Σε απόσταση λίγο μεγαλύτερη από 400 έτη φωτός, ένας μικρός εξωπλανήτης ανοίγει με προσπάθεια το δρόμο του στο Σύμπαν. Αυτό, από μόνο του, δεν είναι τόσο ασυνήθιστο. Έχουμε εντοπίσει χιλιάδες εξωπλανήτες – πλανήτες εκτός του ηλιακού συστήματος. Πιθανότατα όλοι τους θα πρέπει να ήταν νεογέννητοι σε κάποιο σημείο. Αυτό που κάνει αυτόν τον εξωπλανήτη ξεχωριστό είναι ότι οι αστρονόμοι απέκτησαν μια άμεση εικόνα του – ένα σχεδόν σπάνιο κατόρθωμα.
Ονομάζεται 2M0437b και είναι ένας από τους νεότερους εξωπλανήτες για τους οποίους έχουμε λάβει ποτέ άμεση εικόνα, δηλαδή τον βλέπουμε από τη Γη. Αυτό θα μπορούσε να μας ανοίξει ένα νέο παράθυρο στη διαδικασία σχηματισμού των πλανητών, το οποίο με τη σειρά του θα μπορούσε να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε πώς γεννήθηκε και εξελίχθηκε το Ηλιακό Σύστημα.
Advertisment
«Αυτή η τυχαία ανακάλυψη προστίθεται σε έναν επίλεκτο κατάλογο πλανητών που μπορούμε να παρατηρήσουμε άμεσα με τα τηλεσκόπιά μας», δήλωσε ο αστρονόμος Eric Gaidos του Πανεπιστημίου της Χαβάης στο Mānoa. «Αναλύοντας το φως αυτού του πλανήτη μπορούμε να πούμε κάτι για τη σύνθεσή του και ίσως για το πού και πώς σχηματίστηκε σε έναν μακρόχρονο δίσκο αερίου και σκόνης γύρω από το άστρο που τον φιλοξενεί».
Υπάρχουν μερικοί πολύ καλοί λόγοι για τους οποίους δεν μπορούμε εύκολα να απεικονίσουμε άμεσα εξωπλανήτες. Σε σύγκριση με τα αστέρια γύρω από τα οποία περιστρέφονται, οι εξωπλανήτες είναι πολύ μικροί και θολοί, πράγμα που σημαίνει ότι είναι συνήθως πολύ αμυδροί για να τους δούμε με την τρέχουσα τεχνολογία των τηλεσκοπίων μας.
Αντ’ αυτού, συνήθως ανιχνεύουμε τους εξωπλανήτες βασιζόμενοι κυρίως σε δύο επιδράσεις που έχουν στα άστρα που τους φιλοξενούν. Εάν ο εξωπλανήτης περάσει ανάμεσα από εμάς και το άστρο στην τροχιά του, μπορούμε να ανιχνεύσουμε μικρές, περιοδικές αλλαγές στο φως του άστρου. Επιπλέον, ένας εξωπλανήτης θα ασκήσει μια αμυδρή βαρυτική επίδραση και στο άστρο (καθώς τα σώματα περιστρέφονται γύρω από ένα κοινό κέντρο), προκαλώντας ελαφρά «ταλάντωση» του άστρου στο σημείο, με αποτέλεσμα το μήκος κύματος του φωτός του να μετατοπιστεί ελαφρώς.
Advertisment
Αυτά τα σήματα ανιχνεύονται ευκολότερα όταν ο πλανήτης έχει πυκνή μάζα και είναι πολύ κοντά στο άστρο, οπότε η πλειονότητα των επιβεβαιωμένων εξωπλανητών έχουν ακριβώς αυτά τα χαρακτηριστικά. Αλλά οι εξωπλανήτες σε πολύ κοντινές τροχιές είναι δύσκολο να απεικονιστούν άμεσα, επειδή τείνουν να επισκιάζονται κατά πολύ από τα άστρα που τους φιλοξενούν.
Ο εξωπλανήτης 2M0437b είναι αρκετά μεγάλος, αλλά και αρκετά μακριά από το άστρο-ξενιστή του, τον 2M0437 – περίπου 100 αστρονομικές μονάδες (ο Πλούτωνας απέχει περίπου 40 αστρονομικές μονάδες από τον Ήλιο). Συνήθως, οι εξωπλανήτες που απέχουν τόσο πολύ από το άστρο τους είναι πολύ ψυχροί για να εκπέμπουν υπέρυθρη ακτινοβολία, αλλά εδώ παίζει ρόλο η νεότητα του 2M0437b.
Επειδή είναι μόλις μερικών εκατομμυρίων ετών, ο μικρός εξωπλανήτης είναι ακόμα σχετικά ζεστός από τις έντονες διαδικασίες σχηματισμού του πλανήτη, περίπου 1.400 έως 1.500 Kelvin (1.127 έως 1.227 βαθμούς Κελσίου ή 2.060 έως 2.240 βαθμούς Φαρενάιτ). Αυτό σημαίνει ότι λάμπει αμυδρά στις υπέρυθρες ακτίνες, αρκετά ώστε να είναι ορατός σε απόσταση 417 ετών φωτός.
Η ομάδα πιστεύει ότι το νεαρό σύστημα θα ήταν ένας εξαιρετικός υποψήφιος για παρακολούθηση με το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Μέχρι σήμερα, το αστέρι και ο εξωπλανήτης του έχουν παρατηρηθεί με τη χρήση παρατηρητηρίων με βάση τη Γη, τα οποία πρέπει να διορθώσουν την επίδραση της παραμόρφωσης της γήινης ατμόσφαιρας στο αστρικό φως. Το Hubble δεν αντιμετωπίζει αυτό το πρόβλημα.
Οι παρατηρήσεις αυτές θα βοηθήσουν στον προσδιορισμό των ιδιοτήτων του άστρου. Δεν ξέρουμε ακριβώς πόσο παλιό είναι ή τη μάζα του. Και ίσως να είναι ακόμη σε θέση να ανιχνεύσουν χημικές ιδιότητες στην ατμόσφαιρα του 2M0437b – οι οποίες με τη σειρά τους θα μπορούσαν να αποκαλύψουν πολύ περισσότερες πληροφορίες για το πώς σχηματίστηκε.
Πηγή:
www.sciencealert.com/spectacular-direct-image-shows-a-baby-exoplanet-over-400-light-years-away
