Στην καρδιά κάθε ανθρώπινης ύπαρξης υπάρχει η επιθυμία. Επιθυμούμε να αγαπήσουμε, να δημιουργήσουμε, να φτάσουμε κάπου που δεν είμαστε ακόμα. Η επιθυμία είναι κινητήριος δύναμη, είναι ζωή. Και όμως, υπάρχει μια παράδοξη εμπειρία που πολλοί έχουμε νιώσει. Όσο πιο πολύ θέλω κάτι, τόσο πιο μακριά φαίνεται να πηγαίνει.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Είναι η ένταση του πόθου από μόνη της προβληματική; Ή είναι ο τρόπος που σχετιζόμαστε με την επιθυμία μας που δημιουργεί απόσταση αντί για προσέγγιση;
Advertisment
Η αόρατη ένταση πίσω από την επιθυμία
Η επιθυμία από μόνη της δεν είναι ούτε λάθος, ούτε επικίνδυνη. Αντιθέτως, είναι το φυσικό ρεύμα που μας κινεί προς ζωή, σύνδεση, δημιουργία. Όμως η ένταση με την οποία επιθυμούμε και κυρίως ο τρόπος που προσκολλιόμαστε στο αποτέλεσμα, είναι που συχνά δημιουργεί εσωτερικά εμπόδια.
Ας δούμε τρία ψυχολογικά σημεία που εξηγούν γιατί:
1. Η επιθυμία υπό πίεση δημιουργεί εσωτερικό μπλοκάρισμα
Όταν προσκολλιόμαστε έντονα σε έναν στόχο, η επιθυμία χάνει τη φυσικότητά της και γίνεται πίεση. Το σώμα σφίγγεται, ο νους εγκλωβίζεται σε «πρέπει», και η ψυχική ενέργεια συστέλλεται αντί να ρέει.
Ο Viktor Frankl είχε παρατηρήσει:
Advertisment
«Η ευτυχία δεν μπορεί να κυνηγηθεί – πρέπει να προκύψει.»
Το ίδιο ισχύει και για πολλές επιθυμίες: όταν τις πιέζουμε να συμβούν, παύουν να αναδύονται φυσικά.
2. Όσο περισσότερο επιθυμώ, τόσο πιο έντονα βιώνω την έλλειψη
Η έντονη επιθυμία, ειδικά όταν παρατείνεται, μπορεί να ενεργοποιήσει μια υποδόρια αίσθηση ανεπάρκειας. Σαν να διακηρύσσει ο ψυχισμός: «Δεν το έχω. Δεν είμαι εκεί. Κάτι μου λείπει.».
Αν αυτή η εμπειρία βιώνεται υποσυνείδητα ως ματαίωση ή τραύμα, το ίδιο το αντικείμενο του πόθου απομακρύνεται — όχι εξωτερικά, αλλά εσωτερικά. Δεν τολμώ να το πλησιάσω γιατί πονάει που δεν το έχω.
3. Όταν ο στόχος γίνεται αυτοεπιβεβαίωση, χάνεται η ελευθερία
Όταν η επιθυμία δεν αφορά μόνο το αποτέλεσμα, αλλά και την ταύτιση του εαυτού με το αποτέλεσμα (π.χ. “Αν το πετύχω, αξίζω. Αν αποτύχω, δεν υπάρχω”), τότε δημιουργείται εσωτερική σύγκρουση. Η αγωνία για το «αν θα γίνει» υπερβαίνει την ίδια την επιθυμία.
Στη θέση της δημιουργικότητας μπαίνει ο εσωτερικός κριτής. Η διαδικασία παρακολουθείται σαν εξέταση, όχι σαν ροή. Και εκεί, η πράξη παγώνει.
Η επιθυμία ως φλόγα κι όχι ως φωτιά που καταπίνει
Η λύση δεν είναι να αρνηθούμε την επιθυμία, αλλά να την ελευθερώσουμε από την προσκόλληση. Η αληθινή επιθυμία δεν προκύπτει από κενό αλλά από παρουσία. Είναι η έκφραση της πληρότητας, όχι της έλλειψης.
Όπως λέει ο Alan Watts:
«Η προσπάθεια να ελέγξεις την επιθυμία είναι σαν να προσπαθείς να λειάνεις την επιφάνεια του νερού με το χέρι σου. Όσο την αγγίζεις, τόσο την ταράζεις.»
Όταν αφήνουμε την επιθυμία να συμμετέχει στην πορεία αντί να την κυβερνά, η ζωή αρχίζει να ρέει ξανά. Οι κινήσεις μας αποκτούν φυσικό ρυθμό και η σύνδεση με τον στόχο γίνεται πιο άμεση, πιο αληθινή.
Να επιθυμείς χωρίς εμμονή
Η επιθυμία είναι βαθιά ανθρώπινη. Είναι η ώθηση να συνδεθούμε, να εξελιχθούμε, να πλησιάσουμε αυτό που μας καλεί. Όμως όταν η επιθυμία μετατρέπεται σε εμμονή, όταν δεν μας αφήνει να ανασάνουμε, τότε χάνει την κατεύθυνσή της και γίνεται βάρος.
Δεν χρειάζεται να την πολεμήσουμε. Χρειάζεται να την απαλύνουμε, να επιθυμούμε με ανοιχτότητα, όχι με αγωνία. Με εμπιστοσύνη στη διαδικασία, όχι μόνο προσμονή για το αποτέλεσμα. Γιατί ο σκοπός είναι να βαδίσουμε προς το επιθυμητό χωρίς να χάσουμε τον εαυτό μας.
«Όταν πάψεις να κυνηγάς αυτό που θέλεις, του αφήνεις χώρο να σε πλησιάσει.»
Πηγές & Αναφορές
- Frankl, V. E. (1946). Man’s Search for Meaning. Beacon Press.
- May, R. (1953). Man’s Search for Himself. Dell.
- Watts, A. (1951). The Wisdom of Insecurity. Vintage.
- Kierkegaard, S. (1844). The Concept of Anxiety.
- Brown, B. (2012). Daring Greatly.
- Epstein, M. (1995). Thoughts Without a Thinker: Psychotherapy from a Buddhist Perspective.
- Rubin, T. I. (1975). Compassion and Self-Hate: An Alternative to Despair.
- Fromm, E. (1956). The Art of Loving. Harper & Row.
