Περίπου 1 στις 10 γυναίκες παγκοσμίως πάσχει από ενδομητρίωση. Η πάθηση χαρακτηρίζεται από χρόνιο πυελικό πόνο, ο οποίος δεν είναι μόνο εξαιρετικά επώδυνος, αλλά μπορεί επίσης να οδηγήσει σε υπογονιμότητα. Προκαλείται από ιστό που μοιάζει με το βλεννογόνο της μήτρας (γνωστό ως ενδομήτριο), ο οποίος αναπτύσσεται έξω από τη μήτρα.
Προς το παρόν, δεν υπάρχει θεραπεία για την ενδομητρίωση. Και παρόλο που υπάρχουν διαθέσιμες θεραπείες για τη διαχείριση των συμπτωμάτων και του πόνου, αυτές συχνά έχουν περιορισμένη αποτελεσματικότητα – με ορισμένες δοκιμές να δείχνουν ότι μεταξύ 11% και 19% των γυναικών δεν παρατηρούν καμία μείωση στον πόνο τους.
Advertisment
Οι περισσότερες τρέχουσες θεραπείες πόνου για την ενδομητρίωση έχουν επικεντρωθεί στη στόχευση αυτού που είναι γνωστό ως «αλγαισθητικός πόνος». Αυτός είναι ο πόνος που σχετίζεται με πιθανή ή πραγματική βλάβη των ιστών. Γενικά, ο αλγαισθητικός πόνος ανταποκρίνεται καλά στα συνήθη παυσίπονα, οπότε οι περισσότερες θεραπείες ενδομητρίωσης περιέχουν ιβουπροφαίνη ή παρακεταμόλη.
Δεδομένου όμως ότι μόνο ορισμένες γυναίκες με ενδομητρίωση ανταποκρίνονται σε αυτούς τους τύπους θεραπείας του πόνου, οι ερευνητές αρχίζουν τώρα να διερευνούν έναν διαφορετικό τύπο θεραπείας που βασίζεται σε αυτό που ονομάζεται νευροπαθητικός πόνος. Πρόκειται για πόνο που προκαλείται λόγω βλάβης των ίδιων των νεύρων – και συχνά δεν ανταποκρίνεται σε παυσίπονα όπως η ιβουπροφαίνη. Οι καταστάσεις νευροπαθητικού πόνου μπορούν να προκαλέσουν μεγάλη ψυχολογική δυσφορία και έντονο πόνο.
Ερευνητές θέλησαν, λοιπόν, να μάθουν αν ο νευροπαθητικός πόνος θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί ορισμένες γυναίκες δεν ανταποκρίνονταν στις παραδοσιακές θεραπείες για τον πόνο της ενδομητρίωσης. Διαπίστωσαν ότι το 40% των ατόμων με την πάθηση μπορεί να ταξινομηθεί ως άτομα που βιώνουν αυτό το είδος πόνου.
Advertisment
Νευροπαθητικός πόνος
Μέχρι πρόσφατα, καμία έρευνα δεν είχε εξετάσει αν τα άτομα με ενδομητρίωση έχουν πράγματι νευροπαθητικό πόνο. Υπάρχουν όμως μερικές θεωρίες του γιατί οι πάσχουσες μπορεί να βιώνουν αυτό το είδος πόνου.
Πρώτον, τα κομμάτια του ιστού που αρχίζουν να αναπτύσσονται έξω από τη μήτρα – που ονομάζονται «ενδομητριωσικές αλλοιώσεις» – έχουν νέα νεύρα στο εσωτερικό τους. Αυτά τα νέα νεύρα θα μπορούσαν να είναι πιο ευαίσθητα ή θα μπορούσαν να συνθλίβονται από άλλους ιστούς, και τα δύο μπορεί να προκαλέσουν νευροπαθητικό πόνο.
Δεύτερον, ο μόνος οριστικός τρόπος διάγνωσης της ενδομητρίωσης είναι η λαπαροσκόπηση (όπου μια μικρή κάμερα εισάγεται στην πύελο μέσω μιας μικρής τομής στον αφαλό). Αυτό συνεπάγεται φυσικά την κοπή νεύρων, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε μετεγχειρητικό νευροπαθητικό πόνο.
Η έρευνα διαπίστωσε ότι το 40% των ερωτηθέντων εμφάνιζε νευροπαθητικό πόνο. Ένα επιπλέον 35% είχε ένα μείγμα νευροπαθητικού και αλγαισθητικού πόνου. Διαπίστωσαν επίσης ότι τα άτομα με νευροπαθητικό πόνο βιώνουν γενικότερα εντονότερο πόνο (τόσο κατά τη διάρκεια της περιόδου τους, όσο και κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού τους κύκλου ή κατά τη διάρκεια του σεξ), μεγαλύτερο άγχος και κατάθλιψη, καθώς και μεγαλύτερη κόπωση και γνωστική δυσλειτουργία (όπως δυσκολία στη σκέψη και στη μνήμη).
Διαπίστωσαν επίσης ότι όσο μεγαλύτερος ήταν ο αριθμός των επεμβάσεων ενδομητρίωσης ή άλλων επεμβάσεων στην κοιλιακή χώρα που είχε κάνει ένα άτομο, τόσο πιο πιθανό ήταν να έχει νευροπαθητικό πόνο. Οι χειρουργικές επεμβάσεις δεν χρησιμοποιούνται μόνο για τη διάγνωση της ενδομητρίωσης, αλλά και για την αποκοπή ή το κάψιμο ενδομητριωσικών βλαβών με την ελπίδα να ανακουφιστούν τα συμπτώματα.
Οι επιστήμονες πραγματοποίησαν διαδικτυακή έρευνα σε 1.417 άτομα που είχαν αναφέρει ότι είχαν ενδομητρίωση η οποία είχε διαγνωστεί με λαπαροσκοπική χειρουργική επέμβαση. Χρησιμοποίησαν ένα εργαλείο εντοπισμού για τον νευροπαθητικό πόνο που ονομάζεται painDETECT, το οποίο αποτελείται από 9 ερωτήσεις που αφορούν τα χαρακτηριστικά του πόνου – όπως αν ο πόνος δίνει την αίσθηση του καψίματος ή είναι «σαν ηλεκτροσόκ». Ρωτά επίσης για το πώς μεταβάλλεται ο πόνος με την πάροδο του χρόνου και αν αντανακλάται σε άλλες περιοχές του σώματος. Ανάλογα με τις απαντήσεις που έδινε το άτομο, μπόρεσαν να κατηγοριοποιήσουν τα άτομα είτε ως προς τον αλγαισθητικό είτε ως προς τον νευροπαθητικό πόνο – ή ως προς ένα συνδυασμό και των δύο.
Ποιες είναι οι μελλοντικές κινήσεις στο πεδίο της ενδομητρίωσης
Η διαπίστωση σχετικά με τον επιπολασμό του νευροπαθητικού πόνου υπογραμμίζει τη σημασία της διερεύνησης του τρόπου αντιμετώπισης και διαχείρισής του σε σχέση με την ενδομητρίωση. Αυτό που δεν μπορεί να εξηγήσει η μελέτη είναι τι προκαλεί αυτόν τον νευροπαθητικό πόνο – και αν η επαναλαμβανόμενη χειρουργική επέμβαση για τις ασθενείς είναι χρήσιμη ή επιβλαβής.
Μελλοντικά, θα είναι σημαντικό να διεξαχθούν μελέτες που θα εξετάζουν την καλύτερη διάγνωση του νευροπαθητικού πόνου και θα εξετάζουν τον τρόπο με τον οποίο βιώνεται από άτομο σε άτομο, γεγονός που μπορεί να τους βοηθήσει να προσδιορίσουν τους υποκείμενους μηχανισμούς του πόνου στην ενδομητρίωση. Τελικά, όσο καλύτερα κατανοήσουμε αυτούς τους μηχανισμούς, τόσο καλύτερα θα είμαστε σε θέση να αναπτύξουμε φάρμακα για τη θεραπεία του πόνου της ενδομητρίωσης. Μπορεί επίσης να αξίζει να διερευνηθεί αν οι θεραπείες για άλλες καταστάσεις νευροπαθητικού πόνου – όπως η μεθερπητική νευραλγία, μια επιπλοκή του έρπητα ζωστήρα που προκαλεί πόνο καύσου – λειτουργούν εξίσου καλά για τα άτομα με ενδομητρίωση.
Αυτές οι μελέτες θα πρέπει επίσης να διερευνήσουν πώς να εντοπίσουν εκείνα τα άτομα που είναι πιθανότερο να ωφεληθούν από αυτές τις θεραπείες, ενδεχομένως με τη χρήση εργαλείων διαλογής, όπως ερωτηματολόγια. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς μεταβαίνουμε από την προσέγγιση «μία μέγεθος για όλες» που εφαρμόζεται σήμερα ευρέως σε ένα εξατομικευμένο σχέδιο θεραπείας που επιλέγεται με βάση τα συμπτώματα του πόνου του ασθενούς.
Πηγή:
theconversation.com/endometriosis-targeting-a-different-type-of-pain-may-be-key-in-improving-treatment-new-research
