H Παγκόσμια Ημέρα Τέχνης (World Art Day) καθιερώθηκε το 2012 από τον Διεθνή Οργανισμό Τέχνης (IAA), με τη διακήρυξη της Γκουανταλαχάρα. Έκτοτε, γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 15 Απριλίου, ημερομηνία γέννησης Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Ο εμβληματικός αναγεννησιακός καλλιτέχνης επελέγη ως σύμβολο της παγκόσμιας ειρήνης, της ελευθερίας της έκφρασης, της ανοχής, της συναδέλφωσης και της πολυπολιτισμικότητας.
Εμείς, λόγω της ημέρας, μιλήσαμε με τη μουσικό και βουλευτή του ΜέΡΑ25 Φωτεινή Μπακαδήμα, για τη Τέχνη, ποιος την ορίζει, τον ρόλο της αλλά και τη σημασία της για τον σύγχρονο άνθρωπο.
Advertisment
Η κα. Μπακαδήμα έχει ΒΑ Μουσικής από το Deree College, σπουδές Μονωδίας, πιάνο και ανώτερα θεωρητικά.
1. Τι είναι για εσάς Τέχνη και ποιος αποφασίζει τελικά αν κάτι είναι Τέχνη ή όχι;
Αν αναζητήσουμε την ετυμολογία της λέξης θα δούμε πως συνδέεται άμεσα με την «τεχνική» γι’ αυτό και στην αρχαιότητα χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει κι διαφορετικούς φαινομενικά κλάδους όπως η ποίηση, η ζωγραφική ή η μουσική. Στόχος κάθε είδους Τέχνης είναι να δώσει φωνή και να αποτυπώσει με τα δικά του μέσα κάθε είδος το σύμπαν των ανθρώπινων ανησυχιών, είτε πραγματικό είτε φανταστικό, μέσω της χρήσης συμβόλων ή αλληγοριών. Ταυτόχρονα, συχνά χρησιμοποιείται ως ορισμός για να περιγράψει τον τρόπο ανάπτυξης και εφαρμογής διαφόρων κανόνων ή τεχνικών, που έχουν σαν στόχο την απόλαυση των αισθήσεων, όπως για η τέχνη της μαγειρικής ενώ άλλες φορές χρησιμοποιείται για να καταδείξει την ικανότητα ενός ατόμου εντός ενός πεδίου. Προσωπικά θεωρώ πως Τέχνη είναι ένα μείγμα αποχρώσεων, ερεθισμάτων και προσπαθειών έκφρασης το οποίο κάθε άνθρωπος ερμηνεύει και προσεγγίζει εντελώς διαφορετικά. Παράλληλα, ως τρόπος έκφρασης ακριβώς εξαιτίας αυτής της ιδιαιτερότητας και της ελευθερίας που προσδίδει στο δρων υποκείμενο δύναται να εκλάβει μοναδική μορφή. Κάποιος μπορεί να εκφραστεί και να ταυτιστεί περισσότερο με το θέατρο, άλλος με τη μουσική και κάποιος τρίτος με τη μαγειρική. Χωρίς αμφιβολία η Τέχνη αποτελεί ένα μανδύα ο οποίος αγγίζει και περικλείει κάθε έκφανση της ζωής μας, ένα πέπλο δημιουργία και έκφρασης τόσο πολυποίκιλο όσο και εξατομικευμένο, γι’ αυτό και τελικά το κάθε άτομο ξεχωριστά είναι εκείνο που θα καταλήξει στο τι είναι Τέχνη.
2. Τι ρόλο παίζει η Τέχνη στη ζωή μας και πώς μπορεί να βοηθήσει τον σύγχρονο άνθρωπο;
Θεωρώ πως η Τέχνη παίζει πρωταρχικό ρόλο στη ζωή μας ακριβώς εξαιτίας της πολυποικιλότητάς της. Την ίδια στιγμή εκτός από ατομική και ύψιστη ανάγκη αποτελεί και κοινωνικό φαινόμενο, μια ξεχωριστή δραστηριότητα της κοινωνικής ζωής, με άμεσο σκοπό τη δημιουργία καθώς και την προσέγγιση του «ωραίου». Εκπορεύεται αλλά σαφέστατα δεν περιορίζεται σε μια βαθύτερη ανάγκη του ατόμου να γνωρίσει καλύτερα τον ίδιο του τον εαυτό, τον περιβάλλοντα κόσμο και τους ανθρώπους της εποχής του καθώς και παλαιότερων, μιας και το δημιουργήματα της Τέχνης έχουν μια αέναη ύπαρξη η οποία δεν γνωρίζει χωρικά ή χρονικά σύνορα και περιορισμούς. Ταυτόχρονα, η Τέχνη είναι ο τρόπος του κάθε καλλιτέχνη να αποτυπώσει και να πάρει θέση απέναντι στα τεκταινόμενα και τις συνθήκες της εποχής του. Υπό το πρίσμα αυτό βοηθά όχι μόνο τους σύγχρονους των δημιουργημάτων Τέχνης πολίτες αλλά και τις επόμενες γενιές να αναζητήσουν, να προσεγγίσουν και να κατανοήσουν τις συνθήκες και την πραγματικότητα μιας περιόδου και μιας κοινωνίας.
Advertisment
3. Οι κοινωνίες αλλάζουν ραγδαία γύρω μας, και το ίδιο συμβαίνει και στην Τέχνη. Βλέπουμε λοιπόν η τεχνολογία να αλλάζει σταδιακά την Τέχνη και τους τρόπους που εκφράζεται στην εκάστοτε μορφή της. Πώς βλέπετε αυτή την αλλαγή;
Πράγματι οι κοινωνίες αλλάζουν ραγδαία και η αλλαγή αυτή δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστη την Τέχνη. Εξάλλου βλέπουμε συστατικά αυτής της εξέλιξης, όπως είναι η αλματώδης τεχνολογική ανάπτυξη να αλλάζει την Τέχνη και τα εκφραστικά μέσα κάθε μορφής της, εκσυγχρονίζοντας τρόπον τινά τα μέσα αυτά, αποτελώντας, την ίδια στιγμή, εφαλτήριο και γενεσιουργό κύτταρο νέων μορφών και ειδών Τέχνης. Έχουμε λχ ηλεκτρονική μουσική, κινηματογραφικά εφέ που δεν θα μπορούσαν να φανταστούν κινηματογραφιστές παλαιότερων εποχών, διαδικτυακές περιηγήσεις σε εκθέσεις κλπ και μια σειρά εξελίξεων της εποχής μας που αλλάζουν κάθε τρόπο έκφρασης της Τέχνης. Πιστεύω πως η αξιοποίηση των τεχνολογικών εξελίξεων μπορούν να βοηθήσουν όχι μόνο στην ανάπτυξη νέων μέσων και τρόπων έκφρασης ανανεώνοντας την Τέχνη της σύγχρονης εποχής αλλά και στον τρόπο προσέγγισης παλαιότερων αποτυπώσεων αυτής, αρκεί να μην γίνεται κατάχρηση της τεχνολογίας σε βαθμό αλλοίωσης του υποκειμένου και του αντικειμένου της Τέχνης.
4. Λένε ότι η έκφραση είναι ένα από τα πιο «θεραπευτικά» εργαλεία που μπορούμε να προσφέρουμε στην ψυχή μας. Μπορεί η Τέχνη να αποτελέσει «καταφύγιο» για τον άνθρωπο;
Συμφωνώ ακράδαντα με την άποψη πολλών, όπως για παράδειγμα ο Άρθουρ Σοπενχάουερ, πως η τέχνη σε κάθε της μορφή και έκφανση είναι λύτρωση της ψυχής από τον πόνο και το άγχος της ίδιας της Ύπαρξης. Εντός αυτού του πλαισίου είναι σαφές πως μπορεί όχι μόνο να αποτελέσει «καταφύγιο» αλλά και να έχει θεραπευτική επιρροή στον άνθρωπο. Η Τέχνη απελευθερώνει και λυτρώνει, γι’ αυτό και χρησιμοποιείται και με αυτή της την ιδιότητα εκούσια ή ακούσια. Μέσω αυτής το άτομο ανυψώνεται ηθικά και ευεργετείται αισθητικά μέσω της επαφής με δημιουργήματα που αναδεικνύουν τη δύναμη της ανθρώπινης ψυχής να παράγει και να μορφοποιεί άυλες σκέψεις και συναισθήματα. Η ύμνηση της ομορφιάς, η ανάδειξη ανθρώπινων στιγμών και καταστάσεων, η έκφραση μύχιων σκέψεων αποτελεί φάρμακο για την ψυχή του ανθρώπου. Η Τέχνη σαν απελευθέρωση, έκφραση, αγάπη και ζωή δίνει στο άτομο τη δύναμη να συνεχίσει, να ξεφύγει από τα προβλήματα της καθημερινότητάς του, να τέρψει την ψυχή αλλά και να ταξιδέψει. Ως εκ τούτου, δεν είναι μόνο «καταφύγιο» για τον άνθρωπο αλλά η συνεκτική ουσία της ίδιας του της ύπαρξης
