Σε ταινίες και σειρές, οι ανήσυχοι φίλοι και τα μέλη μιας οικογένειας οργανώνουν παρεμβάσεις σε ένα άτομο που αντιμετωπίζει πρόβλημα με το αλκοόλ ή τη χρήση ναρκωτικών. Η σκέψη και η ελπίδα είναι ότι το άτομο, όταν έρχεται αντιμέτωπο με ανθρώπους που το αγαπούν και έχουν τις καλύτερες προθέσεις, θα αποφασίσει να αναγνωρίσει το πρόβλημα και θα σταματήσει την κατάχρηση, θα λάβει βοήθεια με κάποια μορφή και θα ξεκινήσει ένα νέο κεφάλαιο στη ζωή του. Μετά από πολλά δάκρυα και αγκαλιές, το άτομο τελικά δεσμεύεται σε έναν νέο τρόπο ζωής.
Πρόκειται λίγο για έναν μαγικό ρεαλισμό, μια προσέγγιση που «δένει» ρεαλιστικές αναπαραστάσεις του κόσμου και των ανθρώπων με κάποια μαγικά στοιχεία. Ως προσέγγιση βοήθειας προς κάποιον με διαταραχή κατάχρησης ουσιών όμως, μπορεί να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό – ειδικά όταν δεν εμπλέκονται ειδικοί.
Advertisment
Οι περισσότεροι άνθρωποι αντιλαμβάνονται στο δευτερόλεπτο που μπαίνουν σε έναν χώρο και βλέπουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα ότι κάτι ετοιμάζεται και δεν θα είναι καλό. Τα αντικείμενα της παρέμβασης νιώθουν περισσότερο στοχοποιημένα και ντροπιασμένα με αυτό τον τρόπο, καθώς αντιλαμβάνονται ότι επικρίνονται. Μπορεί επίσης να νιώθουν ιδιαίτερα ευάλωτοι, ξέροντας ότι οι άλλοι άνθρωποι συζητούσαν γι’ αυτούς.
Όλο αυτό συνεισφέρει στην υιοθέτηση μιας αμυντικής ή και επιθετικής στάσης, που κάνει ακόμα πιο δύσκολη τη διαδικασία έκφρασης ανησυχίας από τους αγαπημένους του. Επιπροσθέτως, όσοι έχουν οργανώσει την παρέμβαση μπορεί άθελά τους να προσβάλουν ή να πληγωθούν που η αγάπη τους δεν είναι αρκετή για να κινητοποιήσει την αλλαγή σε κάποιον άλλο. Ουσιαστικά, η πιθανότητα και οι δύο πλευρές να πληγωθούν είναι σημαντικά μεγάλη.
Ποιοι άλλοι τρόποι υπάρχουν όμως που να είναι αποτελεσματικοί και να εκφράζουν την αυθεντική ανησυχία των ανθρώπων που νοιάζονται προς ένα άτομο που κάνει χρήση ουσιών ή αλκοόλ; Αρχικά, προσφέρω κάποιες προτάσεις για να δημιουργήσουμε έναν χώρο για παραγωγική συζήτηση και στη συνέχεια κάποιες ανοιχτές ερωτήσεις. Είναι κρίσιμη όμως η σωστή πλαισίωση των ερωτήσεων επειδή δεν θέλουμε να πιστέψει το άτομο ότι το επικρίνουμε.
Advertisment
1. Ρυθμίζουμε τις προσδοκίες μας: Δεν μπορεί εύκολα σε μία συζήτηση να αποφασίσει κανείς ότι θα ακολουθήσει από εκεί και στο εξής έναν τρόπο ζωής χωρίς ουσίες. Μπορεί να μην υπάρχουν τέτοιες στιγμές αποκάλυψης.
2. Προσωπική συζήτηση σε προστατευμένο περιβάλλον: Η οργάνωση παρέμβασης με διάφορους ανθρώπους ως πρώτη κίνηση πιθανότατα θα γυρίσει μπούμερανγκ.
3. Αναφέρουμε απευθείας το θέμα της κουβέντας: Ένας άνθρωπος που σας γνωρίζει μπορεί να καταλάβει εύκολα «πού το πάτε».
4. Η διάρκεια της ποιοτικής συζήτησης έχει σημασία: Για αρχή είναι καλύτερα μια σύντομη συζήτηση. Προετοιμαστείτε να κάνετε πίσω αν τα πράγματα γίνουν επιθετικά, καθώς αν επιμείνετε θα μειώσετε τις πιθανότητες μελλοντικών συζητήσεων.
5. Χρησιμοποιούμε στοιχεία δικών μας εμπειριών χωρίς να γινόμαστε εγωκεντρικοί: Μη πάρετε το ρόλο του ειδικού. Μην πείτε «Έχεις πιάσει πάτο» και αποφύγετε το «πρέπει να…». Κάντε δηλώσεις σχετικά με δικές σας παρατηρήσεις. Μην αναφέρετε δηλώσεις άλλων γιατί μπορεί να φανεί ως κουτσομπολιό.
Παρακάτω αναφέρονται κάποιες γενικές ερωτήσεις που μπορεί να εξυπηρετήσουν ως σημεία αφετηρίας για μια σειρά δύσκολων συζητήσεων. Η καλή ερώτηση είναι αυτή που δεν μπορεί να απαντηθεί εύκολα και απλά με λίγα λόγια. Αντιθέτως, ανοίγει το χώρο για περισσότερη εξερεύνηση και κουβέντα:
– Ποια ήταν η πρώτη σου εμπειρία κατανάλωσης αλκοόλ ή ουσιών; Πώς σε έκανε να νιώσεις, σου άρεσε;
– Παίρνεις ευχαρίστηση από τα ναρκωτικά ή το αλκοόλ που είναι διαφορετικό από άλλες απολαύσεις;
– Πώς βλέπεις τον εαυτό σας και σε ποιο σημείο «μπαίνει» το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά σε αυτή την εικόνα;
– Ποια είναι τα όνειρά σου για τη ζωή; Σε βοηθούν οι ουσίες να τα πραγματοποιήσεις; Αν τα όνειρα και οι ελπίδες σου έχουν ξεθωριάσει, παίζει κάποιο ρόλο η κατάχρηση σε αυτό;
– Πιστεύεις ότι οι άνθρωποι περιμένουν κάτι συγκεκριμένο από εσένα και πώς το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά επιδρούν σε αυτές τις προσδοκίες;
– Υπάρχουν άνθρωποι στη ζωή σου που πίνουν και κάνουν χρήση ουσιών ώστε να νιώθεις κάποια πίεση να συμμετέχεις κι εσύ ενώ στην πραγματικότητα δεν θες;
Πώς νοηματοδοτείς τη χρήση αλκοόλ ή ουσιών; Με ποια συναισθήματα τη συνδέεις;
– Ανησυχείς για τη χρήση αλκοόλ ή ουσιών;
– Υπάρχουν πράγματα που θες αλλά δεν μπορείς να αποκτήσεις; Σε βοηθούν οι ουσίες στην εκπλήρωση αυτών των αναγκών;
– Υπάρχουν μειονεκτήματα ή συνέπειες της χρήσης; Οι συνέπειες θα μπορούσαν να είναι συναισθηματικές και οργανικές.
Πώς νιώθεις όταν δεν πίνεις ή δεν κάνεις χρήση; Νιώθεις ο εαυτός σου, λιγότερο ή περισσότερο; Και πώς είναι αυτός ο εαυτός; Σου αρέσει;
– Λες ποτέ ψέματα για τη χρήση, το κάνεις κρυφά ή όχι; Νιώθεις τύψεις;
– Γνωρίζεις ότι υπάρχουν άνθρωποι που νοιάζονται για εσένα και στους οποίους μπορείς να βασιστείς;
– Νιώθεις ποτέ ότι χρειάζεσαι τις ουσίες ή το αλκοόλ και δεν το θες απλώς;
– Βλέπεις αλλαγές στη συμπεριφορά σου με τον καιρό; Αν ναι, ποιες είναι αυτές;
– Θα μπορούσε κάτι άλλο να παίξει το ρόλο που παίζουν τώρα στη ζωή σου το αλκοόλ ή οι ουσίες;
Πρόκειται για μια ενδεικτική λίστα ερωτήσεις για να ξεκινήσουμε έναν διάλογο. Ο τρόπος με τον οποίο γίνονται αυτές οι ερωτήσεις παίζει κυρίαρχο ρόλο. Αν τις κάνετε με έντονο και γρήγορο τρόπο μπορεί να μοιάζουν σαν ανάκριση, κάτι που θα κάνει φυσικά το άτομο αμυντικό. Χρειάζεται να είστε υπομονετικοί και να ακούτε.
Πηγή:
www.psychologytoday.com/us/blog/philosophy-stirred-not-shaken/202101/how-talk-people-about-their-alcohol-or-drug-use
