος δεν αλλάζει κατά τη διάρκεια της ζωή μας. Τα δυνατά μας σημεία, τα ταλέντα μας είναι πάντα εκεί, είναι τα δώρα μας και περιμένουν να τα αξιοποιήσουμε για να διαχειριστούμε τα ‘τυφλά’ μας σημεία, την ταύτισή μας με τη ατζέντα του Εγώ. Αυτό που μπορεί να αλλάξει κατά τη διάρκεια της ζωής μας είναι τα επίπεδα ανάπτυξης. Φανταστείτε πως οι 9 τύποι (τα 9 ‘οικογενειακά ονόματα’) είναι ένα σύνολο «οριζόντιων» κατηγοριών. Ο Don Richard Riso εισήγαγε και την κάθετη διάσταση στο Εννεάγραμμα, τα επίπεδα ανάπτυξης του κάθε τύπου όπως ονομάζονται.
Τα επίπεδα ανάπτυξης μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα ζητήματα πρωτεύουσας σημασίας που έχουμε σε κάποια δεδομένη στιγμή. Είναι ένας τρόπος για να μετρήσουμε πόσο έχουμε ταυτιστεί με την προσωπικότητά μας. Κάθε τύπος έχει τρεις βασικές κλίμακες, με τρία επίπεδα σε κάθε κλίμακα. (υγιής κλίμακα, μέση κλίμακα και ασθενής κλίμακα). Συνολικά τα επίπεδα στην κατακόρυφη διάσταση είναι 9.
Συνήθως οι περισσότεροι άνθρωποι λειτουργούμε στην μέση κλίμακα, η οποία αντιπροσωπεύει την κανονική συμπεριφορά κάθε τύπου. Όσο κατεβαίνουμε επίπεδα προς την ασθενή κλίμακα, τόσο λιγότερη ελευθερία έχουμε, και αν κατέβουμε στην ασθενή κλίμακα ταυτιζόμαστε πλήρως με την προσωπικότητα και τις καταστροφικές της συνήθειες. Αντίθετα, αν «εργαζόμαστε με τον εαυτό» μας μπορούμε να ανέβουμε επίπεδα και να φτάσουμε στην υγιή κλίμακα, όπου αντιπροσωπεύει τις μέγιστες λειτουργικές όψεις του κάθε τύπου.
Μέσα σε μια μέρα μπορούμε να μετακινηθούμε πολλά επίπεδα πάνω ή κάτω, ανάλογα με το τι συμβαίνει στη ζωή μας. Η διάθεση μπορεί να αλλάζει συχνά, αλλά δεν αλλάζει με την ίδια ταχύτητα το κέντρο βάρους του επίπεδου ανάπτυξης στο οποίο βρισκόμαστε. Τα επίπεδα ανάπτυξης εξηγούν πως είναι δυνατόν δύο άτομα να ανήκουν στον ίδιο τύπο, αλλά συγχρόνως να φαίνονται διαφορετικά ως προς τη στάση, τα κίνητρά τους και τη συμπεριφορά τους. Όσο πιο πολύ κατεβαίνουμε επίπεδα τόσο περισσότερο αναζητάμε όλο και πιο επιθετικά να κατακτήσουμε την αντζέντα του Εγώ (Βασική μας Επιθυμία) και επιβάλλουμε στους άλλους αυτό που θέλουμε να συμβεί.
Αν κάποιος αποφασίσει να ‘εργαστεί με τον εαυτό’ του με οδηγό το Εννεάγραμμα, δεν πρέπει μόνο να κατανοήσει με ακρίβεια τον τύπο του, αλλά και την κλίμακα των επιπέδων στα οποία ανεβοκατεβαίνει, καθώς και το κέντρο βάρους. Η κατανόηση και παρατήρηση αυτού του μηχανισμού βοηθάει στην αυτογνωσία, στην προσωπική ανάπτυξη και μεταμόρφωση.
Κλείνω τη συνέντευξη με μια προσωπική ερώτηση. Εσείς τι τύπος είστε; Και πώς ο αυτοπροσδιορισμός αυτός σας βοήθησε να βελτιώσετε τη ζωή σας ή τις σχέσεις σας;
Είμαι τύπος 1. Σε τι με βοήθησε αυτός ο αυτοπροσδιορισμός; Να κατανοήσω και να αποδεχτώ αυτό τον τύπο μέσα μου, ο οποίος έχοντας την ανάγκη της τελειότητας, κρίνει, κρίνει, κρίνει και «μουρμουράει» μέσα στο κεφάλι μου συνεχώς. Συχνά χαμογελάω μαζί του, ακούγοντας τις «υπέροχες» συμβουλές, και κριτικές του. Κάποιες φορές τσαντίζομαι, αλλά αυτό κρατάει πολύ λιγότερο σε σχέση με την απόκρισή μου στο παρελθόν. Αυτός ο αγώνας της τελειότητας, αυτή η τελειομανία για την ακρίβεια, είναι πολύ κουραστική, και συγχρόνως είναι μεγάλη σπατάλη ενέργειας και πόρων. Όπως αναφέρει η Ann Wilson Schaef (7): Η τελειομανία είναι κακομεταχείριση του εαυτού στον ύψιστο βαθμό.
Το Εννεάγραμμα μαζί με άλλα εργαλεία και πρακτικές που αξιοποιώ, σε συνδυασμό με την συνεχή καλλιέργεια του νου μου, μέσα από το πνευματικό μου μονοπάτι, με βοήθησε να αναπτύξω περισσότερο την αυτοπαρατήρηση, τη συμπόνια απέναντι στον εαυτό και στους άλλους, να θυμάμαι πως κατά βάθος αναζητώ την ποιότητα της διάκρισης και όχι της κριτικής και να μάθω να αποδέχομαι αυτό που συμβαίνει στην παρούσα στιγμή με υπομονή. Η προσευχή της Γαλήνης είναι ιδανική για τους τύπους 1, αλλά και σε όσους νιώθουν πως μέσα στη μέρα τους έχουν «αγκαλιάσει» στοιχεία του τύπου 1.
«Θεέ μου, χάρισέ μου τη γαλήνη να αποδέχομαι πράγματα που δεν μπορώ ν’ αλλάξω,
τη δύναμη να αλλάζω τα πράγματα που μπορώ
και τη σοφία να γνωρίζω τη διαφορά»
Περισσότερες πληροφορίες για το εργαστήριο του Εννεαγράμματος που διοργανώνει η Νίκη Ανάντι Κουλούρη στην Αθήνα, μάθετε περισσότερα εδώ
[toggle title="Παραπομπές"]
- https://www.gurdjieff.org/
- https://www.arica.org
- https://www.claudionaranjo.net/navbar_english/autobiography_english.html
- https://www.integrative9.com/getyourtype/?gclid=Cj0KCQiAj4biBRC-ARIsAA4WaFiS_fPW6Gm_ypqYsOgpurBoZUUkakAzV_059tW_LPNwzXZPdUv9je0aAo4UEALw_wcB
- https://www.wepss.com
- https://www.enneagraminstitute.com/rheti/
- https://annewilsonschaef.com/anne-wilson-schaef/
[/toggle]
