Χρόνιοι πόνοι, αϋπνία, πόνοι στις αρθρώσεις, εξανθήματα, γαστρεντερικά προβλήματα, σοβαρές αλλεργίες, τριχόπτωση, νοητική θολούρα και κόπωση είναι μερικά μόνο από τα εξουθενωτικά συμπτώματα με τα οποία παλεύει καθημερινά η Ami Paulsen, μια 40χρονη μητέρα δύο παιδιών. Επηρεάζει κάθε πτυχή της ζωής της – περιορίζει ό,τι μπορεί να κάνει, την αναγκάζει να τρώει μια πολύ ακριβή διατροφή και να παίρνει μια χούφτα συμπληρώματα και φάρμακα. Αλλά το πιο δύσκολο κομμάτι με το οποίο ζει;
«Κανείς δεν μπορεί να μου πει τι μου συμβαίνει ακριβώς», λέει στο Reader’s Digest. «Έχω ξοδέψει χιλιάδες δολάρια, έχω κάνει κάθε δυνατή εξέταση και έχω ξοδέψει τόσο χρόνο για να δω γιατρούς και να κάνω έρευνες, και ακόμα δεν ξέρω τι μου συμβαίνει. Και αν δεν ξέρουμε τι φταίει, δεν μπορούμε να το διορθώσουμε, πράγμα που είναι εξαιρετικά λυπηρό».
Advertisment
Αν και έχει λάβει πολλές διαγνώσεις όλα αυτά τα χρόνια, όπως φλεγμονώδη αρθρίτιδα και ινομυαλγία, το μόνο που γνωρίζουν σίγουρα οι γιατροί της Paulsen είναι ότι οι παθήσεις της είναι αυτοάνοσες στη φύση τους, πράγμα που σημαίνει ότι τα συμπτώματά της είναι αποτέλεσμα του ανοσοποιητικού της συστήματος που μπαίνει σε «υπερδιέγερση» και επιτίθεται στο ίδιο της το σώμα. Η Paulsen δεν είναι μόνη της, κάθε άλλο.
Πόσο συχνές είναι οι αυτοάνοσες ασθένειες στις γυναίκες
Σχεδόν 1 στους 10 ανθρώπους παγκοσμίως πάσχει από κάποιο είδος αυτοάνοσου νοσήματος, αλλά ίσως το πραγματικά ανησυχητικό στατιστικό στοιχείο είναι ότι σχεδόν το 80% αυτών των πασχόντων είναι γυναίκες.
Οι αυτοάνοσες διαταραχές συμβαίνουν όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού δημιουργεί «αυτοαντισώματα» που εκλαμβάνουν τα υγιή κύτταρα του ίδιου του οργανισμού ως εισβολείς και τους επιτίθενται. Πρόκειται για έναν όρο-ομπρέλα για περίπου 80 ασθένειες, όπως ο διαβήτης τύπου 1, η σκλήρυνση κατά πλάκας, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο λύκος, η κοιλιοκάκη, η νόσος του Crohn και η νόσος του Hashimoto (θυρεοειδής) – και όλες επηρεάζουν τις γυναίκες σε πολύ υψηλότερο ποσοστό από ό,τι τους άνδρες.
Advertisment
Αυτές οι ασθένειες κυμαίνονται από εξουθενωτικές έως αναπηρικές έως – σε ορισμένες περιπτώσεις – θανατηφόρες. Αυτό καθιστά εξαιρετικά σημαντικό να καταλάβουμε ποιος, τι και γιατί κρύβεται πίσω από αυτές και πώς να τις αντιμετωπίσουμε. Γνωρίζουμε ότι οι γυναίκες έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες από τους άνδρες να πάσχουν από σκλήρυνση κατά πλάκας, ρευματοειδή αρθρίτιδα, λύκο και άλλες αυτοάνοσες διαταραχές. Αλλά το «γιατί;» παραμένει μια αναπάντητη ερώτηση.
Γιατί τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι συχνότερα στις γυναίκες
Ξεκινά με τις διαφορές φύλου στο ανοσοποιητικό σύστημα. Οι γυναίκες και οι άνδρες έχουν το ίδιο ανοσοποιητικό σύστημα. Ωστόσο, το ανοσοποιητικό σύστημα των γυναικών είναι πιο ευαίσθητο, παράγοντας μια πιο «έντονη» ανοσολογική απόκριση στο περιβάλλον τους και έχοντας υψηλότερη παραγωγή αντισωμάτων από τους άνδρες. (Ωστόσο, όταν οι άνδρες εμφανίζουν αυτοάνοσα νοσήματα, αυτά είναι συχνά πιο σοβαρά).
Αυτή είναι μία από τις μεγάλες ειρωνείες της βιολογίας: όσο ισχυρότερο είναι το ανοσοποιητικό σύστημα, τόσο πιο ευάλωτοι είμαστε στο να δεχτούμε επίθεση από αυτό. Το γιατί οι γυναίκες έχουν πιο αντιδραστικό ανοσοποιητικό σύστημα είναι ένα μυστήριο. Μια θεωρία είναι ότι οι γυναίκες εξελίχθηκαν ώστε να έχουν ισχυρότερο ανοσοποιητικό σύστημα για να καταπολεμούν τις λοιμώξεις και να προστατεύουν τα έμβρυα. Στη σύγχρονη εποχή αυτό έχει ένα κόστος: τον αυξημένο κίνδυνο το σώμα να μπερδέψει τον εαυτό του με τον εισβολέα και στη συνέχεια να επιτεθεί, προκαλώντας αυτοάνοσο νόσημα.
Ο ρόλος των ορμονών στα αυτοάνοσα νοσήματα
Μέρος της απάντησης βρίσκεται στις διαφορές μεταξύ των ανδρικών και γυναικείων επιπέδων των ορμονών του φύλου. Οι ορμόνες του φύλου ενισχύουν περαιτέρω αυτή την υπερανοσολογική απόκριση, η οποία οδηγεί σε αυξημένο επιπολασμό των αυτοάνοσων νοσημάτων στις γυναίκες. Τα οιστρογόνα αυξάνουν την υπεραντιδραστικότητα του ανοσοποιητικού συστήματος, ενώ η τεστοστερόνη προστατεύει από αυτήν.
Η τεστοστερόνη είναι προστατευτική
Οι άνδρες έχουν 10 φορές μεγαλύτερη ποσότητα τεστοστερόνης, μιας ορμόνης που έχει προστατευτική δράση έναντι των αυτοάνοσων διαταραχών. Όπως πρότεινε μια μελέτη του 2021 που δημοσιεύθηκε στο Gastroenterology, η τεστοστερόνη μειώνει τη φλεγμονή, ένα κοινό σύμπτωμα και πρόδρομος των αυτοάνοσων διαταραχών. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, μειώνοντας τη φλεγμονή, η τεστοστερόνη δρα ως «πεντάλ φρένου» στο ανοσοποιητικό σύστημα.
Επιπλέον, η τεστοστερόνη μειώνει τον αριθμό των κυττάρων Β, έναν τύπο λεμφοκυττάρων -ένα ανοσοποιητικό κύτταρο που παράγεται στον σπλήνα – που απελευθερώνει επιβλαβή αντισώματα, σύμφωνα με μελέτη του 2018 που δημοσιεύθηκε στο Nature Communications. Οι γυναίκες είναι επίσης πιο πιθανό να έχουν αυξημένη ποσότητα ενός συγκεκριμένου τύπου κυττάρων Β, που ονομάζεται κύτταρα Β που σχετίζονται με την ηλικία, και είναι γνωστό ότι αυξάνουν τις αυτοάνοσες ασθένειες, σημείωσε μελέτη του 2017 που δημοσιεύθηκε στο Journal of Clinical Investigation. Τα κύτταρα αυτά βρίσκονται σε υψηλά ποσοστά σε αυτοάνοσους ασθενείς και αυξάνονται με την ηλικία. (Οι γυναίκες ζουν επίσης γενικά περισσότερο από τους άνδρες, γεγονός που μπορεί να αποτελεί έναν άλλο παράγοντα).
Τα οιστρογόνα αυξάνουν τον κίνδυνο
Δεν είναι μόνο η έλλειψη τεστοστερόνης που κάνει τις γυναίκες πιο ευάλωτες σε αυτοάνοσα, αλλά και τα υψηλότερα επίπεδα οιστρογόνων, σύμφωνα με μελέτη του 2019 που δημοσιεύθηκε στο Arthritis Research & Therapy. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι ασθενείς με τα υψηλότερα επίπεδα οιστρογόνων είχαν τις περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν σκληρόδερμα, μια αυτοάνοση ασθένεια του συνδετικού ιστού.
Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί οι γυναίκες στην αναπαραγωγική ηλικία έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν αυτοάνοσα νοσήματα. Οι ερευνητές σημείωσαν ότι οι γυναίκες μπορεί επίσης να είναι πιο ευάλωτες στην έκθεση σε περιβαλλοντικούς παράγοντες που επηρεάζουν τα επίπεδα των οιστρογόνων. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης αυτοάνοσων νοσημάτων.
Είναι επίσης γενετικό
Οι γυναίκες μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς σε αυτοάνοσα νοσήματα, ιδίως στον λύκο, σε γενετικό επίπεδο, σύμφωνα με μελέτη του 2019 που δημοσιεύθηκε στο JCI Insight. Υπάρχει ένας «μοριακός διακόπτης» στα κύτταρα του δέρματος, που ονομάζεται VGLL3, ο οποίος φαίνεται να πυροδοτεί μια υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος ενεργοποιώντας ορισμένα γονίδια που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό σύστημα – και οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι γυναίκες έχουν πολύ περισσότερα από αυτά τα μόρια.
Θεραπεία των αυτοάνοσων νοσημάτων στις γυναίκες
Αυτή τη στιγμή, όπως έχουν μάθει γυναίκες όπως η Ami Paulsen, τα αυτοάνοσα νοσήματα μπορούν να αντιμετωπιστούν, αλλά όχι να θεραπευτούν. Πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερες έρευνες για τη θεραπεία αυτών των ασθενειών – ιδιαίτερα στις γυναίκες. Η έρευνα αυτή ξεκινά με την κατανόηση του γιατί τα αυτοάνοσα επηρεάζουν περισσότερο τις γυναίκες.
Πηγή: thehealthy.com/autoimmune/autoimmune-diseases-in-women/
