Στις ΗΠΑ οι ομάδες μίσους αυξάνονται ραγδαία. Μάλιστα, έπειτα από πρόσφατη συλλογή στοιχείων της Southern Poverty Law φαίνεται ότι τα σχόλια και τα likes των ομάδων αυτών έχουν αυξηθεί κατά 900% τα τελευταία δύο χρόνια. Δεν είναι μυστικό ότι και στη χώρα μας πλέον βλέπουμε να εξελίσσεται με παρόμοιο τρόπο η κατάσταση. Η έκφραση αυτού του μίσους μπορεί να γίνει τόσο φυσικά, όπως η δολοφονία ενός οπαδού μιας άλλης ομάδας, όσο και λεκτικά όπως ο λόγος μίσους που εξαπλώνεται σαν την πανδημία στα Social Media.
Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Σε μια ενδιαφέρουσα ανάλυση της ψυχοθεραπεύτριας Allison Abrams διαβάζουμε ότι οι λόγοι είναι περίπλοκοι αλλά ταυτόχρονα διακριτοί.
Advertisment
Ο φόβος του «Άλλου»
Σύμφωνα με τον A.J. Marsden, επίκουρο καθηγητής ψυχολογίας και ανθρώπινων συμπεριφορών στο Beacon College στο Leesburg της Φλόριντα, ένας λόγος που μισούμε είναι επειδή φοβόμαστε πράγματα που είναι διαφορετικά από εμάς.
Ο συμπεριφορικός ερευνητής Patrick Wanis, αναφέρει τη θεωρία «Εξωομάδας – Ενδοομάδας» η οποία υποστηρίζει ότι όταν αισθανόμαστε ότι απειλούμαστε από τους αντιληπτούς ξένους, ενστικτωδώς στρεφόμαστε προς την ομάδα μας – αυτούς με τους οποίους ταυτιζόμαστε – ως μηχανισμό επιβίωσης. Ο Wanis εξηγεί:
«Το μίσος καθοδηγείται από δύο βασικά συναισθήματα. Αυτά της αγάπης και της επιθετικότητας. Πρώτον, την αγάπη για το εσωτερικό της ομάδας—την ομάδα που ευνοείται. Και δεύτερον, την επιθετικότητα για την ομάδα εκτός – την ομάδα που έχει θεωρηθεί διαφορετική, επικίνδυνη και απειλή για την δική μας ομάδα».
Advertisment
Ο φόβος του εαυτού μας
Σύμφωνα με την κλινική ψυχολόγο Dana Harron, τα πράγματα που οι άνθρωποι μισούν στους άλλους είναι αυτά που φοβούνται μέσα τους. Προτείνει να σκεφτόμαστε τη στοχευμένη ομάδα ή άτομο ως μια κινηματογραφική οθόνη στην οποία προβάλλουμε ανεπιθύμητα μέρη του εαυτού μας. Η ιδέα είναι: «Δεν είμαι εγώ κακός. Εσύ είσαι.
Αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό ως προβολή, ένας όρος που επινοήθηκε από τον Φρόιντ για να περιγράψει την τάση μας να απορρίπτουμε αυτό που δεν μας αρέσει στον εαυτό μας. Ο ψυχολόγος Brad Reedy περιγράφει περαιτέρω την προβολή ως την ανάγκη μας να είμαστε καλοί, πράγμα που μας κάνει να προβάλλουμε το «κακό» προς τα έξω και να του επιτιθέμεθα:
«Αναπτύξαμε αυτή τη μέθοδο για να επιβιώσουμε, γιατί οποιαδήποτε «κακία» μέσα μας μας έθετε σε κίνδυνο να απορριφθούμε και να είμαστε μόνοι. Έτσι καταπιέσαμε τα πράγματα που πιστεύαμε ότι ήταν άσχημα (αυτά που μας είπαν ή μας πρότειναν οι άλλοι που ήταν μη αξιαγάπητα και ηθικά κατακριτέα ) και επιστρατεύουμε μίσος και κρίση προς τους άλλους. Πιστεύουμε ότι αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο κάποιος απαλλάσσει τον εαυτό του από ανεπιθύμητα χαρακτηριστικά, αλλά αυτή η μέθοδος το μόνο που κάνει είναι να διαιωνίζει την καταστολή η οποία οδηγεί σε πολλά προβλήματα ψυχικής υγείας.
Έλλειψη αυτο-συμπόνιας
Το αντίδοτο στο μίσος είναι η συμπόνια — τόσο για τους άλλους όσο και για τον εαυτό μας. Αυτο-συμπόνια σημαίνει ότι αποδεχόμαστε ολόκληρο τον εαυτό μας. «Αν βρίσκουμε μέρος του εαυτού μας απαράδεκτο, τείνουμε να επιτιθέμεθα στους άλλους για να αμυνθούμε ενάντια στην απειλή», λέει ο Reedy. «Αν είμαστε εντάξει με τον εαυτό μας, βλέπουμε τις συμπεριφορές των άλλων ως “κάτι που αφορά τους ίδιους” και μπορούμε να απαντήσουμε με συμπόνια. Αν διατηρώ μίσος στην καρδιά μου για κάποιον άλλον, αναπόφευκτα θα πρέπει να μισήσω και τον εαυτό μου. Μόνο όταν μάθουμε να δείχνουμε στον εαυτό μας με συμπόνια, μπορούμε να τη δείξουμε στους άλλους».
Το μίσος γεμίζει ένα κενό
Ο ψυχολόγος Bernard Golden, συγγραφέας του βιβλίου Overcoming Destructive Anger: Strategies That Work, πιστεύει ότι όταν το μίσος περιλαμβάνει τη συμμετοχή σε μια ομάδα, μπορεί να βοηθήσει να καλλιεργηθεί μια αίσθηση σύνδεσης και συντροφικότητας που γεμίζει ένα κενό στην ταυτότητα κάποιου. Περιγράφει το μίσος για τα άτομα ή τις ομάδες ως έναν τρόπο για να αποσπάσει κανείς τον εαυτό του από το πιο απαιτητικό και στρεσογόνο έργο της δημιουργίας της δικής του ταυτότητας:
“Οι πράξεις μίσους είναι προσπάθειες αποσπάσεως της προσοχής από συναισθήματα όπως αδυναμία, αυτολύπηση, αδικία, ανεπάρκεια και ντροπή. Το μίσος βασίζεται σε κάποια αίσθηση απειλής. Είναι μια στάση που μπορεί να προκαλέσει εχθρότητα και επιθετικότητα προς άτομα ή ομάδες. Όπως και το μεγαλύτερο μέρος του θυμού, είναι μια αντίδραση και απόσπαση της προσοχής από κάποια μορφή εσωτερικού πόνου. Το άτομο που κατακλύζεται από μίσος μπορεί να πιστεύει ότι ο μόνος τρόπος για να ανακτήσει κάποια αίσθηση εξουσίας πάνω στον πόνο του/της είναι να χτυπήσει προληπτικά τους άλλους. Σε αυτό το πλαίσιο, κάθε στιγμή μίσους είναι μια προσωρινή ανακούφιση από τον εσωτερικό πόνο».
Κοινωνικοί και Πολιτιστικοί Παράγοντες
Η απάντηση στο γιατί μισούμε, σύμφωνα με τη Silvia Dutchevici, LCSW, πρόεδρο και ιδρύτρια του Critical Therapy Center, δεν βρίσκεται μόνο στην ψυχολογική μας σύνθεση ή στο οικογενειακό μας ιστορικό, αλλά και στην πολιτιστική και πολιτική ιστορία μας. «Ζούμε σε μια πολεμική κουλτούρα που προωθεί τη βία, στην οποία ο ανταγωνισμός είναι τρόπος ζωής», λέει. «Φοβόμαστε τη σύνδεση γιατί απαιτεί να αποκαλύψουμε κάτι για τον εαυτό μας. Μας διδάσκουν να μισούμε τον εχθρό – δηλαδή οποιονδήποτε διαφορετικό από εμάς – κάτι που αφήνει λίγα περιθώρια για ενσυναίσθηση και εξερεύνηση του μίσους μέσω της ενσυναίσθησης και της κατανόησης. Στη σημερινή μας κοινωνία, κάποιος είναι πιο έτοιμος να πολεμήσει παρά να επιλύσει τις συγκρούσεις. Η ειρήνη επιλέγεται σπάνια».
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Το μίσος καταπολεμάται με την παιδεία, λέει ο Golden:
«Όλοι γεννιόμαστε με την ικανότητα της επιθετικότητας καθώς και της συμπόνιας. Το κλειδί για να ξεπεραστεί το μίσος είναι η εκπαίδευση: στο σπίτι, στα σχολεία και στην κοινότητα».
Σύμφωνα με τον Dutchevici, το να αντιμετωπίζουμε τον φόβο του να είμαστε ευάλωτοι και εντελώς ανθρώπινοι είναι αυτό που μας επιτρέπει να συνδεόμαστε, να νιώθουμε και, τελικά, να αγαπάμε. Προτείνει τη δημιουργία «ρωγμών στο σύστημα». Αυτές οι ρωγμές μπορεί να είναι τόσο απλές όσο η σύνδεση με τον γείτονά σας, η συζήτηση με έναν φίλο, η έναρξη διαμαρτυρίας ή ακόμα και η μετάβαση σε θεραπεία και η σύνδεση με έναν «Άλλο». Είναι μέσα από αυτές τις πράξεις που μπορεί κανείς να καταλάβει το μίσος και την αγάπη».
Με άλλα λόγια, η συμπόνια προς τους άλλους είναι το αληθινό πλαίσιο που θεραπεύει.
Τι μπορείτε να κάνετε εάν έχετε πέσει θύμα έκφρασης μίσους στα Social Media
Κάντε ένα διάλειμμα
Εάν η αρνητικότητα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζει την ψυχική σας υγεία, ίσως είναι καιρός να κάνετε ένα διάλειμμα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συνολικά. Ακόμη και ένα σύντομο διάλειμμα μπορεί να σας βοηθήσει να επαναφέρετε την κατάσταση και να ανακτήσετε μια πιο θετική προοπτική.
Αγνοήστε τους haters
Συχνά, ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσετε τους haters είναι απλώς να τους αγνοήσετε. Μην εμπλέκεστε σε διαφωνίες και μην προσπαθήσετε να συζητήσετε μαζί τους, καθώς αυτό μπορεί συχνά απλώς να τροφοδοτήσει την αρνητικότητα.
Αναφορά κατάχρησης και μπλοκ
Οι περισσότερες πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης διαθέτουν εργαλεία για την αναφορά καταχρηστικού ή επιβλαβούς περιεχομένου. Αν συναντήσετε ρητορική μίσους ή άλλο επιβλαβές περιεχόμενο, αναφέρετέ το στην πλατφόρμα και αφήστε τους να το χειριστούν. Εναλλακτικά μπορείτε απλά να μπλοκάρετε όσους σας επιτίθενται.
Διαδώστε τη θετικότητα
Τέλος, ένας από τους καλύτερους τρόπους για την καταπολέμηση του μίσους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι να διαδώσετε τη θετικότητα. Αλληλεπιδράστε με τους άλλους με θετικό τρόπο και σεβασμό, μοιραστείτε περιεχόμενο που εμπνέει και χρησιμοποιήστε την πλατφόρμα σας για να προωθήσετε την καλοσύνη και τη συμπόνια.
