Θέλω να σας εξομολογηθώ κάτι. Έμαθα να οδηγώ, μόλις προσφάτως. Δυσκολεύτηκα πολύ, και ο λόγος δεν ήταν η ηλικία του εγκεφάλου μου. Θυμάστε πώς ήταν όταν μάθατε να οδηγείτε για πρώτη φορά; Όταν η κάθε απόφαση ήταν πολύ συνειδητή και προμελετημένη; Επέστρεφα στο σπίτι από τα μαθήματά μου τελείως εξουθενωμένη πνευματικά. Ως γνωστική επιστήμονας γνωρίζω ότι αυτό συμβαίνει επειδή χρησιμοποιούσα πολύ αυτό που λέμε εκτελεστική λειτουργία. Η εκτελεστική λειτουργία είναι η υπέροχη ικανότητά μας να ελέγχουμε τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις ενέργειές μας, ώστε να επιτύχουμε στόχους, όπως την εκμάθηση οδήγησης. Είναι αυτό που χρησιμοποιούμε, όταν θέλουμε να κόψουμε συνήθειες, να αναστείλουμε παρορμήσεις και να προγραμματίζουμε. Μπορούμε να το δούμε πιο καθαρά, όταν κάνουμε λάθη. Όπως, έχετε ρίξει κατά λάθος χυμό πορτοκάλι στα δημητριακά;
01:00
(Γέλια)
Advertisment
01:02
Ή μπήκατε στο Facebook και ξαφνικά θυμηθήκατε ότι χάσατε μια συνάντηση;
01:06
(Γέλια)
01:07
Ή ίσως αυτό είναι πιο οικείο: σκοπεύατε να ψωνίσετε κάτι γυρίζοντας από τη δουλειά, και τελικώς μπήκατε στον αυτόματο πιλότο και φτάσατε σπίτι;
Advertisment
01:14
(Γέλια)
01:17
Αυτά συμβαίνουν σε όλους. Συνήθως το λέμε αφηρημάδα, αλλά αυτό που συμβαίνει είναι ότι βιώνουμε ένα σφάλμα στην εκτελεστική λειτουργία.
01:27
Κάνουμε χρήση εκτελεστικής λειτουργίας κάθε μέρα παντού στη ζωή μας. Τα τελευταία 30 χρόνια, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι προβλέπει όλα τα καλά πράγματα στην παιδική ηλικία και μετέπειτα, όπως κοινωνικές δεξιότητες, ακαδημαϊκή επιτυχία, ψυχική και σωματική υγεία, οικονομική επιτυχία, αποταμίευση, ακόμη και ότι δε θα γίνεις εγκληματίας. Ακούγεται υπέροχο, έτσι; Οπότε δεν αποτελεί έκπληξη που ερευνητές σαν εμένα ενδιαφέρονται να την καταλάβουν και να βρουν τρόπους να τη βελτιώσουν.
01:58
Όμως, η εκτελεστική λειτουργία έχει γίνει η καραμέλα της αυτοβελτίωσης. Οι άνθρωποι νομίζουν ότι μπορούν να τη βελτιώσουν με εφαρμογές κινητών και παιχνίδια υπολογιστών, ή με συγκεκριμένη εξάσκηση, όπως παίζοντας σκάκι. Οι ερευνητές προσπαθούν να την εκπαιδεύσουν στο εργαστήριο ελπίζοντας να τη βελτιώσουν καθώς και άλλα σχετικά πράγματα, όπως την ευφυΐα. Είμαι εδώ για να σας πω ότι αυτός ο τρόπος αντιμετώπισης της εκτελεστικής λειτουργίας είναι λανθασμένος. Η εκπαίδευση του εγκεφάλου δεν βελτιώνει την εκτελεστική λειτουργία, επειδή αφορά στην εξάσκησή της με περιορισμένο τρόπο, έξω από τα πραγματικά πλαίσια που τη χρησιμοποιούμε στην πράξη. Μπορείτε να γίνετε άριστοι στην εφαρμογή του κινητού σας, αλλά αυτό δεν θα σας σταματήσει από το να βάζετε χυμό στα δημητριακά σας.
02:47
(Γέλια)
02:48
Αν θέλετε να βελτιώσετε την εκτελεστική λειτουργία με ουσιαστικό τρόπο για τη ζωή σας πρέπει να καταλάβετε πώς επηρεάζεται από το πλαίσιο.
02:57
Επιτρέψτε μου να σας δείξω τι εννοώ. Χρησιμοποιούμε ένα φοβερό τεστ στο εργαστήριο για τη μέτρηση αυτής της λειτουργίας σε παιδιά, που λέγεται «ταξινόμηση καρτών με αλλαγή διαστάσεων.» Τα παιδιά πρέπει να ταξινομήσουν κάρτες με έναν τρόπο — όπως, σύμφωνα με το σχήμα — συνέχεια, μέχρι να τους γίνει συνήθεια. Τότε, τους ζητείται να αλλάξουν και να ταξινομήσουν τις κάρτες αλλιώς, όπως, σύμφωνα με το χρώμα. Τα πολύ μικρά παιδιά ζορίζονται με αυτό. Τα τρίχρονα και τετράχρονα συνεχίζουν να ταξινομούν τις κάρτες όπως πριν, όσες φορές και να τους θυμίσεις τι πρέπει να κάνουν.
03:33
(Βίντεο) Γυναίκα: Βάλε το μπλε εδώ, και το κόκκινο εδώ. Να ένα μπλε.
03:38
Εντάξει, τώρα θα παίξουμε άλλο παιχνίδι. Όχι πια το παιχνίδι με τα χρώματα, τώρα θα παίξουμε εκείνο των σχημάτων, και σ’ αυτό το παιχνίδι βάζουμε όλα τα αστέρια εδώ, και όλα τα φορτηγά εδώ, εντάξει; Τα αστέρια εδώ, τα φορτηγά εδώ.
03:51
Πού πηγαίνουν τα αστέρια;
03:54
Πού πηγαίνουν τα φορτηγά;
03:55
Τέλεια.
03:57
Εντάξει, τα αστέρια εδώ, τα φορτηγά εδώ. Ορίστε, ένα φορτηγό.
04:02
(Γέλια)
04:03
Τα αστέρια εδώ, τα φορτηγά εδώ. Ορίστε, ένα αστέρι.
04:08
(Γέλια)
04:11
ΣΝ: Είναι συναρπαστικό και είναι φανερό όταν δεν μπορεί να κάνει χρήση της εκτελεστικής λειτουργίας. Αλλά προσέξτε: θα μπορούσαμε να την εκπαιδεύσουμε σε αυτή την δραστηριότητα και άλλες παρόμοιες, και τελικά θα βελτιωνόταν, αλλά αυτό σημαίνει ότι θα βελτιωνόταν η εκτελεστική λειτουργία και εκτός του εργαστηρίου; Όχι, γιατί στον έξω κόσμο θα χρειαστεί την εκτελεστική λειτουργία για να κάνει πολλά περισσότερα από εναλλαγή ανάμεσα σε σχήμα και χρώμα. Θα χρειαστεί να αλλάξει από πρόσθεση σε πολλαπλασιασμό ή από παιχνίδι σε συμμάζεμα ή από σκέψη για τα αισθήματά της σε σκέψεις για τη φίλη της. Η επιτυχία στον πραγματικό κόσμο εξαρτάται από πράγματα όπως πόσο κίνητρο έχεις και τι κάνουν οι συνομήλικοί σου. Επίσης, εξαρτάται από τις στρατηγικές που χρησιμοποιείς με την εκτελεστική λειτουργία σε μια συγκεκριμένη κατάσταση. Οπότε αυτό που λέω είναι, ότι το πλαίσιο σίγουρα μετράει.
05:02
Επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα παράδειγμα της έρευνάς μου. Έφερα πρόσφατα μερικά παιδιά για το κλασικό τεστ με τα ζαχαρωτά, που είναι ένα μέτρο της αναβολής ικανοποίησης, που επίσης πιθανώς απαιτεί πολλή εκτελεστική λειτουργία. Μπορεί να έχετε ακούσει γι’ αυτό το τεστ, αλλά βασικά, στα παιδιά δίνεται επιλογή. Μπορούν να πάρουν αμέσως ένα ζαχαρωτό ή αν μπορούν να περιμένουν να πάω στο άλλο δωμάτιο να φέρω κι άλλα ζαχαρωτά, μπορούν να πάρουν δύο. Τα περισσότερα παιδιά θέλουν πολύ αυτό το δεύτερο ζαχαρωτό, αλλά η κρίσιμη ερώτηση είναι: πόσο μπορούν να περιμένουν;
05:36
(Γέλια)
05:37
Προσέθεσα μια αλλαγή για να δω τις συνέπειες του πλαισίου. Είπα σε κάθε παιδί, ότι ήταν σε μία ομάδα, όπως η πράσινη ομάδα, και μάλιστα τους έδωσα πράσινη μπλούζα να φορέσουν. Είπα, «Η ομάδα σας περίμενε για δύο ζαχαρωτά και η άλλη ομάδα, η πορτοκαλί ομάδα, δεν περίμενε». Ή είπα το αντίθετο: «Η ομάδα σας δεν περίμενε για δύο ζαχαρωτά, αλλά η άλλη ομάδα περίμενε». Μετά άφησα το παιδί μόνο στο δωμάτιο και παρακολουθούσα από κάμερα να δω πόσο περίμενε.
06:09
(Γέλια)
06:13
Αυτό που ανακάλυψα ήταν ότι τα παιδιά που πίστευαν ότι η ομάδα τους περίμενε για δύο ζαχαρωτά ήταν περισσότερο πιθανό να περιμένουν και τα ίδια. Άρα επηρεάζονταν από μία ομάδα συνομιλήκων που δεν είχαν δει ποτέ.
06:28
(Γέλια)
06:29
Καλό, έτσι; Με αυτό το αποτέλεσμα ακόμη δεν ήξερα αν απλώς αντέγραφαν την ομάδα τους ή αν συνέβαινε κάτι βαθύτερο από αυτό. Οπότε έφερα κι άλλα παιδιά και μετά από το τεστ με τα ζαχαρωτά τους έδειξα φωτογραφίες με ζεύγη παιδιών και τους είπα, «Ένα από αυτά τα παιδιά θέλει να παίρνει πράγματα αμέσως, όπως μπισκότα και αυτοκόλλητα. Το άλλο θέλει να περιμένει για να αποκτήσει πιο πολλά από αυτά τα πράγματα». Τότε, τα ρώτησα, «Ποιο από τα παιδιά σου αρέσει πιο πολύ και με ποιο θέλεις να παίξεις;» Βρήκα ότι τα παιδιά που πίστευαν ότι η δική τους ομάδα περίμενε, έτεινε να προτιμά παιδιά στα οποία άρεσε να περιμένουν για πράγματα. Η γνώση αυτού που έκανε η ομάδα τους, τους έκανε να εκτιμούν την αναμονή. Και όχι μόνο αυτό, τα παιδιά πιθανώς χρησιμοποιούσαν την εκτελεστική λειτουργία για να επινοήσουν στρατηγικές για να μπορέσουν να περιμένουν, όπως να κάθονται στα χέρια τους ή να μην κοιτάζουν το ζαχαρωτό ή να τραγουδάνε για να ξεχαστούν.
07:28
(Γέλια)
07:31
Αυτό που δείχνουν όλα αυτά είναι πόσο μετράει το πλαίσιο. Δεν σημαίνει ότι αυτά τα παιδιά είχαν καλή εκτελεστική λειτουργία ή κακή, είναι ότι το πλαίσιο τα βοήθησε να κάνουν καλύτερη χρήση.
07:43
Τι σημαίνει αυτό για εσάς και για τα παιδιά σας; Ας πούμε ότι θέλετε να μάθετε Ισπανικά. Μπορείτε να αλλάξετε το πλαίσιό σας και να βρεθείτε ανάμεσα σε άλλα άτομα που επίσης θέλουν να μάθουν και ακόμη καλύτερα αν είναι άνθρωποι που σας αρέσουν. Έτσι, θα έχετε μεγαλύτερο κίνητρο για τη χρήση εκτελεστικής λειτουργίας. Ή ας πούμε ότι θέλετε να βοηθήσετε το παιδί σας με τις ασκήσεις μαθηματικών. Μπορείτε να της διδάξετε στρατηγικές της εκτελεστικής λειτουργίας μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο, όπως απομακρύνοντας το κινητό της πριν αρχίσει τη μελέτη ή σχεδιάζοντας μια ανταμοιβή μετά από μελέτη μίας ώρας.
08:20
Δεν θέλω να το κάνω να ακουστεί, ότι το πλαίσιο είναι το παν. Η εκτελεστική λειτουργία είναι περίπλοκη και διαμορφώνεται από πολλούς παράγοντες. Αλλά αυτό που θέλω να θυμάστε είναι πως αν θέλετε να βελτιώσετε αυτή την λειτουργία σε κάποιο τομέα της ζωής σας, μην ψάχνετε για γρήγορες λύσεις. Σκεφτείτε το πλαίσιο και πώς θα κάνετε τους στόχους σας να μετράνε πιο πολύ για σας, πώς θα κάνετε χρήση στρατηγικών, που θα σας βοηθήσουν την δεδομένη στιγμή. Οι αρχαίοι Έλληνες το είπαν καλύτερα όταν είπαν, «Γνώρισε τον εαυτό σου». Το κλειδί σ’ αυτό είναι να γνωρίζετε πώς το πλαίσιο διαμορφώνει τη συμπεριφορά σας και πώς θα χρησιμοποιήσετε αυτή την γνώση για να αλλάξετε προς το καλύτερο.
09:00
Σας ευχαριστώ.
09:01
(Χειροκρότημα)
