Συχνά, φαίνεται σαν να είμαστε τα παιχνίδια των συναισθημάτων, ιδιαίτερα των ισχυρών. Καταλαμβάνουν το σώμα και το μυαλό μας και το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να ενεργήσουμε σύμφωνα με αυτά ή να περιμένουμε να περάσουν, και η αναμονή μπορεί να είναι δύσκολη.
Άλλες φορές, όμως, είμαστε σε θέση να καταπιέζουμε τα συναισθήματα. Δεν είναι μόνο ότι δεν ενεργούμε με βάση αυτά, αλλά δεν αφήνουμε και τον εαυτό μας να τα βιώσει. Είναι σαν τα συναισθήματα να μας χτυπούν την πόρτα και εμείς να αρνούμαστε να τα αφήσουμε να μπουν.
Advertisment
Τι σημαίνει να μην επιτρέπουμε στον εαυτό μας να νιώσει κάτι; Πού πάνε τα συναισθήματα σε τέτοιες περιπτώσεις; Πώς μπορούν να επιστρέψουν εκδικητικά μετά από χρόνια;
Προσοχή και σώμα
Μπορούμε να αλλάξουμε τον χαρακτήρα των ψυχικών μας καταστάσεων ανακατευθύνοντας την προσοχή μας. Για παράδειγμα, τα μικρά παιδιά συχνά ανακαλύπτουν ότι μπορούν να εξουδετερώσουν τον φόβο τους για το σκοτάδι μιλώντας ή τραγουδώντας. Πώς βοηθά αυτό;
Η απάντηση, νομίζω, είναι ότι τα παιδιά εστιάζουν στον ήχο της δικής τους φωνής, και αυτό στρέφει το νους τους μακριά από το αντικείμενο των φόβων τους. Δεν μπορούν ταυτόχρονα να μιλούν ή να τραγουδούν και να φαντάζονται τέρατα να βγαίνουν από την ντουλάπα – αυτό θα ήταν πολύ ψυχικά επιβαρυντικό.
Advertisment
Παρομοίως, οι άνθρωποι που υποβάλλονται σε μια επώδυνη ιατρική διαδικασία μπορεί να βιώσουν λιγότερο πόνο αν επικεντρωθούν στη σκέψη κάτι ευχάριστου, όπως το πρόσωπο που αγαπούν περισσότερο. Μέρος αυτού που σημαίνει να μην επιτρέπουμε στον εαυτό μας να νιώθει κάποιο συναίσθημα είναι να μην εστιάζουμε στο αντικείμενο αυτού του συναισθήματος και αντ’ αυτού να δίνουμε προσοχή σε κάτι άλλο.
Μπορούμε επίσης να κάνουμε το αντίθετο και να ενδώσουμε πλήρως σε ένα συναίσθημα, χρησιμοποιώντας ακόμη και εξωτερικά «βοηθήματα», όπως όταν οι άνθρωποι ακούνε θλιβερή μουσική για να ενισχύσουν το κατά τ’ άλλα δυσάρεστο συναίσθημα. Φαίνεται σε τέτοιες περιπτώσεις σα να συγκεντρώνουμε μικρά κομμάτια θλίψης που είναι διασκορπισμένα στο σώμα μας, προκειμένου να δημιουργήσουμε μια ενιαία και συγκλονιστική κατάσταση.
Είναι σημαντικό ότι μπορούμε να προσκαλέσουμε ή να αποδιώξουμε τα συναισθήματα, ανάλογα και με τις δραστηριότητες του σώματος που είτε ευνοούν είτε είναι ασύμβατες με το συγκεκριμένο συναίσθημα. Έτσι, αν κάνουμε σπριντ ή κολύμπι, δυσκολεύουμε ή καθιστούμε αδύνατο για τον εαυτό μας να θρηνήσει ή να εκραγεί.
Ο ρόλος της ερμηνείας
Μπορούμε επίσης να μπλοκάρουμε εν μέρει την εμπειρία ενός συναισθήματος με το να το ονομάσουμε λανθασμένα. Μερικές φορές, ερμηνεύουμε τη θλίψη ως θυμό, επειδή θεωρούμε ότι η θλίψη είναι αδυναμία και έκθεση ενώ ο θυμός διαφυλάσσει την αξιοπρέπειά μας. Μπορεί, αντίθετα, να ερμηνεύσουμε τον θυμό ως θλίψη, ειδικά όταν θεωρούμε τον θυμό ακατάλληλο και ανήθικο.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, επιτρέπουμε στον εαυτό μας να νιώσει κάτι, αλλά όχι ακριβώς αυτό που πηγάζει από τα βάθη της ψυχής μας. Οι προσπάθειές μας να απελευθερωθούμε από ένα συναίσθημα στερώντας του το οξυγόνο που είναι η προσοχή μας ή αλλιώς αφήνοντας να περάσει το πιο αποδεκτό ξαδέλφι αυτού του συναισθήματος μπορεί να πετύχει, ιδίως αν το συναίσθημα θα ήταν ούτως ή άλλως βραχύβιο. Αν, ανακατευθύνοντας την προσοχή σας στο δείπνο που θα έχετε απόψε με τους φίλους σας, αποφύγετε μια έκρηξη θυμού ενώ μιλάτε στο τηλέφωνο με έναν μη εξυπηρετικό υπάλληλο, δεν θα νιώσετε ξανά θυμό αργότερα.
Άλλες φορές, ωστόσο, ιδίως όταν τα συναισθήματα είναι ισχυρά και βαθιά, η εκτροπή μπορεί να λειτουργήσει μόνο για λίγο πριν ανοίξουν οι ασκοί του Αιόλου. Τι συμβαίνει με τα συναισθήματα που εκτρέπονται ή καταστέλλονται προσωρινά;
Ασυνείδητο συναίσθημα
Παραμένουν μαζί μας. Όπως έχουμε ασυνείδητες σκέψεις, μπορούμε να έχουμε ασυνείδητα συναισθήματα και συναισθηματικές διεργασίες. Είναι, φυσικά, δύσκολο να πούμε ποια είναι αυτά, αφού είναι ασυνείδητα. Μπορούμε όμως να συμπεράνουμε ότι υπάρχουν.
Για παράδειγμα, μπορεί να συνειδητοποιήσετε μια μέρα ότι η προσκόλλησή σας σε ένα πρόσωπο, ένα μέρος, μια δουλειά ή μια θρησκεία είτε έχει αποδυναμωθεί είτε έχει γίνει ισχυρότερη. Σε κάθε περίπτωση, δεν αισθάνεστε πλέον όπως παλιά. Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμη κι αν δεν το σκεφτήκατε ποτέ συνειδητά.
Όμως, η μέρα κατά την οποία συνειδητοποιείτε ότι η στάση σας έχει αλλάξει, πιθανόν να μην είναι η ημέρα κατά την οποία άλλαξε. Πράγματι, αν δεν σκεφτήκατε συνειδητά το θέμα, τότε η μετάβαση πιθανότατα δεν συνέβη καθόλου μέσα σε μια μέρα. Ήταν σε εξέλιξη για αρκετό καιρό.
Πώς όμως έγινε αυτό; Δεν έχετε καμία ανάμνηση. Όλα έλαβαν χώρα έξω από τη συνείδησή σας και χωρίς την ενεργό συμμετοχή σας. Πρέπει να συμπεράνουμε ότι συνέβη ασυνείδητα. Με τον ίδιο τρόπο, μπορεί να κουβαλούσατε αγάπη, μίσος ή αδιαφορία για χρόνια χωρίς να το γνωρίζετε.
Μπορούμε μόνο να φανταστούμε ότι τα συναισθήματα που προσπαθούμε να καταπιέσουμε και δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να νιώσει συνεχίζουν να υπάρχουν μέσα μας με αυτόν ακριβώς τον τρόπο: πέρα από την επίγνωσή μας. Σε αυτή την κατάσταση, μπορεί να εξελιχθούν και να αλλάξουν, ή μπορεί και όχι.
Όταν τα συναισθήματα, ιδιαίτερα τα αρνητικά, φτάσουν βαθιά στον πυρήνα της ύπαρξής μας, μπορεί να μην είναι δυνατόν να αποκαταστήσουμε την εσωτερική αρμονία χωρίς να υποκύψουμε σε αυτά. Φυσικά, από εδώ δεν προκύπτει ότι πρέπει να το κάνουμε αμέσως. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους η αναβολή της θλίψης ή της ενόχλησης μπορεί να είναι κατάλληλη. Σε περίοδο πολέμου, για παράδειγμα, μπορεί να αποτελεί στρατηγική επιβίωσης.
Όμως, κάποια στιγμή θα χρειαστεί να τα νιώσουμε· σε διαφορετική περίπτωση, είναι πολύ πιθανό να μετατραπούν σε σωματικά συμπτώματα και χρόνιες ασθένειες.
Πηγή:
www.psychologytoday.com/intl/blog/the-philosophers-diaries/202106/where-do-suppressed-emotions-go
