Τα άτομα με κατάθλιψη και άγχος που είχαν μια τραυματική παιδική ηλικία έχουν περισσότερες πιθανότητες να γίνουν θυμωμένοι ενήλικες, σύμφωνα με έρευνα που παρουσιάστηκε στις 25 Μαρτίου 2023 στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Ψυχιατρικής στο Παρίσι.
“Το σημαντικότερο εύρημά μας είναι ότι το παιδικό τραύμα γενικά συσχετίστηκε με όλες τις πτυχές του θυμού, τόσο τα συναισθήματα όσο και τις εκφράσεις, συμπεριλαμβανομένης μιας σχέσης δόσης-απόκρισης. Αυτό σημαίνει ότι όσο πιο τραυματική είναι η παιδική ηλικία, τόσο πιο θυμωμένος είναι ο ενήλικας”, λέει η επικεφαλής συγγραφέας Nienke de Bles, διδακτορική φοιτήτρια στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Leiden στην Ολλανδία.
Advertisment
Η σχέση μεταξύ των παιδικών τραυματικών εμπειριών και του θυμού είναι πολύ λογική και ταιριάζει με όσα είναι γνωστά από προηγούμενες έρευνες, λέει η Stephanie Hargrove, PhD, κλινική ψυχολόγος στο Duke Health στο Durham της Βόρειας Καρολίνας, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη.
“Όταν κάποιος βιώνει τραύμα στην παιδική ηλικία, είναι συχνά μια κατάσταση όπου του αφαιρέθηκε η δύναμη ή δεν του επιτράπηκε να εκφράσει αυτό που ένιωθε ή αυτό που χρειαζόταν. Αυτά τα άτομα πιθανόν να τέθηκαν σε μια κατάσταση που ήταν επώδυνη ή πολύ λάθος, και είναι σωστό να έχουμε θυμό σε τέτοιου είδους καταστάσεις”, λέει ο Δρ Hargrove.
Αλλά ο θυμός δεν πρέπει να θεωρείται κακός, λέει. “Εξυπηρετεί έναν σκοπό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί με αποτελεσματικούς τρόπους. Όταν ο θυμός καταπιέζεται ή απορρίπτεται, τότε είναι που βλέπουμε ότι μπορεί να καταλήξει να μετατραπεί σε επιθετικότητα ή επιθέσεις σε άλλους ανθρώπους- είναι σημαντικό για τους ανθρώπους να μπορούν να επεξεργάζονται το θυμό με υγιή τρόπο”.
Advertisment
Περισσότερα τραύματα συνδέονται με το να είσαι πιο θυμωμένος ως ενήλικας
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν στοιχεία από την Ολλανδική Μελέτη για την Κατάθλιψη και το Άγχος, η οποία ξεκίνησε το 2004 για να διερευνήσει την πορεία της κατάθλιψης και των αγχωδών διαταραχών σε μια περίοδο αρκετών ετών. Η τρέχουσα μελέτη περιελάμβανε σχεδόν 2.300 συμμετέχοντες ηλικίας 18 έως 65 ετών, με μέσο όρο 42 ετών, ενώ το 66% ήταν γυναίκες.
Προηγουμένως, οι ερευνητές είχαν διαπιστώσει ότι πάνω από το 40 τοις εκατό των ασθενών με άγχος και κατάθλιψη είχαν μια τάση προς το θυμό, σε σύγκριση με περίπου το 5 τοις εκατό μιας ομάδας ελέγχου χωρίς κατάθλιψη ή άγχος.
Μετά από μια τετράωρη αρχική αξιολόγηση, οι ερευνητές παρακολούθησαν τέσσερις φορές κατά τη διάρκεια μιας οκταετούς περιόδου για να αποκαλύψουν τυχόν ιστορικό παιδικού τραύματος, όπως απώλεια γονέων, διαζύγιο γονέων ή τοποθέτηση σε ανάδοχη οικογένεια. Ρώτησαν επίσης τους συμμετέχοντες σχετικά με την παραμέληση και τη συναισθηματική, σωματική και σεξουαλική κακοποίηση.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς, όλα τα είδη παιδικού τραύματος, εκτός από τη σεξουαλική κακοποίηση, συσχετίστηκαν με υψηλότερα επίπεδα θυμού και με μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης κρίσεων θυμού και αντικοινωνικών χαρακτηριστικών προσωπικότητας στην ενήλικη ζωή, ανεξάρτητα από την κατάθλιψη και το άγχος.
“Διαπιστώσαμε ότι τα αγχώδη ή καταθλιπτικά άτομα με ιστορικό συναισθηματικής παραμέλησης ή σωματικής ή ψυχολογικής κακοποίησης είχαν 1,3 έως 2 φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν προβλήματα θυμού. Διαπιστώσαμε επίσης ότι όσο πιο τραυματική ήταν η παιδική εμπειρία, τόσο μεγαλύτερη ήταν η τάση για θυμό ως ενήλικες”, δήλωσε ο de Bles σε δελτίο τύπου. Αν και τα ευρήματα δεν αποδεικνύουν ότι το τραύμα προκαλεί το θυμό, η σύνδεση είναι σαφής, πρόσθεσε.
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι τα παιδιά που υπέστησαν συναισθηματική παραμέληση είχαν αυξημένη τάση να εξελιχθούν σε ενήλικες που ήταν ευερέθιστοι ή θύμωναν εύκολα, ενώ εκείνα που είχαν υποστεί σωματική κακοποίηση είχαν μεγαλύτερη τάση για κρίσεις θυμού ή αντικοινωνικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας, δήλωσε η de Bles. “Η σεξουαλική κακοποίηση έτεινε να οδηγεί σε καταστολή του θυμού, ενδεχομένως λόγω μεγαλύτερης ευαισθησίας στην απόρριψη – αλλά αυτό πρέπει να επιβεβαιωθεί”, είπε.
Είναι εντάξει να είσαι θυμωμένος; Συχνά, αυτό εξαρτάται από το ποιος το εκφράζει
“Από όλα τα συναισθήματα, ο θυμός μπορεί να έχει κάποιο στίγμα και συνειρμούς γύρω του. Στις ΗΠΑ, υπάρχουν διαφορετικά επίπεδα αποδοχής σχετικά με το ποιος μπορεί να εκφράσει θυμό και κάτω από ποιες συνθήκες”, λέει η Hargrove.
Για παράδειγμα, αν ένας άνδρας εκφράζει θυμό προς έναν ανταγωνιστή που του πήρε την επιχειρηματική του ιδέα ή ένας πολιτικός είναι θυμωμένος για κάτι που θεωρεί λάθος στο πολιτικό σύστημα, αυτό συνήθως υποστηρίζεται ή τουλάχιστον γίνεται αποδεκτό από το κοινό, λέει.
Αλλά η εκδήλωση θυμού δεν θεωρείται αποδεκτή σε όλες τις ομάδες ανθρώπων, λέει.
“Για παράδειγμα, υπάρχει ένα ύπουλο στερεότυπο της “θυμωμένης μαύρης γυναίκας” που χαρακτηρίζει τις μαύρες γυναίκες γενικά θυμωμένες και παράλογες. Ως αποτέλεσμα, όταν οι μαύρες γυναίκες εκφράζουν τον κατάλληλο θυμό για αδικίες ή λάθη, συχνά κρίνονται πιο αυστηρά ή απορρίπτονται πιο εύκολα επειδή έχουν αυτά τα βάσιμα συναισθήματα σε σύγκριση με τις λευκές γυναίκες”, λέει η Hargrove.
Οι γυναίκες γενικά συχνά κοινωνικοποιούνται να πιστεύουν ότι ο θυμός δεν είναι κατάλληλος ή γυναικείος, λέει. “Έτσι, οι γυναίκες μπορεί να μην αισθάνονται την ίδια ελευθερία να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, ειδικά το θυμό”, λέει η Hargrove.
Ναι, υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως ο “υγιής θυμός”.
Ο θυμός μπορεί σίγουρα να είναι υγιής και κατάλληλος σε ορισμένες καταστάσεις, λέει η Hargrove. “Ο θυμός δεν διαφέρει από άλλα συναισθήματα, όπως η θλίψη, ο φόβος και η ευτυχία, στο ότι δεν είναι “κακός” ή “καλός”. Όλα τα συναισθήματα είναι χρήσιμα και εξυπηρετούν διαφορετικές λειτουργίες”, λέει.
Ο θυμός μπορεί να οφείλεται σε μια αδικία, σε αφαίρεση δύναμης, σε πληγή ή σε πόνο – και όταν συμβαίνει, είναι ένα σημαντικό σήμα που πρέπει να προσέξετε, λέει. “Ο θυμός μπορεί να εμφανιστεί από μόνος του, αλλά συχνά είναι δευτερεύον συναίσθημα και όχι πρωταρχικό συναίσθημα”, λέει η Hargrove.
Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να υπάρχει ένα συναίσθημα που είναι πιο κεντρικό στην πραγματική εμπειρία που βιώνει κάποιος και το οποίο ο θυμός μπορεί να καλύψει, εξηγεί. “Για παράδειγμα, κάποιος που χάνει τη δουλειά του μπορεί να είναι πολύ λυπημένος για την απώλεια αυτή, αλλά αυτό μπορεί να βγει ως θυμός προς τους ακόμα εργαζόμενους πρώην συναδέλφους του”.
Ο θυμός μπορεί να συνδέεται με διαταραχές, όπως το PTSD, η κατάθλιψη και το άγχος, λέει. “Μπορεί να μην ξέρετε ακριβώς από πού προέρχεται, και γι’ αυτό είναι χρήσιμο να δείτε έναν θεραπευτή. Ένας επαγγελματίας μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε τόσο τις αντιδράσεις θυμού όσο και τη βασική αιτία που κρύβεται πίσω από αυτές, καθώς και να σας συστήσει την κατάλληλη θεραπεία”, λέει η Hargrove.
Η “εμφιάλωση του θυμού” μπορεί να είναι επιζήμια
“Η εμφιάλωση του θυμού έχει κόστος – δεν είναι μια χρήσιμη στρατηγική μακροπρόθεσμα”, λέει ο Hargrove. Ενώ μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να αποφύγουν τις συγκρούσεις βραχυπρόθεσμα, τα συναισθήματα που δεν εκφράζονται μπορεί να συσσωρευτούν, λέει.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, το άτομο μπορεί να καταλήξει να “εκραγεί” με ένα επίπεδο θυμού που είναι δυσανάλογο με την πραγματική κατάσταση, λέει η Hargrove. “Και αυτό δεν είναι αυτό που θέλουμε”, προσθέτει.
Για άλλους, ο συσσωρευμένος θυμός “μπορεί να σας διαβρώσει από μέσα προς τα έξω”, λέει. “Αυτά τα άτομα μπορεί να έχουν αυτομίσος, να είναι πολύ αυτοκριτικά ή να έχουν κατάθλιψη ή άλλες διαταραχές εξαιτίας του θυμού που κατευθύνεται προς τα μέσα”, λέει.
Η επεξεργασία και ο προβληματισμός όταν νιώθετε θυμό μπορεί να οδηγήσει σε θετικές αλλαγές
Όταν ο θυμός αρχίζει να βγαίνει στην επιφάνεια, η Hargrove προτείνει να ελέγχετε τον εαυτό σας αντί να τον παραμερίζετε. Ένας τρόπος για να το εξασκήσετε αυτό είναι μέσω της ημερολογιακής καταγραφής, λέει.
“Γράψτε τι αισθάνεστε και γιατί. Επιτρέψτε στον εαυτό σας μια στιγμή να το επεξεργαστεί χωρίς να κρίνετε το συναίσθημα ή να εκνευριστείτε με τον εαυτό σας επειδή θύμωσε εξαρχής. Να θυμάστε ότι μερικές φορές ο θυμός έχει νόημα. Μπορεί να σας δώσει τη δύναμη να κάνετε μια αλλαγή ή να αντιμετωπίσετε ένα ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί”, λέει.
Για παράδειγμα, αν ένα θέμα στη δουλειά σας έχει πυροδοτήσει την οργή σας, καταγράψτε τις σκέψεις σας και καταστρώστε ένα σχέδιο συνάντησης με την ανώτερη διοίκηση μόλις έχετε την ευκαιρία να σκεφτείτε, λέει η Hargrove. “Χρησιμοποιήστε τον θυμό σας για να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας ή τους άλλους”.
Θεραπείες για τον θυμό
“Εάν κάποιος με ιστορικό τραύματος αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι έχει πολύ θυμό, η αντιμετώπιση του τραύματος με έναν επαγγελματία θα ήταν ένα καλό μέρος για να ξεκινήσετε. Κατά πάσα πιθανότητα ο θυμός σχετίζεται με αυτές τις εμπειρίες και θα διαλυθεί όταν λάβει την κατάλληλη θεραπεία”, λέει.
Υπάρχουν τεκμηριωμένες θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους που βιώνουν θυμό που συνδέεται με παιδικό τραύμα, λέει η Hargrove. “Η θεραπεία γνωστικής επεξεργασίας και η θεραπεία παρατεταμένης έκθεσης έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές στη μείωση των συμπτωμάτων σε άτομα με PTSD”, λέει.
Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία και η θεραπεία με επίκεντρο το συναίσθημα μπορεί επίσης να βοηθήσουν στην κατανόηση και τη διαχείριση του θυμού, λέει η Hargrove.
