Τα Σύνδρομα των Πόλεων: Ψυχολογικές καταστάσεις που παίρνουν το όνομά τους από διάσημες πόλεις και τι σημαίνουν

Ο όρος Σύνδρομα των Πόλεων αναφέρεται σε μία σειρά σωματικών και ψυχολογικών συμπτωμάτων που εκδηλώνονται σε σχέση με την ζωή σε μία πόλη. Ο

Ο όρος Σύνδρομα των Πόλεων αναφέρεται σε μία σειρά σωματικών και ψυχολογικών συμπτωμάτων που εκδηλώνονται σε σχέση με την ζωή σε μία πόλη. Ο γρήγορος ρυθμός της καθημερινότητας, η ηχορύπανση, η ατμοσφαιρική ρύπανση και η κοινωνική απομόνωση στα αστικά περιβάλλοντα, θεωρείται ότι συμβάλλουν στην ανάπτυξη τους.

Σε πρώτη ανάγνωση, ένα άτομο με σύνδρομο πόλης βιώνει ψυχική δυσφορία που μοιάζει με συγκέντρωση στον εαυτό, εγωκεντρικότητα και συγκατάβαση, όταν μετακομίζει σε μία μεγάλη πόλη από ένα μικρότερο μέρος. Στην ψυχολογία, ο όρος «Σύνδρομο Πόλης» αναφέρεται σε μία βραχύβια ψυχική κατάσταση η οποία προκαλείται από συγκεκριμένα αστικά περιβάλλοντα. Ορισμένες μορφές αστικότητας δημιουργούν αυταπάτες, ψευδαισθήσεις και άλλα ψυχωσικά συμπτώματα στους κατοίκους και τους επισκέπτες της. Μπορεί να προκληθούν επίσης κόπωση, ναυτία, καρδιαγγειακές παθήσεις και έντονη νοσταλγία για το σπίτι (όταν κάποιος ταξιδεύει).

Advertisment

Τα σύνδρομα των πόλεων μπορούν να προκαλέσουν μία σειρά συμπτωμάτων όπως κρίσεις πανικού, παραισθήσεις και ψευδαισθήσεις μεταξύ άλλων. Αν και δεν είναι συχνές, αυτές οι καταστάσεις, υπογραμμίζουν την σύνθετη σχέση μεταξύ των ατόμων και του δομημένου περιβάλλοντος, και την σημασία της υποστήριξης της ψυχικής υγείας για όλους όσοι τις αντιμετωπίζουν.

Ενώ οι πόλεις, γενικά, έχουν συσχετιστεί με ένα ευρύ φάσμα πίεσης της ψυχικής υγείας (όπως άγχος, ψυχωτικές διαταραχές, περίεργη διάθεση ή εθιστικές διαταραχές), τα σύνδρομα των πόλεων δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για να χαρακτηριστούν ως χρόνιες ψυχολογικές διαταραχές για τις οποίες απαιτείται διάγνωση. Αντίθετα, είναι ασυνήθιστα ψυχοσωματικά σύνδρομα που προκαλούνται από παράγοντες όπως: συχνά ταξίδια, πολιτισμικό σοκ, Jet Lag, δυσκολία προσαρμογής σε ένα νέο περιβάλλον κλπ.

Τύποι Συνδρόμων Πόλεων

Παρακάτω παρουσιάζονται σύνδρομα των πόλεων ταξινομημένα σύμφωνα με τα γεγονότα που συνέβησαν στις αστικές αυτές περιοχές. Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις ανεξήγητων, βραχυπρόθεσμων διαταραχών συμπεριφοράς που συμβαίνουν κατά την διάρκεια επισκέψεων σε συγκεκριμένες πόλεις.

Advertisment

Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν:

- Σύνδρομα πόλεων «Ομηρίας». Τα σύνδρομα πόλεων ομηρίας αντλούν το ονόμα και την σύλληψη τους από γεγονότα που σχετίζονται με περιπτώσεις ομηρίας στις πόλεις αυτές, καθώς και από τα ψυχολογικά προφίλ των ομήρων/κρατουμένων και των απαγωγέων τους. 

- Σύνδρομα «Τουριστικών» πόλεων. Τα τουριστικά σύνδρομα πόλεων περιλαμβάνουν καταστάσεις στις οποίες η τουριστική επιρροή καθορίζει τις αντιλήψεις συγκεκριμένων αστικών χώρων και πολιτισμών. 

- Διάφορα σύνδρομα πόλεων. Αυτά τα σύνδρομα πόλεων δεν κατατάσσονται σε μία συγκεκριμένη κατηγορία και περιλαμβάνουν συλλογικά ανεξήγητα σύνδρομα που προκαλούνται από συγκεκριμένες αστικές περιοχές.

Ψυχολογικές καταστάσεις / σύνδρομα που παίρνουν το όνομα τους από συγκεκριμένες πόλεις

1. Σύνδρομα Πόλεων «Ομηρίας»

- Σύνδρομο της Στοκχόλμης

Το πιο γνωστό από τα σύνδρομα «Ομηρίας» είναι το σύνδρομο της Στοκχόλμης. Πήρε το όνομά του από μία ληστεία τράπεζας που συνέβη το 1973 στην σουηδική πρωτεύουσα, όπου οι ληστές της τράπεζας κράτησαν ομήρους τέσσερις τραπεζικούς υπαλλήλους για μία εβδομάδα. Μετά την διαπραγμάτευση των ληστών και την «απελευθέρωσή» τους, οι όμηροι αρνήθηκαν να υποβάλλουν κατηγορίες εναντίον των απαγωγέων τους και μάλιστα συγκέντρωσαν χρήματα για την υπεράσπισή τους. Στην ψυχολογία, αυτό το σύνδρομο έγινε συνώνυμο με καταστάσεις στις οποίες οι όμηροι, ως αντίδραση τραύματος και μηχανισμό άμυνας, αναπτύσσουν μία ισχυρή συναισθηματική σύνδεση με τους απαγωγείς τους κατά την διάρκεια της αιχμαλωσίας.

- Σύνδρομο της Λίμα

Αυτό το σύνδρομο αντιπροσωπεύει την συμπάθεια των απαγωγέων για τα θύματά τους. Το 1996, μέλη του Επαναστατικού Κινήματος Tupac Amaru πήραν όμηρους 600 καλεσμένους στη Ιαπωνική Πρεσβεία, στην πρωτεύουσα του Περού. Ωστόσο, οι απαγωγείς έδειξαν τόσο μεγάλη ενσυναίσθηση προς τους ομήρους, όπου τελικά τους απελευθέρωσαν εντός τεσσάρων μηνών μετά από παρατεταμένες διαπραγματεύσεις.

- Σύνδρομο του Λονδίνου

Το σύνδρομο του Λονδίνου είναι το αντίθετο από τα σύνδρομα της Στοκχόλμης και της Λίμα. Προκύπτει από μια τραγική πολιορκία της Ιρανικής πρεσβείας το 1981, στο Λονδίνο, όπου σχεδόν και οι 26 όμηροι έχασαν την ζωή τους λόγω βίαιων διαπληκτισμών με τους απαγωγείς και της ένοπλης επέμβασης των αστυνομικών δυνάμεων.

Αυτό το σύνδρομο αντιπροσωπεύει ένα βαθιά ριζωμένο, αυτοκτονικό μίσος που μοιράζονται τόσο οι απαγωγείς όσο και οι όμηροι. Τα θύματα δεν ενεργούν σύμφωνα με την κατάσταση, επιδεικνύοντας συνεχή αντίσταση και άρνηση, ακραία πολεμική διάθεση και καμία συνεργασία. Σε αυτή την περίπτωση, ένας ή περισσότεροι από τους ομήρους προκαλούν επίμονα τον θάνατό τους λογομαχώντας ή ενοχλώντας τους απαγωγείς, προσκαλώντας τους σε σωματική μάχη ή προσπαθώντας να δραπετεύσουν.

- Σύνδρομο του Σαράγεβο

Το σύνδρομο του Σαράγεβο είναι ένα πολιτισμικό σύνδρομο στο οποίο ο πάσχων βιώνει έναν ακραίο, παράλογο φόβο για τους στρατιώτες του πυροβολικού, καθώς και συμπτώματα της διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD) που σχετίζεται με τον πόλεμο και την εισβολή. Το σύνδρομο δημιουργήθηκε από την κρίση του Σαράγεβο του 1914, όπου η δολοφονία του Αρχιδούκα Φερδινάνδου (διαδόχου του αυστροουγγρικού θρόνου) και της συζύγου του Σοφίας, από Σερβοβόσνιους εθνικιστές, πυροδότησε τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι πιο συνηθισμένο στους κατοίκους της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.

2. Σύνδρομα «Τουριστικών» Πόλεων

- Σύνδρομο του Παρισιού

Το εν λόγω σύνδρομο είναι εξαιρετικά διαδεδομένο στους Ιάπωνες τουρίστες που επισκέπτονται την γαλλική πρωτεύουσα. Προκύπτει από την ταραχώδη αντιπαράθεση ενός «ιδανικού» Παρισιού με την σκληρή φύση των κατοίκων της πόλης. Οι περισσότεροι πάσχοντες βιώνουν πολιτισμικό σοκ, νοσταλγία για το σπίτι τους, εναλλαγές διάθεσης και σωματική εξάντληση.

- Σύνδρομο της Βενετίας

Οι άνθρωποι που βιώνουν το συγκεκριμένο σύνδρομο βλέπουν τη Βενετία ως σύμβολο του θανάτου, εμπνευσμένο από το μυθιστόρημα Death in Venice, του Thomas Mann. Το σύνδρομο αντιπροσωπεύει την συμπεριφορά των ανθρώπων που ταξιδεύουν στη Βενετία με πρόθεση να αυτοκτονήσουν σε κάποιο από τα κανάλια της πόλης. Οι περισσότεροι εμφανίζουν συμπτώματα κατάθλιψης και αυτοκτονούν πηδώντας από παράθυρα ξενοδοχείων, από γέφυρες ή από πνιγμό. Είναι επίσης γνωστό ως σύνδρομο Laguna.

- Σύνδρομο Stendhal ή Σύνδρομο της Φλωρεντίας

Έλαβε το όνομα του από τον Γάλλο συγγραφέα του 19ου αιώνα που το περιέγραψε από την εμπειρία της επίσκεψης του στην Φλωρεντία το 1817 σε ηλικία 34 ετών. Χαρακτηρίζεται ένα συναισθηματικό και ψυχοσωματικό άγχος που μπορεί να φθάσει σε μια έκρηξη πανικού και φυγής, συνοδευόμενο από ψυχοαποσυνδετικές εμπειρίες, σύγχυση ακόμη και οπτικοακουστικές ψευδαισθήσεις όταν το άτομο εκτεθεί σε βιώματα τέχνης. Ο πάσχων μπορεί να φύγει από τον χώρο της τέχνης και να περιπλανηθεί σε μια κατάσταση μειωμένης συνειδητότητας.

Το σύνδρομο συχνά πυροδοτείται από ένα έργο τέχνης που προσλαμβάνεται ως ιδιαιτέρως όμορφο ή όταν το άτομο εκτίθεται σε μεγάλες ποσότητες καλλιτεχνικών έργων συσσωρευμένων σε έναν χώρο. Είναι επίσης δυνατόν, να εκδηλωθεί με παρόμοια συμπτώματα σαν αντίδραση σε κατακλυσμικές εμπειρίες μεγάλης ομορφιάς ακόμη και στον φυσικό κόσμο.

Εμφανίσθηκε στην βιβλιογραφία το 1989 από την ψυχίατρο Graziella Magherini. Κατά την γνώμη της υπάρχει μία υπόγεια αλληλεπίδραση μεταξύ τέχνης και ψυχής και στο αντικαθρέφτισμα τους συμβαίνει κάτι πολύ λεπτό, παράξενο και μυστηριώδες. Η τέχνη «αγκιστρώνει» ένα παλαιό τραύμα από το ασυνείδητο και το φέρνει στην επιφάνεια του συνειδητού, προκαλώντας αιφνίδια και επεισοδιακή αντίδραση εκρηκτικού τύπου.

- Σύνδρομο του Άμστερνταμ

Οι επισκέπτες, ιδιαίτερα οι Ιταλοί άνδρες, που ταξιδεύουν στην ολλανδική πρωτεύουσα αναπτύσσουν για λίγο την τάση να μοιράζονται γυμνές ή προσωπικές φωτογραφίες τους, με ή χωρίς τις συζύγους τους. Ο όρος επινοήθηκε το 2008 από τη σεξολόγο Chiara Simonelli, η οποία άντλησε την ιδέα από την Red Light District του Άμστερνταμ, όπου οι ιερόδουλες κάθονται σαγηνευτικά στους χώρους των παραθύρων που εκτίθενται.

- Σύνδρομο της Ιερουσαλήμ

Η πλειοψηφία των Χριστιανών και Εβραίων προσκυνητών που επισκέπτονται την ιερή πόλη της Ιερουσαλήμ καταλήγουν να το βιώνουν. Οι πάσχοντες αναπτύσσουν μία ισχυρή ταύτιση με έναν χαρακτήρα της Βίβλου και εμφανίζουν συμπεριφορές παρόμοιες με την Βιβλική αυτή προσωπικότητα. Συχνά έχει παρατηρηθεί να κάνουν κηρύγματα, να φωνάζουν στον δρόμο και να διαβάζουν με πάθος αποσπάσματα από την Καινή ή την Παλαιά Διαθήκη.

- Σύνδρομο της Ινδίας

Στο εν λόγω σύνδρομο οι δυτικοί ταξιδιώτες στην Ινδία βιώνουν μία μορφή ψύχωσης. Εγκαταλείπουν τα υπάρχοντά τους και περιφέρονται εμμονικά στη χώρα αποπροσανατολισμένοι και μπερδεμένοι. Οι ειδικοί αποδίδουν την πάθηση σε μία παραληρηματική αίσθηση πολιτιστικού εξωτισμού (διαφορά κουλτούρας) και στην επίμονη αναζήτηση πνευματικής φώτισης.

3. Διάφορα Σύνδρομα Πόλεων

- Σύνδρομο του Ντιτρόιτ

Το σύνδρομο του Ντιτρόιτ προέρχεται από την ιστορική αντανάκλαση της ανερχόμενης και αποτυχημένης οικονομίας της «κινητήριας πόλης» του Ντιτρόιτ. Αναφέρεται σε μία ψυχολογική κατάσταση που προκαλεί διακρίσεις λόγω ηλικίας, στην οποία ένας ηλικιωμένος εργαζόμενος αισθάνεται και φοβάται ότι θα αντικατασταθεί από νεότερους, ταχύτερους, ισχυρότερους και πιο εξειδικευμένους εργαζόμενους.

- Σύνδρομο του Μπρούκλιν

Το συγκεκριμένο σύνδρομο αντιπροσωπεύει την επιθετική στάση των κατοίκων προς τους επισκέπτες. Δεδομένης της παλαιότερες συνάφειας της πόλης με Αμερικανούς κατά συρροή δολοφόνους την δεκαετία του 1970, ορισμένες φορές, το σύνδρομο χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει τα προφανή αντικοινωνικά χαρακτηριστικά που επικρατούν στους πολίτες της περιοχής.

Αντιμετωπίζοντας τα Σύνδρομα των Πόλεων

Οι πόλεις και οι συνθήκες ψυχικής υγείας σε αυτές είχαν πάντα μία ιδιόμορφη σχέση. Ενώ τα σύνδρομα των πόλεων είναι προσωρινές εξουθενωτικές καταστάσεις που προκαλούνται από συγκεκριμένα αστικά περιβάλλοντα, δεν αποτελούν επίσημα ψυχικές ασθένειες οι οποίες επιβάλλουν την κλινική διάγνωση. Τα σύνδρομα υποχωρούν από μόνα τους, με το πέρασμα του χρόνου ή με την αλλαγή περιβάλλοντος.

Ένα σύνδρομο πόλης μετριάζεται σταδιακά καθώς το άτομο που έχει επηρεαστεί, απομακρύνεται από το αστικό περιβάλλον που του προκάλεσε ψυχολογική δυσφορία. Ορισμένες προσεγγίσεις μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση και ανακούφιση των συμπτωμάτων τέτοιων φευγαλέων διαταραχών ψυχικής υγείας.

Πιο συγκεκριμένα, τα σύνδρομα των πόλεων μπορούν να αντιμετωπιστούν με:

χρήση βραχυπρόθεσμης φαρμακευτικής αγωγής και θεραπείας

εξάσκηση τεχνικών χαλάρωσης (όπως βαθιές αναπνοές)

λίγες ημέρες ανάπαυσης και μειωμένη συμμετοχή σε καθημερινές δραστηριότητες.

Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι τα σύνδρομα των πόλεων αποτελούν ασυνήθιστες ψυχολογικές καταστάσεις, οι οποίες όμως μπορεί να εμφανιστούν και να επιμείνουν για ορισμένο διάστημα στην ζωή ενός ατόμου. Αυτές οι καταστάσεις μπορεί να κάνουν τον πάσχοντα να αισθάνεται ανίκανος να εκτελέσει ακόμη και τις πιο βασικές εργασίες και, να επηρεάσει την ικανότητά του να ταξιδεύει ή να επιτυγχάνει τους στόχους του. Ωστόσο, η ψυχοθεραπεία, η φαρμακευτική αγωγή όταν χρειαστεί και οι κατάλληλες τεχνικές χαλάρωσης μπορούν να συντελέσουν αποτελεσματικά στην διαχείριση των συμπτωμάτων των συνδρόμων των πόλεων, προσφέροντας βοήθεια και ανακούφιση σε όλους όσοι πιθανόν τα αντιμετωπίσουν.

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Lawrence Abel, E. (2014). A Note on Psychological Disorders Named After Cities. Names.

Namnyak, M., Tufton, N., Szekely, R., Toal, M., Worboys, S., & Sampson, E. L. (2008). Stockholm syndrome: psychiatric diagnosis or urban myth?. Acta psychiatrica Scandinavica.

Taylor R. B. (2017). Medical Words Linked to Places. The Amazing Language of Medicine: Understanding Medical Terms and Their Backstories.

About
Latest Posts

Αγγελική Τσαγκαράκη

Ονομάζομαι Αγγελική Τσαγκαράκη και είμαι Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια. Από μικρή, παρατηρώντας τους ανθρώπους γύρω μου, αναρωτιόμουν για τα κίνητρα, τις επιθυμίες, τα συναισθήματα, τις σκέψεις και όλα όσα τους οδηγούσαν τελικά στο να εκφράσουν συγκεκριμένες συμπεριφορές. Μεγαλώνοντας, η απορία για να μάθω και να καταλάβω καλύτερα τους γύρω μου, μεγάλωνε και εκείνη. Αυτή η ανάγκη με οδήγησε στην διερεύνηση της ψυχής. Η ψυχή πολλές φορές «περιπλανάται» σε περίεργα μονοπάτια. Κάπου εκεί έρχεται η ψυχοθεραπεία για να μας οδηγήσει στον δρόμο που πραγματικά επιθυμούμε. Το ταξίδι της ψυχοθεραπείας δεν είναι πάντα εύκολο, όπως και κάθε ταξίδι άλλωστε, όμως σίγουρα αξίζει την προσπάθεια.

Latest posts by Αγγελική Τσαγκαράκη (see all)