Ψιθυριστές φωνές αντηχούν κάτω από τους θόλους και τα παιδιά παίζουν κοντά στην πλατεία. Οι οπλές χτυπούν στα καλντερίμια του 18ου αιώνα, καθώς οι έμποροι κάνουν τα παζάρια τους στο βάθος. Φανταστήκατε ποτέ τους ήχους που ζωντάνευαν ένα μέρος όπως ο καθεδρικός ναός Notre-Dame του Παρισιού πριν από εκατοντάδες χρόνια;
Αυτό προσπαθεί να επιτύχει η Mylène Pardoën. Με έδρα τη γαλλική πόλη Λυών, συστήνεται ως αρχαιολόγος ηχοτοπίων, ένα επάγγελμα που επινόησε αφού άρχισε να αναρωτιέται γιατί τα μουσεία συχνά παραμελούν τη χρήση του ήχου στα εκθέματά τους. Τα τελευταία 10 χρόνια ερευνά μνημεία και εργοτάξια σε όλη τη χώρα και αναλύει ακουστικά περιβάλλοντα για να τη βοηθήσει να αναδημιουργήσει ήχους που μας επιτρέπουν να ταξιδέψουμε πίσω στο χρόνο.
Advertisment
«Αφηγούμαι ιστορίες από το παρελθόν όχι με λέξεις, αλλά με ήχους. Έτσι, υπάρχει μια αφηγηματική πτυχή στη δουλειά μου, αλλά ποτέ μια μυθιστορηματική», εξήγησε, καθώς τα πράσινα μάτια της φωτίζονταν από ενδιαφέρον κάτω από τα μικρά στρογγυλά γυαλιά της.
Ένα από τα μεγαλύτερα έργα της μέχρι σήμερα: εργάζεται για την αποκατάσταση του καθεδρικού ναού της Παναγίας των Παρισίων, ο οποίος υπέστη σοβαρές ζημιές από πυρκαγιά το 2019. Η κατάρρευση της οροφής και οι καμένοι επάνω τοίχοι έκαναν τον καθεδρικό ναό να χάσει τη «φωνή» του: τη μοναδική αντήχηση που επέβαλε μια σχεδόν ιερή σιωπή στους επισκέπτες.
Advertisment
Μέσω του έργου της με τίτλο «Το παρελθόν έχει αυτιά – Παναγία των Παρισίων», με επικεφαλής το γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού και το Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας (CNRS), στόχος της Pardoën είναι να αναπαραγάγει τους καθημερινούς ήχους που ακούγονταν μέσα και έξω από τον καθεδρικό ναό, από την κατασκευή του τον 13ο αιώνα μέχρι την πυρκαγιά του 2019. Συνεργαζόμενη με μια ομάδα ερευνητών ακουστικής και μηχανικών ήχου, τα ευρήματά της θα βοηθήσουν τους αρχιτέκτονες να επιλέξουν τα υλικά και τις τεχνικές που θα χρησιμοποιηθούν για την αποκατάσταση της Παναγίας των Παρισίων, ώστε να «ακούγεται» όπως παλιά.
Για να ξαναδημιουργήσει αυτούς του ήχους, η Pardoën έχει βυθιστεί εδώ και καιρό στα αρχεία. «Ψάχνω οτιδήποτε μπορώ να βρω από την περίοδο που με ενδιαφέρει. Μπορεί να είναι πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά, λογοτεχνία, ακόμη και διοικητικά έγγραφα για να καταλάβω ποια καθημερινά αντικείμενα περιβάλλαν τους ανθρώπους και ως εκ τούτου ποιοι ήχοι θα μπορούσαν να ακουστούν», είπε. «Για παράδειγμα, γνωρίζουμε από ιστορικές πηγές ότι υπήρχαν ζώα όπως σκύλοι και άλογα γύρω από τον καθεδρικό ναό τον 18ο αιώνα. Έτσι, θα βγω έξω και θα καταγράψω τους ήχους αυτών των ζώων».
Επί του παρόντος, η Παναγία των Παρισίων είναι κλειστή για όλες τις ερευνητικές ομάδες λόγω απομάκρυνσης μολύβδου και αμιάντου. Έτσι, η Pardoën βρήκε έναν νέο ηχητικό θησαυρό που βρίσκεται βαθιά μέσα στα δάση της βόρειας Βουργουνδίας, στη Γαλλία. Εκεί, μπορούσε να βρει ήχους, κυρίως από αντίγραφα εργαλείων σε δράση, από τον Μεσαίωνα.
Το Guédelon αποτελεί ένα μοναδικό κάστρο στον κόσμο. Το 1997, μια ομάδα Γάλλων λάτρεων του Μεσαίωνα και φίλων ήπιαν λίγο παραπάνω ένα βράδυ κατά τη διάρκεια ενός δείπνου και αποφάσισαν να χτίσουν ένα κάστρο του 13ου αιώνα από το μηδέν, χρησιμοποιώντας μόνο εργαλεία και μεθόδους που ήταν διαθέσιμες εκείνη την εποχή. 24 χρόνια αργότερα, το κάστρο – το οποίο βρίσκεται ακόμη υπό κατασκευή – αποτελεί ένα ασυνήθιστο αρχαιολογικό πείραμα που προσελκύει περισσότερους από 300.000 τουρίστες ετησίως (προ πανδημίας) και πολυάριθμους ακαδημαϊκούς, όπως η Pardoën.
Κανένα εργαστήριο δεν ξεφεύγει από τα αυτιά της Pardoën, είτε πρόκειται για τον ξυλουργό που κόβει ξύλα είτε για τον φούρναρη που ζυμώνει. Αυτές οι ηχογραφήσεις έχουν διάφορους στόχους. Ο πρώτος, που συνδέεται με την Παναγία των Παρισίων, είναι να καταγραφεί η εργασία των διαφόρων τεχνιτών στο χώρο, όπως οι χτίστες, οι οποίοι ήταν παρόντες μέσα και γύρω από τον καθεδρικό ναό τον Μεσαίωνα.
Αυτό θα τη βοηθήσει να αναδημιουργήσει την ατμόσφαιρα του καθεδρικού ναού κατά τη διάρκεια εκείνων των χρόνων. Αυτές οι ηχογραφήσεις θα εισαχθούν στη συνέχεια σε μια προσομοίωση στον υπολογιστή που σχεδιάστηκε από μια ομάδα μηχανικών, η οποία θα βοηθήσει να προβλεφθεί πώς τα υλικά και οι δομικές επιλογές κατά την ανοικοδόμηση θα μπορούσαν να μεταβάλουν τη μελλοντική ακουστική της Παναγίας των Παρισίων. Ακόμη και αλλαγές όπως η τοποθέτηση ενός χαλιού ή η χρήση ξύλου αντί για μέταλλο για τους θόλους μπορούν να αλλάξουν δραματικά τη «φωνή» του καθεδρικού ναού.
Ο δεύτερος είναι η ταξινόμηση αυτών των ήχων στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά της Γαλλίας. Η Unesco θεωρεί ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά τις πρακτικές και τις αναπαραστάσεις, καθώς και τις γνώσεις και τις δεξιότητες που τα άτομα αναγνωρίζουν ως μέρος της πολιτιστικής τους κληρονομιάς, όπως η χειροτεχνία ή οι τελετουργίες.
Η αρχαιολόγος ηχοτοπίου είναι κατηγορηματική ότι δεν είναι σχεδιάστρια ήχου. «Πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι εφευρίσκω ήχους», δήλωσε η Pardoën. «Αυτό δεν ισχύει. Ανακτώ ήχους του παρελθόντος που μπορούν να βρεθούν στο παρόν».
Πηγή:
www.bbc.com/travel/article/20211116-the-sounds-rebuilding-notre-dames-precious-vaults
