Ο πολιτισμός έγκειται στην ύπαρξη της γλώσσας, μας λέει ο δημιουργός γλώσσας Ντέιβιντ Πίτερσον. Σε μια ομιλία εξίσου φλογερή όσο και ξεκαρδιστική, μας δείχνει πώς η μελέτη, η διατήρηση και η επινόηση νέων γλωσσών μας βοηθούν να κατανοήσουμε τον συλλογικό μας ανθρωπισμό – και μας δίνει ένα σύντομο μάθημα στη Υψηλά Βαλυριανά High Valyrian, μία από τις δύο γλώσσες που δημιούργησε για το Game of Thrones (μαζί με την Ντοθράκι Dothraki). «Η γλώσσα δεν είναι απλώς ένα εργαλείο,» μας λέει. «Είναι η κληρονομιά μας, ο τρόπος να μεταδώσουμε το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος».
Advertisment
Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία
00:05
Κουτάλια.
00:08
Κούτες από χαρτόνι.
Advertisment
00:10
Ηλεκτρικά τραίνα για μπόμπιρες.
00:14
Εποχιακός στολισμός.
00:15
Φουσκωτοί παιδότοποι.
00:17
Κουβέρτες.
00:19
Καλάθια.
00:20
Χαλιά.
00:21
Τραπέζια σερβιρίσματος.
00:23
Έξυπνα τηλέφωνα.
00:24
Πιάνα.
00:26
Χιτώνες.
00:28
Φωτογραφίες.
00:29
Τι έχουν κοινό όλα αυτά τα πράγματα, εκτός του ότι είναι φωτογραφίες που τράβηξα τους τελευταίους τρεις μήνες, κι έτσι κατέχω τα πνευματικά δικαιώματα;
00:37
(Γέλια)
00:38
Είναι όλα εφευρέσεις που δημιουργήθηκαν με το ευεργέτημα της γλώσσας. Κανένα από αυτά δεν θα υπήρχε χωρίς τη γλώσσα. Φανταστείτε να δημιουργείτε οποιοδήποτε από αυτά ή να χτίσετε ένα ολόκληρο κτήριο σαν αυτό, χωρίς να έχετε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσετε τη γλώσσα ή χωρίς να επωφεληθείτε από κάθε γνώση που αποκτήθηκε με τη χρήση της γλώσσας. Βασικά, η γλώσσα είναι το πιο σημαντικό πράγμα σε όλον τον κόσμο. Ολόκληρος ο πολιτισμός μας στηρίζεται πάνω σε αυτήν. Κι αυτοί που αφιερώνουν τη ζωή τους στη μελέτη της -πώς προέκυψε η γλώσσα, πώς διαφέρουν οι γλώσσες, πώς διαφέρουν από τα συστήματα επικοινωνίας των ζώων — είναι οι γλωσσολόγοι. Η επίσημη γλωσσολογία είναι λίγο-πολύ ένας σχετικά νέος κλάδος της επιστήμης. Και αποκάλυψε πολύ σημαντικά πράγματα. Όπως για παράδειγμα, ότι τα ανθρώπινα συστήματα επικοινωνίας διαφέρουν ριζικά από αυτά των ζώων, ότι όλες οι γλώσσες είναι εξίσου εκφραστικές, ακόμη και αν το κάνουν με διαφορετικούς τρόπους.
01:37
Κι όμως, παρόλα αυτά, υπάρχουν πολλοί που αρέσκονται να εκφέρουν σημαντικές απόψεις για τη γλώσσα σαν να μπορούν να την κατανοήσουν το ίδιο όπως ένας γλωσσολόγος, για τον απλό λόγο ότι μιλούν τη γλώσσα. Και φυσικά, εάν μιλάτε μια γλώσσα, αυτό σημαίνει ότι δικαιούστε να μιλάτε για τη λειτουργία της όπως κάθε άλλος. Φανταστείτε ότι μιλάτε σε έναν χειρουργό και του λέτε, «Άκου, φίλε. Έχω μια καρδιά περίπου 40 χρόνια. Άρα μπορώ να έχω γνώμη για τα υποκατάστατα αορτικής βαλβίδας. Νομίζω ότι η γνώμη μου είναι ισάξια με τη δική σου». Κι όμως, αυτό ακριβώς συμβαίνει.
02:09
Εδώ ο Νιλ Ντεγκράς Τάισον λέει ότι στην ταινία «Η Άφιξη», θα έφερνε έναν κρυπτογράφο — κάποιον που μπορεί να αποκρυπτογραφήσει ένα μήνυμα σε γλώσσα που ήδη ξέρει — αντί για έναν γλωσσολόγο, για να επικοινωνήσει με τους εξωγήινους, γιατί τι θα έκανε ο γλωσσολόγος — πώς θα ήταν χρήσιμος να μιλήσει με κάποιον την γλώσσα του οποίου δεν γνωρίζουμε; Αν και φυσικά, η ταινία «Η Άφιξη» δεν απαλλάσσεται. Αν είναι δυνατόν — άκου, φίλε: εξωγήινοι κατεβαίνουν στη Γη μέσα σε τεράστια διαστημόπλοια, και δεν θέλουν τίποτα άλλο παρά να επικοινωνήσουν μαζί μας, και προσλαμβάνετε έναν γλωσσολόγο;
02:42
(Γέλια)
02:43
Μήπως η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει οικονομικές δυσκολίες;
02:46
(Γέλια)
02:48
Πολλά από αυτά μπορούν να αποδοθούν σε παρεξηγήσεις, και για το τι είναι η γλώσσα και για την επίσημη μελέτη της γλώσσας, τη γλωσσολογία. Και νομίζω ότι όσα βρίσκονται πίσω από πολλές από αυτές τις παρεξηγήσεις τα συνοψίζει ένα θαυμάσιο άρθρο στο περιοδικό «Forbes», με θέμα γιατί οι μαθητές των γυμνασίων δεν θα πρέπει να μαθαίνουν ξένες γλώσσες. Θα παραθέσω κάποια αποσπάσματα από αυτό και θέλω να δω αν μπορείτε να καταλάβετε τι κρύβεται πίσω από αυτές τις ιδέες και απόψεις. «Οι Αμερικανοί σπανίως διαβάζουν κλασικά έργα, ακόμη και σε μετάφραση». Με άλλα λόγια, γιατί να κοπιάσετε να μάθετε μια ξένη γλώσσα αφού τελικά δεν πρόκειται καν να διαβάσετε το κλασικό έργο στο πρωτότυπο; Ποιο είναι το όφελος; «Το να μαθαίνετε ξένες γλώσσες στο σχολείο είναι χαμένος χρόνος σε σχέση με άλλα πράγματα που θα μπορούσατε να μάθετε στο σχολείο». «Η Ευρώπη έχει πολλές γλωσσικές ομάδες μαζεμένες σε σχετικά μικρό χώρο». Έτσι οι Αμερικάνοι, ποιον λόγο έχετε για να μάθετε μια άλλη γλώσσα; Τα χρήματα που θα ξοδέψετε δεν θα σας ωφελήσουν πολύ. Ένα αγαπημένο μου, «Ένας μαθητής στο Μπέρμιγχαμ θα πρέπει να ταξιδέψει περίπου 1.600 χιλιόμετρα έως τα σύνορα με το Μεξικό, αλλά και πάλι, θα υπάρχουν αρκετοί που μιλούν Αγγλικά για να εξυπηρετηθεί». Με άλλα λόγια, αν μπορείτε να κουνάτε πέρα δώθε τα χέρια σας και μπορείτε να φτάσετε όπου θέλετε να πάτε, τότε δεν υπάρχει οποιοσδήποτε λόγος να μάθετε μια ξένη γλώσσα.
04:05
Κάτω από όλες αυτές τις στάσεις βρίσκεται η γενικότερη αντίληψη, ότι η γλώσσα είναι ένα εργαλείο. Και αυτή η αντίληψη φαίνεται αρκετά βάσιμη. Η γλώσσα αποτελεί εργαλείο με την έννοια ότι κάνεις περισσότερα αν μιλάς την τοπική γλώσσα, από ό,τι αν δεν την μιλάς. Όμως υπονοείται ότι η γλώσσα είναι απλώς και μόνο ένα εργαλείο, και αυτό είναι απολύτως λανθασμένο. Αν η γλώσσα ήταν εργαλείο, ειλικρινά, δεν θα ήταν τόσο καλό εργαλείο. Και θα την είχαμε εγκαταλείψει εδώ και καιρό για κάτι πολύ καλύτερο. Σκεφτείτε οποιαδήποτε πρόταση. Να μια πρόταση που σίγουρα την έχω πει: «Χθες είδα τον Κιν». Έχω φίλο που λέγεται Κιν, Και όταν λέω την πρόταση, «Χθες είδα τον Κιν», νομίζετε ότι πραγματικά όλα όσα βρίσκονται στο μυαλό μου πλέον εμφυτεύονται στο δικό σας μυαλό μέσω αυτής της πρότασης; Είναι απίθανο, γιατί συμβαίνουν πολλά άλλα.
04:50
Όπως όταν λέω «χθες». Μπορεί να σκεφτώ τι καιρό είχε χθες επειδή ήμουν εκεί. Και αν θυμάμαι, μάλλον θα θυμηθώ ότι κάτι ξέχασα να στείλω στο mail, που όντως το ξέχασα. Είχα προσχεδιάσει το αστείο, αλλά πραγματικά ξέχασα να στείλω κάποιο μήνυμα. Κι έτσι πρέπει να το στείλω τη Δευτέρα, γιατί τότε θα γυρίσω σπίτι. Και φυσικά, όταν σκέφτομαι τη Δευτέρα, θυμάμαι το «Manic Monday» των Bangles. Ωραίο τραγούδι! Και όταν λέω τη λέξη «είδα», σκέφτομαι το λογοπαίγνιο: «”Βλέπω (τι εννοείς)!” είπε ο τυφλός καθώς σήκωνε το σφυρί και το πριόνι». Πάντα το κάνω. Το θυμάμαι κάθε φορά που ακούω ή λέω αυτή τη λέξη, γιατί συνήθιζε να το λέει ο παππούς μου, έτσι μου τον θυμίζει. Και για κάποιον λόγο επιστρέφουμε στο «Manic Monday». Και με τον Κιν, όταν λέω κάτι όπως «Χθες είδα τον Κιν», θα σκεφτώ τις περιστάσεις κάτω από τις οποίες τον είδα. Και έτυχε να ήταν εκείνη την ημέρα. Εδώ είναι με τη γάτα μου. Και φυσικά, εάν σκέφτομαι τον Κιν, θα σκεφτώ ότι τώρα πάει στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, και ότι ο καλός μου φίλος Τζον και η μητέρα μου αποφοίτησαν μαζί από το αυτό, η ξαδέρφη μου η Κέιτι φοιτά τώρα στο ίδιο πανεπιστήμιο. Και πάλι στο «Manic Monday».
05:52
Αλλά όλα αυτά είναι μόνο ένα μικρό μέρος από όσα συμβαίνουν μέσα στο μυαλό σας ανά πάσα στιγμή που μιλάτε. Και το μόνο που έχουμε για να απεικονίσουμε όλο αυτό το χάλι που γίνεται μέσα στο κεφάλι σας, είναι αυτό. Πραγματικά, μόνο αυτό έχουμε.
06:04
(Γέλια)
06:05
Απορείτε ότι το σύστημά μας είναι ανεπαρκές; Για να σας δώσω κάτι παρόμοιο, φανταστείτε να θέλετε να μάθετε πώς είναι να τρώτε τούρτα, εάν, αντί να φάτε την τούρτα, θα χρειαζόταν να καταπιείτε τα υλικά που φτιάχνουμε την τούρτα, ένα ένα, μαζί και τις οδηγίες για το πώς συνδυάζουμε αυτά τα υλικά για να γίνει η τούρτα. Θα έπρεπε να φάτε και τις οδηγίες.
06:28
(Γέλια)
06:29
Εάν έτσι έπρεπε να βιώσουμε την τούρτα, δεν θα τρώγαμε ποτέ τούρτα. Κι όμως, η γλώσσα είναι ο μόνος τρόπος — ο μόνος τρόπος — να μπορέσουμε να καταλάβουμε τι συμβαίνει εδώ μέσα, στο μυαλό μας. Αυτή είναι η εσωτερικότητά μας, αυτό που μας κάνει ανθρώπους, αυτό που μας διαφοροποιεί από τα άλλα ζώα. Όλα είναι κάπου εδώ μέσα, και το μόνο που έχουμε για να τα αποδώσουμε είναι οι γλώσσες μας. Η γλώσσα είναι ο καλύτερος τρόπος να πούμε τι έχουμε στο μυαλό μας. Αν θέλω να ρωτήσω κάτι σημαντικό όπως: «Ποια είναι η φύση της ανθρώπινης σκέψης και των συναισθημάτων;» Θα θέλατε είναι να εξετάσετε όσο περισσότερες γλώσσες είναι δυνατόν. Η μία δεν επαρκεί. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα, να μια φωτογραφία του μικρού Ρόμαν, που την τράβηξα με μια κάμερα 12 μεγαπίξελ. Τώρα, εδώ είναι η ίδια φωτογραφία με πολύ λιγότερα πίξελ. Προφανώς, καμία από τις φωτογραφίες δεν είναι αληθινή γάτα. Αλλά η μια σας δίνει πολύ καλύτερη αίσθηση από την άλλη για το τι είναι γάτα.
07:30
Η γλώσσα δεν είναι απλώς ένα εργαλείο. Είναι η κληρονομιά μας, είναι ο τρόπος μας να εκφράσουμε τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος. Και φυσικά εννοώ ότι είναι κληρονομιά όλων των ανθρώπων παντού. Και όταν χάνουμε ακόμη και μια γλώσσα, η εικόνα αυτή χάνει την ευκρίνειά της.
07:45
Έτσι τα τελευταία 10 χρόνια, ως επάγγελμα αλλά και για διασκέδαση, δημιουργώ γλώσσες. Αυτές λέγονται «conlangs», η αγγλική συντομογραφία του όρου «κατασκευασμένες γλώσσες». Κι όπως σας παρουσιάζω μαζί τα γεγονότα, ότι χάνονται γλώσσες από τον πλανήτη κι ότι εγώ δημιουργώ ολοκαίνουργιες γλώσσες, θα νομίσετε ότι υπάρχει κάποια μη επιφανειακή σχέση μεταξύ αυτών των δύο. Πράγματι, κάποιοι άνθρωποι έχουν κάνει τη σύνδεση. Αυτός είναι κάποιος που έγινε έξαλλος επειδή υπήρχε μια τεχνητή γλώσσα στο «Άβαταρ» του Τζέιμς Κάμερον. Λέει ότι, «Στα τρία χρόνια που χρειάστηκε ο Τζέιμς Κάμερον για να βγάλει το Άβαταρ στην οθόνη, μια γλώσσα πέθανε». Μάλλον πάνω από μία, για την ακρίβεια. «Δυστυχώς η γλώσσα των Na’vi δεν θα γεμίσει το κενό της …» Μια όντως βαθυστόχαστη και πικρή δήλωση — αν δεν την σκεφτείτε καθόλου.
08:32
(Γέλια)
08:34
Αλλά όταν ήμουν στην Καλιφόρνια ολοκλήρωσα δύο ειδικότητες. Η μία ήταν η γλωσσολογία και η άλλη τα Αγγλικά. Και φυσικά, η Αγγλική Φιλολογία, η μελέτη των Αγγλικών, όπως ξέρουμε, δεν είναι στην ουσία η μελέτη της Αγγλικής γλώσσας, είναι η μελέτη της λογοτεχνίας. Η λογοτεχνία είναι κάτι υπέροχο, επειδή βασικά, με την ευρεία έννοια, η λογοτεχνία είναι κάτι σαν τέχνη· υποπίπτει στην κατηγορία των τεχνών. Και με τη λογοτεχνία, οι συγγραφείς δημιουργούν ολόκληρα νέα πλάσματα και ιστορίες. Κι έχει ενδιαφέρον να δούμε πόσο βάθος και συναίσθημα, και τι μοναδικό πνεύμα βάζουν οι συγγραφείς σε αυτά τα πλασματικά όντα. Τόσο πολύ που, εννοώ — ρίξτε μια ματιά εδώ. Υπάρχει μια ολόκληρη σειρά βιβλίων που έχουν γραφτεί για φανταστικούς χαρακτήρες Λες και ολόκληρο το βιβλίο είναι μόνο ένα φτιαχτό, ψεύτικο ανθρώπινο πλάσμα. Υπάρχει ένα ολόκληρο βιβλίο για τον Τζορτζ Φ. Μπάμπιτ του «Μπάμπιτ» του Σίνκλερ Λιούις, και σας βεβαιώ ότι είναι μεγαλύτερο από το «Μπάμπιτ», που είναι σύντομο βιβλίο. Το θυμάται κανένας αυτό; Είναι πολύ καλό, νομίζω καλύτερο από τον «Κεντρικό δρόμο» του ιδίου. Είναι προσωπική άποψη, βέβαια. Άρα δεν αμφισβητούμε το γεγονός ότι η λογοτεχνία είναι ενδιαφέρουσα. Αλλά παρά αυτό το γεγονός, ούτε η γλωσσολογία ενδιαφέρεται για το τι μπορούν οι κατασκευασμένες γλώσσες να μας πουν για το βάθος του ανθρώπινου πνεύματος ως καλλιτεχνική επιδίωξη.
09:52
Θα σας δώσω ένα ωραίο παράδειγμα. Πριν λίγο καιρό γράφτηκε ένα άρθρο για μένα στο περιοδικό των αποφοίτων του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια. Και όταν έγραφαν το άρθρο, ήθελαν κάποιον να πει και την αντίθετη άποψη, που, αν το καλοσκεφτείτε, φαίνεται μάλλον παράδοξο. Απλώς μιλάς για κάποιον άνθρωπο, και θες να βρεις κάποιον από την αντίθετη πλευρά αυτού του ατόμου.
10:11
(Γέλια)
10:13
Βασικά είναι ένα εγκωμιαστικό άρθρο, αλλά τέλος πάντων. Έτσι έτυχε να βρουν έναν από τους πιο λαμπρούς γλωσσολόγους της εποχής μας, τον Τζορτζ Λάκοφ, που είναι γλωσσολόγος εδώ στο Μπέρκλεϊ. Και το έργο του άλλαξε ριζικά το πεδίο της γλωσσολογίας και της γνωσιακής επιστήμης. Κι όταν ρωτήθηκε για τη δουλειά μου κι εν γένει για την κατασκευή γλωσσών, είπε, «Αλλά πρέπει να γίνουν πολλά στη μελέτη της γλώσσας. Θα πρέπει να δώσετε τον χρόνο σας σε κάτι πραγματικό». Ναι. «Κάτι πραγματικό». Σας θυμίζει κάτι αυτό; Για να χρησιμοποιήσω ακριβώς το ίδιο πλαίσιο που ο ίδιος εφηύρε, θα αναφερθώ στη γενική αντίληψη που αναφέραμε νωρίτερα: η γλώσσα είναι εργαλείο. Κι αυτός φαίνεται να εργάζεται με βάση αυτή την αντίληψη, ότι δηλαδή η γλώσσα είναι χρήσιμη όταν χρησιμοποιείται για την επικοινωνία. Η γλώσσα είναι άχρηστη όταν δεν χρησιμοποιείται για την επικοινωνία. Σας κάνει να αναρωτηθείτε: Τι κάνουμε με τις νεκρές γλώσσες; Αλλά τέλος πάντων.
11:04
Έτσι, εξαιτίας αυτής της ιδέας, θα φανεί ως το άκρο άωτο της παράνοιας να κάνετε στην πλατφόρμα Duolingo μαθήματα για τα Υψηλά Βαλυριανά, τη γλώσσα που δημιούργησα για το Game of Thrones. Ίσως αναρωτηθείτε, τι στο καλό μαθαίνουν 740 χιλιάδες άνθρωποι;
11:20
(Γέλια)
11:23
Ας ρίξουμε μια ματιά, λοιπόν. Τι μαθαίνουν; Τι είναι δυνατόν να μαθαίνουν; Έχοντας υπόψιν ότι η άλλη γλώσσα για αυτό — είναι για ανθρώπους που μιλούν Αγγλικά — οι Αγγλόφωνοι μαθαίνουν αρκετά. Να μια πρόταση που μάλλον δεν θα χρησιμοποιήσουν στην επικοινωνία σε όλη τους τη ζωή: «Vala ābre urnes». «Ο άνδρας βλέπει τη γυναίκα». Η μικρή μεσαία γραμμή μας δείχνει τη μετάφραση λέξη-προς-λέξη. Και πραγματικά μαθαίνουν κάποια συναρπαστικά πράγματα, ειδικά αν είναι ομιλητές της Αγγλικής. Μαθαίνουν ότι το ρήμα μπορεί να μπει στο τέλος της πρότασης. Δεν γίνεται αυτό στα Αγγλικά όταν έχετε και αντικείμενο. Μαθαίνουν ότι μερικές φορές μια γλώσσα δεν έχει κάτι αντίστοιχο για το άρθρο «the» – λείπει εντελώς. Το κάνουν αυτό οι γλώσσες. Μαθαίνουν ότι ένα μακρό φωνήεν ουσιαστικά έχει μακρύτερη διάρκεια, σε σχέση με τα άλλα φωνήεντα, όπως τα δικά μας μακρά φωνήεντα· στην ουσία έχουν την ίδια διάρκεια. Μαθαίνουν ότι υπάρχουν κάποιες μικρές καταλήξεις. Χμμ; Τι είναι αυτό; Καταλήξεις που ονομάζονται «πτώσεις» μπαίνουν στο τέλος των ουσιαστικών –
12:23
(Γέλια)
12:24
που δηλώνουν ποιος κάνει τι σε ποιον μέσα σε μια πρόταση. Ακόμη κι αν αφήσετε τις λέξεις στην ίδια σειρά αλλά αλλάξετε τις καταλήξεις, αλλάζει το ποιος κάνει τι σε ποιον. Μαθαίνουν ότι οι γλώσσες μπορεί να κάνουν τα ίδια πράγματα, με διαφορετικό τρόπο. Και ότι είναι διασκεδαστικό να μαθαίνεις γλώσσες. Μαθαίνουν να σέβονται τη Γλώσσα, τη Γλώσσα με κεφαλαίο το «Γ». Και δεδομένου ότι 88% των Αμερικανών μιλούν μόνο Αγγλικά στο σπίτι, δεν θεωρώ ότι αυτό είναι απαραιτήτως κακό.
12:56
Ξέρετε γιατί πεθαίνουν οι γλώσσες στον πλανήτη μας; Όχι γιατί οι κυβερνήσεις επιβάλλουν κάποια γλώσσα με μια μειονότητα, ή επειδή εξαλείφεται ολόκληρη η ομάδα ομιλητών μιας γλώσσας. Αυτό έχει βεβαίως συμβεί στο παρελθόν, και συμβαίνει και τώρα, αλλά δεν είναι ο κύριος λόγος. Ο κύριος λόγος είναι ότι το παιδί μιας οικογένειας, που μιλάει μια γλώσσα οι οποία δεν ομιλείται ευρέως στην κοινότητά τους, δεν μαθαίνει αυτή τη γλώσσα. Γιατί; Επειδή αυτή η γλώσσα δεν χαίρει εκτίμησης από την κοινότητα. Επειδή η γλώσσα δεν είναι χρήσιμη. Γιατί το παιδί δεν μπορεί να βρει δουλειά αν ομιλεί αυτή τη γλώσσα. Επειδή εάν η γλώσσα είναι απλώς ένα εργαλείο, τότε μαθαίνοντας τη μητρική τους γλώσσα έχουν σχεδόν την ίδια ωφέλεια όπως όταν μαθαίνουν Υψηλά Βαλυριανά, άρα γιατί να μπουν στον κόπο;
13:46
Βέβαια… ίσως η μελέτη της γλώσσας να μην οδηγήσει σε πολύ μεγαλύτερη γλωσσολογική ευχέρεια. Αλλά αυτό δεν έχει και πολλή σημασία. Ίσως αν περισσότεροι άνθρωποι μελετούν περισσότερες γλώσσες, αυτό να οδηγήσει σε περισσότερη γλωσσολογική ανεκτικότητα και σε λιγότερο γλωσσολογικό επεκτατισμό. Ίσως αν πραγματικά σεβαστούμε τη γλώσσα γι’ αυτό που είναι — κυριολεκτικά η μεγαλύτερη επινόηση στη ιστορία της ανθρωπότητας — τότε στο μέλλον, θα μπορούμε να τιμούμε εξίσου τις γλώσσες που κινδυνεύουν και τις ζωντανές γλώσσες, κι όχι σαν μουσειακά εκθέματα.
14:20
(Υψηλά Βαλυριανά) Kirimvose. Ευχαριστώ.
14:22
(Χειροκρότημα)
Photo: Author/Depositphotos
