Η συναισθηματική μοναξιά ανακύπτει απ’ την έλλειψη επαρκούς συναισθηματικής επαφής με άλλους ανθρώπους. Μπορεί να ξεκινήσει στην παιδική ηλικία, αν αισθάνεσαι αόρατος από γονείς που εστιάζουν μόνο στον εαυτό τους ή όταν χαθεί ένας συναισθηματικός δεσμός. Αν πρόκειται για μακροχρόνιο αίσθημα, η πιθανότερη εξήγηση είναι πως δεν έχεις λάβει επαρκή προσοχή ως παιδί.
Το να μεγαλώνεις σε ένα οικογενειακό περιβάλλον με συναισθηματικά ανώριμους γονείς είναι μια μοναχική εμπειρία. Αυτού του είδους οι γονείς δείχνουν και φέρονται κανονικότατα, καθώς ενδιαφέρονται για τη σωματική υγεία του παιδιού τους παρέχοντας γεύματα και φροντίδα. Ωστόσο, αν δεν προσπαθήσουν να δημιουργήσουν υγιείς συναισθηματικούς δεσμούς με το παιδί τους, εκείνο θα αποκτήσει κενό όσον αφορά ένα αυθεντικό αίσθημα ασφάλειας.
Advertisment
Η μοναξιά του να αισθάνεσαι αόρατος απ’ τους άλλους αποτελεί μια οδύνη τόσο θεμελιώδη όσο και ο σωματικός πόνος, όμως δεν είναι κάτι που φαίνεται εξωτερικά.
Η συναισθηματική μοναξιά είναι μια απροσδιόριστη και εσωτερική εμπειρία, καθόλου εύκολη να εντοπιστεί ή να περιγραφεί. Ίσως να το αποκαλούσες ως ένα αίσθημα κενού, έλλειψης ή απλά πως είσαι μόνος σου στον κόσμο. Κάποιοι άνθρωποι έχουν αποκαλέσει αυτό το αίσθημα ως υπαρξιακή μοναξιά, όμως δεν υπάρχει τίποτα το υπαρξιακό σε αυτό. Αν το νιώθεις, τότε προέρχεται απ’ το οικογενειακό σου περιβάλλον.
Τα παιδιά δεν έχουν κανέναν τρόπο να εντοπίσουν την έλλειψη συναισθηματικής επαφής στη σχέση τους με τους γονείς τους, καθώς αδυνατούν να συλλάβουν αυτήν την έννοια. Και είναι ακόμα πιο απίθανο να κατανοήσουν πως οι γονείς τους είναι συναισθηματικά ανώριμοι. Το μόνο που έχουν είναι ένα αίσθημα κενού, το οποίο αποτελεί και τον τρόπο που ένα παιδί βιώνει τη μοναξιά. Με έναν ώριμο γονέα, το μόνο που έχει να κάνει ένα παιδί που αισθάνεται μόνο είναι να πάει κοντά του και να πάρει στοργή. Αν όμως ο γονιός σου φοβόταν τη συναισθηματική εκδήλωση, τότε μάλλον θα έμενες με ένα δυσάρεστο αίσθημα ντροπής για το ότι είχες ανάγκη παρηγοριάς.
Advertisment
Όταν τα παιδιά συναισθηματικά ανώριμων γονέων μεγαλώσουν, η αίσθηση κενού παραμένει ακόμα κι αν έχουν μια φαινομενικά κανονική ενήλικη ζωή. Η μοναξιά τους θα συνεχίσει και στην ενήλικη ζωή τους, αν, χωρίς να το επιδιώκουν, επιλέγουν σχέσεις που δεν μπορούν να τους δώσουν επαρκή συναισθηματική επαφή. Πηγαίνουν πανεπιστήμιο, δουλεύουν, παντρεύονται, μεγαλώνουν παιδιά όμως ακόμη στοιχειώνονται από αυτήν την αίσθηση συναισθηματικής απομόνωσης.
Η συναισθηματική επαφή σημαίνει να ξέρεις πως έχεις κάποιον στον οποίο μπορείς να πεις τα πάντα, κάποιον στον οποίο μπορείς να εκφραστείς αληθινά για το οτιδήποτε. Σε εκείνον νιώθεις πως μπορείς να ανοιχτείς, είτε με λόγια είτε με το βλέμμα είτε απλώς με το να είσαι κοντά του και να συνδέεστε χωρίς να λέτε τίποτα. Η συναισθηματική επαφή είναι κάτι που μας γεμίζει, δημιουργώντας μια αίσθηση πως ο άλλος βλέπει τον πραγματικό μας εαυτό. Υπάρχει μόνο όταν το άλλο άτομο θέλει να μας γνωρίσει και όχι να μας κρίνει.
Ως παιδιά, η βάση του αισθήματος ασφάλειάς μας έγκειται στον συναισθηματικό σύνδεσμο με τους φροντιστές μας. Οι συναισθηματικά ενεργοί γονείς κάνουν τα παιδιά τους να νιώθουν πως έχουν πάντα κάποιον στον οποίο μπορούν να στραφούν. Αυτού του είδους η ασφάλεια απαιτεί αυθεντικές συναισθηματικές αλληλεπιδράσεις.
Οι συναισθηματικά ώριμοι γονείς επιδίδονται σε αυτές τις αλληλεπιδράσεις σχεδόν συνέχεια, καθώς έχουν αναπτύξει επαρκή αυτογνωσία ώστε να είναι άνετοι τόσο με τα δικά τους συναισθήματα όσο και με αυτά των άλλων ανθρώπων. Ακόμα πιο σημαντικό, είναι συναισθηματικά συνδεδεμένοι με τα παιδιά τους, δίνοντας σημασία στον ψυχικό τους κόσμο και αντιμετωπίζοντας τα συναισθήματά τους με ενδιαφέρον.
Ένα παιδί νιώθει ασφαλές όταν συνδέεται με έναν τέτοιο γονιό, είτε αναζητώντας παρηγοριά είτε εκφράζοντας ενθουσιασμό. Οι ώριμοι γονείς κάνουν τα παιδιά τους να νιώθουν πως απολαμβάνουν να συνδέονται μαζί τους και πως επιθυμούν να μιλούν μαζί τους για θέματα που αφορούν τον ψυχισμό τους. Αυτοί οι γονείς έχουν έναν ζωντανό και ισορροπημένο συναισθηματικό κόσμο και συνήθως μένουν συνεπείς στα επίπεδα προσοχής και ενδιαφέροντος προς τα παιδιά τους κι αυτό τους καθιστά συναισθηματικά αξιόπιστους.
Από την άλλη μεριά, οι συναισθηματικά ανώριμοι γονείς είναι τόσο προσηλωμένοι στον ίδιο τους τον εαυτό που αποτυγχάνουν να προσέξουν τις εσωτερικές εμπειρίες των παιδιών τους. Επιπροσθέτως, παραγκωνίζουν τα συναισθήματα και φοβούνται τη συναισθηματική επαφή. Νιώθουν άβολα ακόμα και με τις δικές τους συναισθηματικές ανάγκες και συνεπώς δεν έχουν ιδέα πώς να προσφέρουν συναισθηματική υποστήριξη. Τέτοιου είδους γονείς μπορεί ακόμα και να αγχώνονται ή να θυμώνουν αν τα παιδιά τους είναι ανήσυχα, καταλήγοντας να τα τιμωρούν αντί να τα παρηγορούν.Αυτές οι αντιδράσεις τερματίζουν την ενστικτώδη ανάγκη των παιδιών να ζητούν βοήθεια, κλείνοντας την πόρτα για συναισθηματική επαφή.
Ο όρος « συναισθηματική μοναξιά» παρέχει από μόνος του τον τρόπο θεραπείας: να λαμβάνεις το ενδιαφέρον ενός άλλου ανθρώπου αναφορικά με όσα αισθάνεσαι.
Αυτού του είδους η μοναξιά δεν είναι ένα αλλόκοτο ή ανόητο συναίσθημα, αποτελεί το προβλεπόμενο αποτέλεσμα του να μεγαλώνεις χωρίς επαρκές επίπεδο ενσυναίσθησης από τους άλλους.
Απόσπασμα από το βιβλίο της Lindsay C. Gibson PsyD “ Δυστυχώς δεν διάλεξα τους γονείς μου” από τις εκδόσεις Ιβίσκος
