Το άγχος είναι μια παγκόσμια ανθρώπινη εμπειρία. Από εξελικτική άποψη, η λειτουργία του εγκεφάλου δεν είναι να μας κάνει ευτυχισμένους. Η λειτουργία του είναι να μας προστατεύει κρατώντας μας σε επιφυλακή για πιθανές απειλές. Ο εγκέφαλός μας είναι δεξιοτέχνης στη δημιουργία υποθετικών σεναρίων «τι θα γινόταν αν» για το τι θα μπορούσε ενδεχομένως να πάει στραβά.
Οι επιτυχημένοι άνθρωποι είναι εξοικειωμένοι με αυτόν τον αριστοτέχνη παραμυθά. Είναι επιρρεπείς σε μοτίβα σκέψης που αυξάνουν το άγχος καθώς βιώνουν τεράστια πίεση για να ανταποκριθούν στις προσδοκίες που έχουν θέσει οι ίδιοι. Ωστόσο, πολλά μοτίβα βασίζονται σε λανθασμένες υποθέσεις. Ο εντοπισμός αυτών των μοτίβων σκέψης είναι ένα ουσιαστικό βήμα για τη μείωση του άγχους και την ανάκτηση της εσωτερικής ηρεμίας.
Advertisment
6 μοτίβα σκέψης που αυξάνουν τα επίπεδα του άγχους
1. «Εγώ φταίω»
Ο εσωτερικός μας κριτής μπορεί να μας κατηγορεί επειδή δεν καταφέρνουμε να ανταποκριθούμε στις προσδοκίες. Και το κάνει, ακόμη και αν δεν είναι δικό μας λάθος.
Για παράδειγμα, μπορεί να κατηγορείτε τον εαυτό σας ότι δεν καταφέρατε να κερδίσετε μια προαγωγή, ενώ στην πραγματικότητα πολλοί υποψήφιοι με υψηλά προσόντα έκαναν αίτηση για την ίδια ευκαιρία. Σε ένα τέτοιο ανταγωνιστικό περιβάλλον, η απόφαση να προαχθεί ένας άλλος υποψήφιος μπορεί να βασίστηκε σε εξωτερικούς παράγοντες πέρα από τον έλεγχό σας, όπως η τύχη ή οι εξωτερικές διασυνδέσεις. Μπορεί να είναι δύσκολο όταν οι προσπάθειές σας δεν οδηγούν στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Ας μην το κάνουμε δυσκολότερο προσθέτοντας αδικαιολόγητη αυτοκριτική στην κατάσταση.
2. «Έχω άγχος για τα πάντα»
Η ζωή είναι απρόβλεπτη. Εμφανίζει εμπόδια την πιο ακατάλληλη στιγμή. Εκεί που ανακτάμε κάποια υποψία ελέγχου, η ζωή αποφασίζει να μας φέρει αντιμέτωπους με μερικές ακόμα προκλήσεις. Τείνουμε να στοιβάζουμε τα προβλήματά μας το ένα πάνω στο άλλο αντί να προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε το καθένα ξεχωριστά. Το άγχος κορυφώνεται καθώς μας καταβάλλει το συνολικό τους βάρος. Το περιεχόμενο των προβλημάτων θολώνει το ένα μέσα στο άλλο, γεγονός που καθιστά εκθετικά πιο δύσκολη την επίλυσή τους.
Advertisment
Έχουν υπάρξει αμέτρητες περιπτώσεις όπου οι ασθενείς μου είπαν ότι έχουν άγχος για «τα πάντα». Σε ένα τέτοιο σενάριο, τους ζητώ να απαριθμήσουν τις ανησυχίες τους από τις πιο έντονες προς τις λιγότερο έντονες που προκαλούν άγχος. Στη συνέχεια, εξετάζουμε κάθε ανησυχία μία προς μία. Η διάσπαση των προβλημάτων σε μικρά κομμάτια τα καθιστά ευκολότερα διαχειρίσιμα.
3. «Αισθάνομαι παγιδευμένος/η»
Είναι δύσκολο να πάρουμε αποφάσεις όταν τις θεωρούμε μη αναστρέψιμες. Ωστόσο, πολλές αποφάσεις είναι αναστρέψιμες. Αν δεν είστε ευχαριστημένοι με μια θέση εργασίας, μπορείτε πάντα να αρχίσετε να ψάχνετε για την επόμενη. Αν δεν είστε ευχαριστημένοι με τον τόπο διαμονής σας, μπορείτε πάντα να εξερευνήσετε την επόμενη κίνησή σας. Το ίδιο ισχύει και για τις σχέσεις.
Οι αποφάσεις συχνά συνοδεύονται από μεγάλη ευθύνη και πιθανές συνέπειες. Πάρτε το χρόνο σας για να συγκεντρώσετε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες πριν πάρετε μια σωστή απόφαση. Η αντιστροφή της πορείας σας μπορεί να έχει μεγάλο κόστος για εσάς και τους άλλους. Ωστόσο, μπορείτε να αλλάξετε γνώμη. Αυτή η συνειδητοποίηση αφαιρεί λίγο από το βάρος του να παίρνουμε την τέλεια απόφαση κάθε φορά που φτάνουμε σε μια διασταύρωση.
4. «Ή όλα ή τίποτα»
Η σκέψη με όρους άκρων είναι συνηθισμένη, επειδή απλοποιεί τη λήψη αποφάσεων. Είναι ευκολότερο να διαλέξουμε μεταξύ του μαύρου ή του λευκού σε σύγκριση με τις διάφορες αποχρώσεις του γκρι κατά μήκος ενός συνεχούς.
Εντούτοις, παραλείποντας να εξετάσουμε το φάσμα όλων των πιθανοτήτων μπορεί οδηγήσει σε υπερβολικό άγχος. Όταν οι μόνες σας επιλογές είναι 0 ή 100, δεν δίνετε στον εαυτό σας κανένα περιθώριο λάθους. Αν δεν πετύχετε το τέλειο 100, τότε έχετε αποτύχει. Σκεφτείτε τις επιπτώσεις αυτού του μοτίβου σκέψης αν δίνετε εξετάσεις, αν πηγαίνετε σε μια συνέντευξη για θέση εργασίας κλπ.
Υπάρχουν βέβαια καταστάσεις στις οποίες δικαιολογείται η σκέψη «όλα ή τίποτα» Παραδείγματα περιλαμβάνουν έναν χειρουργό που εκτελεί μια επέμβαση, έναν γιατρό που συνταγογραφεί φάρμακα ή έναν πιλότο που πετάει ένα αεροπλάνο. Τα λάθη σε τέτοιες καταστάσεις μπορούν να οδηγήσουν σε καταστροφικά αποτελέσματα. Ωστόσο, πολλές από τις καθημερινές μας προσπάθειες δεν φέρουν το ίδιο επίπεδο ευθύνης. Μπορείτε να κάνετε ένα λάθος σε μια συνέντευξη για δουλειά ή σε μια εξέταση και παρόλα αυτά να έχετε επιτυχή έκβαση. Είμαστε ατελή όντα και βρισκόμαστε σε μια συνεχή προσπάθεια εξέλιξης. Ας δώσουμε στον εαυτό μας τη χάρη να κάνει και να μάθει από τα λάθη του.
5. «Τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμα»
Το πιο συνηθισμένο μοτίβο σκέψης που προκαλεί άγχος και το οποίο έχω παρατηρήσει είναι η σκέψη του χειρότερου σεναρίου. Σε αυτό το μοτίβο, αγνοούμε τα πιο πιθανά σενάρια και ζουμάρουμε στο χειρότερο δυνατό αποτέλεσμα, ακόμη και αν αυτό έχει ελάχιστες πιθανότητες να συμβεί. Αυτό το μοτίβο σκέψης ισοδυναμεί με το να εστιάζουμε σε ένα στραβό κλαδί και να αγνοούμε το γύρω δάσος.
Πολλές από τις ανησυχίες μας είναι μόνο φανταστικές κατασκευές που ζουν στον εγκέφαλό μας. Τις αντιμετωπίζουμε ως επικείμενες και αναπόφευκτες, παρόλο που πολλές από αυτές δεν πραγματοποιούνται ποτέ. Αφιερώστε λίγο χρόνο για να αναλογιστείτε τις πιθανότητες να γίνει πραγματικότητα ο φόβος σας. Επιπλέον, επικεντρωθείτε στη λήψη εύλογων προφυλάξεων για να προστατευτείτε από το χειρότερο δυνατό αποτέλεσμα. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να επικεντρωθείτε σε ό,τι είναι εντός της σφαίρας ελέγχου σας.
6. «Δεν είμαι αρκετός»
Κάνουμε το λάθος να συνδέουμε την αυτοεκτίμησή μας με το επίπεδο της επιτυχίας μας. Τρέχουμε ακατάπαυστα κυνηγώντας το επόμενο επίτευγμα για να τροφοδοτήσουμε την αυτοεκτίμησή μας. Το άγχος κορυφώνεται καθώς η αυτοεκτίμησή μας ταλαντεύεται με κάθε αντιληπτή επιτυχία ή αποτυχία.
Η αλήθεια είναι ότι η αυτοεκτίμησή σας δεν βασίζεται στο επίπεδο της επιτυχίας σας. Δεν καθορίζεται από τα πτυχία σας, το μορφωτικό επίπεδο, τις σωματικές σας ικανότητες, την εμφάνιση ή το πόσα κερδίζετε. Η αυτοεκτίμηση είναι ένα αναμφισβήτητο και ουσιαστικό μέρος της ανθρώπινης υπόστασής σας. Αξίζουμε επειδή απλώς είμαστε άνθρωποι.
Αυτό, εντούτοις, δεν αποτελεί πρόσκληση για εφησυχασμό. Δεν είναι κακό να επιδιώκετε ένα πτυχίο, μια προαγωγή ή μια αύξηση στη δουλειά σας. Τέτοιες προσπάθειες μπορούν να οδηγήσουν σε προσωπική ανάπτυξη και να σας επιτρέψουν να συμβάλλετε θετικά στη ζωή των άλλων.
Πηγή:
www.psychologytoday.com/intl/blog/anxiety-in-high-achievers/202106/6-thought-patterns-increase-anxiety
