«Για εμένα το καλύτερο δώρο που μπορείς να κάνεις σε έναν άνθρωπο που αγαπάς ξεκινώντας πρώτα απ’ όλα από τον εαυτό σου – γιατί είναι κι αυτή μια δυαδική σχέση – είναι να είσαι ειλικρινής μαζί του. Όταν μιλάς με τον άνθρωπό σου, με το παιδί σου, με τον εαυτό σου, ένα από τα στοιχεία τα οποία λείπει από την επικοινωνία συχνά είναι ότι δεν είμαστε ειλικρινείς».
Advertisment
Διαβάστε ολόκληρη την απομαγνητοφωνημένη συνέντευξη
– (Α.Σ) Καλώς ήρθατε σε μια ακόμη εκπομπή της Εναλλακτικής Δράσης Book for thought. Είμαι ο Αθανάσιος Στεργίου και κοντά μου όπως πάντα η Ιωάννα Νάσσου.
– (Ι.Ν) Χαίρετε και καλώς ήρθατε στην εκπομπή μας.
– (Α.Σ) Σήμερα λοιπόν έχουμε κοντά μας έναν σταρ συγγραφέα, τον Στέφανο Ξενάκη.
Advertisment
– (Ι.Ν) Ο Στέφανος Ξενάκης έχει γράψει τα βιβλία «Το δώρο» και «Το δώρο 2», όλα από τις εκδόσεις Key Books.
– (Α.Σ) Στέφανε, καλώς ήρθες στην εκπομπή.
– (Σ.Ξ) Σας ευχαριστώ πολύ που με φιλοξενείτε παιδιά, εγώ ευχαριστώ.
– (Ι.Ν) Στέφανε, πες μου 3 πράγματα που θεωρείς ότι πρέπει να κάνει κάποιος στη ζωή του.
– (Σ.Ξ) Νομίζω ότι πρώτα απ’ όλα πρέπει να βρει τον σκοπό της ζωής του. Κάποια στιγμή είχα διαβάσει ότι είναι 2 οι σημαντικότερες ημερομηνίες στη ζωή: η ημερομηνία που γεννιέσαι και η ημερομηνία που καταλαβαίνεις γιατί έχεις γεννηθεί. Οπότε θεωρώ ότι ο καθένας μας έχει έναν σκοπό ζωής, κάτι για το οποίο χτυπάει η καρδούλα του και νομίζω ότι μόνο σε αυτό το πράγμα μπορεί να είναι επιτυχημένος και μπορεί να είναι κι ευτυχισμένος, οπότε έχουμε χρέος να τον ανακαλύψουμε τον σκοπό της ζωής. Έλεγε ο Σπίλμπεργκ σε μια συνέντευξη ότι ο σκοπός της ζωής θα σε βρει, δεν θα τον βρεις. Θα σου χτυπήσει την πόρτα, αλλά πρέπει να υπάρχει ησυχία εσωτερική, δεν εννοώ την εξωτερική, για να μπορείς να τον ακούσεις, να τον αγαπήσεις, να τον εξασκήσεις και φυσικά να εξασκηθείς πάνω στον σκοπό της ζωής σου. Ένα δεύτερο που έχει να κάνει ο άνθρωπος, ο καθένας μας κατά τη γνώμη τη δική μου, είναι να μάθουμε να νιώθουμε. Είμαστε σε ένα σύμπαν που έχουμε μάθει να ξεχωρίζουμε τα συναισθήματά μας σε θετικά, σε αρνητικά, σε κακά και σε καλά και τελικά είναι μόνο ευχάριστα και δυσάρεστα συναισθήματα και είναι ωραία και η αγάπη και η ευγνωμοσύνη και η σύνδεση, αλλά εξίσου ωφέλιμος είναι και ο θυμός και η ζήλια, καμιά φορά και ο φθόνος. Οπότε είναι πολύ σημαντικό να βιώνω το συναίσθημά μου γιατί έχω έρθει εδώ πέρα για να νιώσω, δεν έχω έρθει για να την περάσω flat τη γραμμή. Flat γραμμή δεν είναι όταν πεθαίνουμε, είναι όταν σταματάμε να νιώθουμε. Και θεωρώ ότι κάθε συναίσθημα έχει να μας πάει κάπου, αρκεί να το επιτρέψουμε να μας πάει και να το βιώσουμε. Ένα τρίτο, θα έλεγα είναι πολύ σημαντικό να μάθουμε να συνδεόμαστε με τους συνανθρώπους μας και υπάρχει η απάτη της ξεχωριστότητας, όπως τη λέει ο Νατζέμυ. Θεωρούμε ότι ο καθένας μας είναι ξεχωριστός κι όμως είμαστε ένα με το σύνολο. Κι όταν συνδέεσαι με τον συνάνθρωπό σου με τον οποιοδήποτε τρόπο – με καλημέρα, με καλησπέρα, με ευχαριστώ, με παρακαλώ, με το να μπορείς κάποια στιγμή να μιλήσεις ειλικρινά και να ακούσεις ειλικρινά, θεωρώ ότι πραγματικά αγγίζουμε, πλησιάζουμε το νόημα της ζωής. Αυτά είναι 3 από τα πράγματα που είναι καλό να κάνει ο καθένας μας αν πραγματικά έχει έρθει εδώ πέρα για να ζήσει κι όχι για να επιβιώσει. Έχω διαβάσει ότι ο χειρότερος θάνατος δεν είναι να πεθάνεις, είναι να μην ζήσεις. Το αντίθετο του ζω δεν είναι πεθαίνω, είναι δεν ζω. Οπότε θεωρώ ότι ο καθένας μας έχει το δικό του χρέος να ζήσει όπως εκείνος ορίζει τη ζωή του.
– (Ι.Ν) Πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση. Ποιο είναι πιστεύεις το καλύτερο δώρο που μπορείς να κάνεις σε έναν άνθρωπο που αγαπάς;
– (Σ.Ξ) Για εμένα το καλύτερο δώρο που μπορείς να κάνεις σε έναν άνθρωπο που αγαπάς ξεκινώντας πρώτα απ’ όλα από τον εαυτό σου – γιατί είναι κι αυτή μια δυαδική σχέση – είναι να είσαι ειλικρινής μαζί του. Όταν μιλάς με τον άνθρωπό σου, με το παιδί σου, με τον εαυτό σου, ένα από τα στοιχεία τα οποία λείπει από την επικοινωνία συχνά είναι ότι δεν είμαστε ειλικρινείς. Λέω αυτό το οποίο νομίζω ότι θες ν’ ακούσεις, μου απαντάς βάσει αυτού που νομίζεις ότι θέλω ν’ ακούσω και τελικά χάνεται η επικοινωνία και άλλα λέω, άλλα καταλαβαίνω, άλλα λες κι άλλα καταλαβαίνω, οπότε δεν συνεννοούμαστε. Και για εμένα πραγματικά είναι ένδειξη φιλίας όταν κάποιος είναι ειλικρινής και διακινδυνεύει το να μου γίνει δυσάρεστος για να μου πει την αλήθεια η οποία θα κάνει καλό σε μένα. Όταν κάποιος μου λέει την αλήθεια, για μένα τουλάχιστον ξέρω ότι είναι ένας καλός φίλος. Και όσο πιο συχνά λες την αλήθεια, τόσο λιγότερο έχεις την ανάγκη να τη στρογγυλέψεις, να την ωραιοποιήσεις ή να θυμώσεις. Όταν έχει γίνει συνήθεια η αλήθεια τη λες κάθε μέρα, δηλαδή το μυαλό σου πάει κατευθείαν στην αλήθεια, οπότε για εμένα είναι πολύ σημαντικό με τους ανθρώπους μας να είμαστε ειλικρινείς και να λέμε αυτό το οποίο θεωρούμε ότι είναι η αλήθεια μας. Και φυσικά, όταν λες την αλήθεια, τόσο πιο πολύ είσαι και δεκτικός για να ακούσεις και την αλήθεια του άλλου.
– (Α.Σ) Στέφανε, κι αυτή η αλήθεια θες να μας πεις πώς σχετίζεται και με την αυθεντικότητα;
– (Σ.Ξ) Νομίζω ότι η αλήθεια είναι αυθεντικότητα και ζούμε σε έναν κόσμο που κάνουμε edit την αλήθεια μας, κάνουμε edit τις φωτογραφίες μας στα social αν έχουμε, κάνουμε edit όλο αυτό το πράγμα το οποίο έχουμε στην ψυχή μας. Οπότε νομίζω ότι όσο πιο edit κάνουμε σε αυτό το πράγμα, τόσο πιο πολύ απομακρυνόμαστε από αυτό το οποίο στ’ αλήθεια είμαστε σε αυτό το οποίο νομίζουμε ότι θα θέλαμε να είμαστε ή αυτό που θα θέλαμε οι άλλοι να νομίζουν ότι τους αρέσει. Οπότε μπερδευόμαστε πάρα πολύ. Για εμένα η αλήθεια με την αυθεντικότητα παρ’ ό, τι δεν είμαι ειδικός, ούτε γλωσσολόγος, ούτε ξέρω τόσο καλά Ελληνικά, έχουν πάρα πολλά κοινά στοιχεία και μιλώντας πάλι – μ’ αρέσει πάρα πολύ να μιλώ – είχα ακούσει ένα ωραίο, ότι ο μεγαλύτερος πόνος είναι να μην είσαι ο εαυτός σου. Είναι πολύ μεγάλος ο πόνος αυτός.
– (Ι.Ν) Και συμβαίνει πάρα πολύ στις μέρες μας δυστυχώς.
– (Σ.Ξ) Συμβαίνει, και πολλές φορές Ιωάννα έχει γίνει και η κανονικότητά μας, κι αν ρωτήσεις κάποιον αν θεωρεί ότι είναι αλήθεια του, θα σου πει ότι είναι αλήθεια του γιατί έχει συνηθίσει να λέει την αλήθεια που νομίζει ότι είναι δική του. Νομίζουμε ότι λέμε αλήθεια γιατί έχουμε συνηθίσει αυτό να είναι η κανονικότητά μας. Οπότε νομίζω θέλει δουλειά και με ειδικούς και με ψυχοθεραπεία και με coaching και με βιβλία για να ψάξω να βρω τον εαυτό μου. Γεννήθηκα ο εαυτός μου, μέχρι τα 4-5 χρόνια μου ήμουν ο εαυτός μου. Μετά με έμαθαν να είμαι κάτι άλλο, να μην λέω τα συναισθήματά μου, να χαμογελώ όταν δεν θέλω να χαμογελάσω, να αγκαλιάσω αυτούς που δεν θέλω να αγκαλιάσω, να υπακούω στις επιταγές της οικογένειας, της θρησκείας, της κοινωνίας και τελικά κάποια στιγμή χάνω τον εαυτό μου κι αρχίζω το unlearning. Διάβαζα ένα βιβλίο, το «Summerhill». Το Summerhill είναι αυτή τη στιγμή το πιο δημοκρατικό σχολείο στον κόσμο. Λειτουργεί από το 1921 στην Αγγλία και το έχει δημιουργήσει ο Neill, ένας από τους μεγαλύτερους εκπαιδευτικούς του 20ου αιώνα. Έλεγε στο βιβλίο του αυτό για όλους μας: “We have been taught to know, but have not been allowed to feel”. Μάθαμε να γνωρίζουμε, αλλά δεν μας επέτρεψαν να νιώσουμε. Κι είναι πολύ πολύ σημαντικό να είμαι αληθινός στο συναίσθημα.
– (Α.Σ) Πολύ σημαντικό κι αυτό. Στέφανε, σε πολλές συζητήσεις αναφέρεις γι’ αυτό το παιδάκι μέσα μας. Μήπως εδώ υπάρχει ένα κλειδί που θα ήθελες να μοιραστείς;
– (Σ.Ξ) Εγώ το έχω βρει το παιδάκι μέσα μου μέσα από την ψυχοθεραπεία μετά από πολλά χρόνια, ομαδική ψυχοθεραπεία που παρακολουθώ. Θεωρώ ότι ο καθένας μας έχει ένα μικρό παιδάκι μέσα του – έναν μικρό Θανασάκη, Γιωργάκη, Αντωνία, Στέφανο – στο οποίο πάντα θα χρωστάει. Έχουμε ένα μικρό παιδάκι μέσα μας που το έχουμε βασανίσει, το έχουμε λογοκρίνει, το έχουμε ματαιώσει, το έχουμε κατακρίνει, και θεωρώ ότι πιο κακοποιημένη σχέση είναι η σχέση με τον εαυτό μας. Δεν έχουμε αποδεχτεί αυτό το οποίο πραγματικά είμαστε, στήνουμε τον εαυτό μας στα 3 μέτρα κάθε φορά που κάνουμε κάποιο λάθος, συχνά ο τρόπος με τον οποίο μιλάμε για τον εαυτό μας είναι τόσο απαξιωτικός που ωχριά σε σχέση με τα χειρότερα πράγματα που θα μπορούσε να μας πει ο χειρότερος εχθρός μας. Και τελικά δοκιμάζεται και βασανίζεται η σχέση με τον εαυτό μας, με αυτό το μικράκι παιδάκι που έχουμε μέσα μας. Είχα πάει σε ένα σεμινάριο και η Βένια Καλογήρου μας έκανε έναν οραματισμό. Κάποια στιγμή μας έλεγε ότι πρώτα είχαμε κλείσει τα μάτια, είχε ωραία μουσική, προχωράς στη φύση, μπαίνεις μέσα σε ένα ωραίο σπιτάκι, έχει έναν ωραίο καναπέ, έχει μια ωραία μπάλα, αρχίζεις να παίζεις. Και κάποια στιγμή παρουσιάζεται ένα μικρό παιδάκι από το πουθενά μέσα στο σπίτι κι αρχίζεις και παίζεις μαζί του, το παίρνεις αγκαλιά και πάνω που το έχεις αγκαλιά σου σκάει το παραμύθι ότι αυτό το μικρό παιδάκι είσαι ο μικρός εσύ. Άρα ήμουν ο μικρός εαυτός μου, ο μικρός Στέφανος. Αυτός ο οραματισμός έγινε 10 χρόνια πριν, ήμουν 40 χρονών. Θυμάμαι δεν μπορούσα να σταματήσω να κλαίω με λυγμούς για 5-10 λεπτά τουλάχιστον, με αναφιλητά. Πρέπει να ήταν η πρώτη φορά που αυτό το μικρό παιδάκι το πήρα αγκαλιά στη ζωή μου, έστω και σε έναν εικονικό οραματισμό. Αυτή ήταν τουλάχιστον η δική μου σχέση με το μικρό παιδάκι μέσα μου και νομίζω ότι δεν είμαι ο μόνος που έχω ταλαιπωρήσει και ταλαιπωρηθεί από τον εαυτό μου.
– (Α.Σ) Αυτά έχουν πάρα πολύ ενδιαφέρον σίγουρα, και θα θέλαμε τώρα να πάμε και κάπου αλλού. Πώς αισθάνεσαι Στέφανε για το γεγονός ότι ζεις, όπως και όλοι μας, σε μια τόσο ανατρεπτική εποχή όπως η σημερινή όπου όλες οι σταθερές ή που νομίζαμε ότι ήταν σταθερές κλονίζονται σε έναν πάρα πολύ μεγάλο βαθμό;
– (Σ.Ξ) Θανάση χαίρομαι που είπες «νομίζαμε ότι ήταν σταθερές» γιατί το μόνο δεδομένο είναι ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο. Από την ώρα που γεννιόμαστε τα πράγματα συνέχεια θα αλλάζουν, γι’ αυτό και είναι πάρα πολύ σημαντικό να είμαστε ευπροσάρμοστοι στις αλλαγές. Δεν ελέγχουμε τον καιρό, τον καιρό τον ελέγχει μια ανώτερη δύναμη σε οποιονδήποτε και να πιστεύει κανείς. Το είχε πει από τους πρώτους ο Επίκτητος, ότι είναι πράγματα τα οποία δεν περνούν από το χέρι μας και είναι σημαντικό να καταλάβουμε τι περνά και τι όχι. Δεν ελέγχουμε τον καιρό, ελέγχουμε πάντα όμως πώς θα βάλουμε το πανί μας. Οπότε νομίζω ότι οφείλουμε να είμαστε πολύ καλοί καπετάνιοι στη ζωή μας ατομικά και συλλογικά και συχνά να σταματήσουμε να ασχολούμαστε με τον καιρό αν δεν είμαστε ειδικοί. Για τον covid πολλές φορές βλέπουμε όλοι στις ειδήσεις για την τρίτη, τέταρτη μετάλλαξη και τα λοιπά. Για εμένα δεν έχει τόσο πολύ νόημα να ασχολούμαστε με πράγματα που δεν έχει και νόημα να ασχολούμαστε. Υπάρχουν κάποιοι ειδικοί που ασχολούνται με αυτά, εμείς σαν πολίτες, σαν άνθρωποι υπεύθυνοι να κάνουμε αυτό που λέει η πολιτεία, υπάρχουν κάποιοι κανόνες. Τώρα το πότε θα τελειώσει ο covid, αν θα υπάρχει πέμπτη μετάλλαξη, έκτη μετάλλαξη ή σήμερα τα κρούσματα ήταν 3.000 ή 2.500 ή 3.500 δεν είναι παιχνίδι μπάσκετ. Νομίζω ότι έχουμε χάσει την έννοια και τη γραμμή ανάμεσα στα σημαντικά και τα επείγοντα και ασχολούμαστε πολύ με τα επείγοντα και λιγότερο με τα σημαντικά. Νομίζω ότι οφείλουμε να ασχοληθούμε πιο πολύ με τα σημαντικά.
– (Α.Σ) Πολύ ωραία τοποθέτηση. Στέφανε, πριν πάμε στο βιβλίο, έχουμε παρατηρήσει ότι είσαι ίσως από τους λίγους ανθρώπους που πάντα κάνουν παραπομπές – πήγα στο τάδε σεμινάριο, ο τάδε δάσκαλος είπε το ένα, ο Επίκτητος είπε το άλλο. Θες να μας μιλήσεις λίγο γι’ αυτή την έννοια της παραπομπής;
– (Σ.Ξ) Καλά έκανες και το ανέφερες, δεν το είχα παρατηρήσει. Ευχαριστώ Θανάση που το είπες. Ηθικά πια νιώθω την ανάγκη όταν αναφέρομαι σε κάτι να αναφέρω την πηγή γιατί έχω βοηθηθεί πάρα πολύ από άλλους ομιλητές, συγγραφείς, coaches, δεν έχει σημασία τι, όταν ανέφεραν και οι ίδιοι την πηγή και με βοήθησαν να ανακαλύψω πολλά πράγματα πίσω από αυτόν που είχε γράψει κι είχε πει πράγματα. Κι επειδή είμαι και μαθηματικό μυαλό έχω μια ευχή και μια κατάρα – πολύ καλή μνήμη – και ακόμα και να θέλω να ξεχάσω την πηγή δεν μπορώ. Οπότε μου αρέσει πάρα πολύ να το αναφέρω, το θεωρώ και δεοντολογικά σωστό, αλλά θεωρώ κι ότι βοηθά και εμένα και αυτόν ο οποίος θα το ακούσει και μπορεί να ανατρέξει σε αυτό.
– (Α.Σ) Ευχαριστούμε πολύ. Πάμε όμως αμέσως στο βιβλίο σου, αυτό το «Δώρο», το οποίο έχει γίνει πραγματικά ένα από τα μεγαλύτερα εκδοτικά φαινόμενα της εποχής. Στέφανε, τι πιστεύεις ότι συντέλεσε σε αυτή την επιτυχία; Τι σου λένε οι άνθρωποι που το διαβάζουν;
– (Σ.Ξ) Πρώτα απ’ όλα νομίζω ότι αντικειμενικά δεν έχουμε τις γνώσεις και τις δεξιότητες για να μπορούμε να ζήσουμε τη ζωή πραγματικά που μας αντιστοιχεί ή που δικαιούμαστε, γιατί είναι πράγματα που δεν υπάρχουν ούτε στο σχολείο ούτε στο σύστημα, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε πάρα πολλές χώρες του κόσμου. Οπότε νομίζω το βιβλίο αυτό χωρίς να σηκώνει το δάχτυλο, μέσα από απλές ιστορίες που συμβαίνουν σε όλους μας, βρήκε την ευκαιρία να αναφερθεί σε αυτά τα skills, σε αυτές τις δεξιότητες, τις ικανότητες για να μπορούμε να ζήσουμε τη ζωή που πραγματικά μας αξίζει. Είναι πάρα πολλοί άνθρωποι οι οποίοι δεν τα είχαν ακούσει ποτέ, τα πρωτάκουσαν και πραγματικά ο τρόπος του δεν είναι διδακτικός αλλά είναι μέσα από καθημερινές ιστορίες που μπορεί να συμβούν στον οποιονδήποτε από εμάς. Το αγάπησαν και από κάποιο σημείο και μετά το ένα έφερε το άλλο, έγινε viral, κάποιοι το έκαναν δώρο σε κάποιους άλλους, οι ιστορίες κυκλοφόρησαν, η Key Books έκανε πάρα πολύ καλή δουλειά στο βιβλίο γιατί εγώ έδωσα τα κείμενα αλλά ο εκδοτικός οίκος τα κάνει βιβλίο και όχι μόνο. Βοήθησε πάρα πολύ ότι είχε κάποια τσιτάτα σε μεγάλες γραμματοσειρές όπου κάποιος μπορεί να αναφερθεί ή να το κοινοποιήσει και να πάρει μια φωτεινή γωνία της ζωής που μπορεί να μην είχε ξαναπάρει στο παρελθόν. Το γεγονός ότι είναι μικρές ιστορίες δίνει τη δυνατότητα να το διαβάσει κάποιος για 2-3-5 λεπτά και μετά να επανέλθει αύριο μεθαύριο. Οπότε θεωρώ ότι ένα σύνολο από πράγματα τα οποία είναι απτά αλλά και μη απτά βοήθησαν στο να αγαπηθεί το βιβλίο αυτό και να πετύχει όσο έχει πετύχει αυτή τη στιγμή.
– (Ι.Ν) Στέφανε, εκτός από το εκδοτικό σου έργο το οποίο είναι αδιαμφισβήτητα επιτυχία, είσαι αφιερωμένος και στο «Ναι, Μπορώ». Μπορείς να μας πεις λίγα λόγια περί τίνος πρόκειται;
– (Σ.Ξ) Το «Ναι, Μπορώ» αυτές οι δύο μαγικές λέξεις που εγώ τις έμαθα από τον δάσκαλό μου τον Αντώνη τον Καλογήρου, είναι η δική μας η προσπάθεια, δική μου και πολλών εκπαιδευτικών, όλες αυτές οι αξίες, οι συνήθειες, η αυτογνωσία, η συναισθηματική νοημοσύνη, η συνεργατικότητα και τα σημαντικά πράγματα τα οποία λείπουν σε μεγάλο βαθμό από το εκπαιδευτικό σύστημα, να μπουν όλο και πιο δυνατά σαν παιχνίδι σε σχολεία και σε εκπαιδευτικούς οι οποίοι θέλουν να τα εφαρμόζουν ουσιαστικά στα παιδιά. Η ομάδα έχει μεγαλώσει και πλέον πολλά best practices πολύ καλών και φωτισμένων εκπαιδευτικών από όλα τα σημεία της Ελλάδας τα επικοινωνούμε, τα κοινοποιούμε προκειμένου και άλλοι εκπαιδευτικοί να τα εφαρμόσουν. Προφανώς το σύστημα κι όλη αυτή η ιστορία είναι δωρεάν. Υπάρχει ένα κανάλι στο utube που λέγεται «Ναι, Μπορώ» που έχουμε μέσα και όλα τα παραμύθια τα οποία έχουμε μεταφράσει και παράξει σε μικρές πεντάλεπτες ιστοριούλες για να μπορούν να έχουν πρόσβαση γονείς, παιδιά, εκπαιδευτικοί. Το «Ναι, Μπορώ» απευθύνεται πιο πολύ σε παιδιά 6 ως 12 ετών και κάποια από τα πράγματα τα οποία εφαρμόζουμε είναι πχ το Παράθυρο Χαράς, δηλαδή κάθε μέρα ή κάθε εβδομάδα υπάρχει ένα Παράθυρο Χαράς στην τάξη. Συνήθως είναι σε ένα σημείο, το πιο άχαρο της τάξης όπου δεν έχει παράθυρο, όπου τα παιδιά μέσα από post it κοινοποιούν κάθε μέρα τι τα έκανε χαρούμενα σ’ έναν κόσμο που ξέρουμε πολύ καλά τι είναι αυτό που θέλουμε αλλά πολύ συχνά δεν ξέρουμε τι θέλουμε. Στην αρχή, όταν ξεκίνησαν αυτά τα παράθυρα να λειτουργούν στα σχολεία, τα παιδιά πολύ διστακτικά κολλούσαν κάποια post it με ωραία πράγματα που τα έκαναν να νιώσουν πολύ όμορφα. Στην πορεία έγιναν όλο και περισσότερα γιατί όπως έλεγε κι ο Μικρούτσικος το χαμόγελο είναι μεταδοτικό, «χαμογελάτε, είναι μεταδοτικό», οπότε πραγματικά όλο και πιο πολλά παιδιά τόλμησαν να βάλουν post it στο Τετράδιο Ευγνωμοσύνης που πολλές φορές κρατούν και επικοινωνούν μία φορά την εβδομάδα στην τάξη όλα αυτά τα πράγματα που τα κάνουν χαρούμενα. Συχνά δεν είναι η πρόοδος που με κάνει να νιώσω χαρά, όσο η αίσθηση της προόδου. Γι’ αυτό και το journaling, το να μπορώ να γράφω όλα αυτά τα θαυματάκια, είναι πολύ σημαντικό. Οπότε με το Τετράδιο Ευγνωμοσύνης, με τα Παράθυρα Χαράς, με τον Άγνωστο Φίλο, με το Αλάτι της Ζωής και πράγματα τα οποία συχνά κοινοποιώ στο προφίλ μου κι από τον Σεπτέμβριο θα είναι στο naiboro.gr στο site μας, μπορεί κάθε εκπαιδευτικός μία ώρα την εβδομάδα να κάνει engage τα παιδιά στην τάξη με πράγματα τα οποία ξέρουμε ότι θα χρειαστούν στη ζωή και είναι καλό να προετοιμαζόμαστε όλοι από νωρίς για όλα αυτά τα πράγματα. Γιατί ό, τι θέλω ουσιαστικά είναι μέσα μου και πρέπει να το καταλάβω αυτό το πράγμα.
– (Ι.Ν) Επομένως οι εκπαιδευτικοί μπαίνουν μέσω της πλατφόρμας που αναφέρατε, έτσι;
– (Σ.Ξ) Μπαίνουν μέσω πλατφόρμας ή πολύ συχνά επικοινωνούν και μαζί μας κι όταν έχουν μια πολύ καλή ιδέα μας τη δίνουν κι εμείς την επικοινωνούμε σε όλη την Ελλάδα κάνοντας tag τον εκπαιδευτικό, έχοντας μια σύντομη περιγραφή γι’ αυτό το best practice, κάποιες φωτογραφίες στις οποίες προφανώς δεν φαίνονται τα παιδιά, ένα manual «How to» να χρησιμοποιείς όλα αυτά τα εργαλεία. Ο στόχος μας είναι μέχρι το τέλος της χρονιάς να έχουμε 40 τέτοια εργαλεία που 1 ώρα το καθένα είναι αρκετό προκειμένου 1 ώρα την εβδομάδα τα παιδιά να εκτίθενται σε όλα αυτά τα πράγματα και ν’ αρχίσουν να καταλαβαίνουν πράγματα που εμείς τουλάχιστον στην ηλικία τους δεν είχαμε την πολυτέλεια ή την ευκαιρία να καταλάβουμε.
– (Α.Σ) Στέφανε, καθώς μιλούσες για όλη αυτή τη διαδικασία παρατήρησα ότι κάπως άλλαζε και η χροιά της φωνής σου. Μου δίνεις δηλαδή την εντύπωση ότι αυτό το οποίο κάνετε είναι κάτι το οποίο σας ξεπερνά, είναι κάτι μεγαλύτερο από εσάς. Θες να μας μιλήσεις λίγο γι’ αυτή την ιδέα;
– (Σ.Ξ) Ναι, είναι κάτι μεγαλύτερο σίγουρα και επειδή Θανάση η ζωή είναι πάρα πολύ σύντομη και είμαστε περαστικοί και νομίζουμε όλοι ότι έχουμε πάρα πολύ χρόνο που δεν έχουμε, νομίζω ότι έχουμε χρέος ο καθένας μας με οποιονδήποτε τρόπο μπορεί να αφήσει ένα λιθαράκι για να αφήσει τον κόσμο καλύτερο απ’ ό, τι τον βρήκε. Ένα από τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται στο «Ναι, Μπορώ» που το έχει φτιάξει η Αναστασία Κουσοβίστα από τα Γιάννενα είναι το βιβλίο του Μοναδικού Εαυτού. Δίνει στα παιδιά μια φορά τον χρόνο ένα περίγραμμα ενός ανθρώπου και τα παιδιά αντί να γράψουν και να ζωγραφίσουν απ’ έξω τον εαυτό τους, ζωγραφίζουν από μέσα. Οπότε το κάθε παιδί καλείται να γράψει όλα αυτά τα καλά στοιχεία που έχει, τα οποία συχνά δεν βλέπουμε γιατί μας έχουν μάθει να μην τα βλέπουμε γιατί θεωρείται ότι είναι κομπασμός, λίγο ναρκισσισμός και τα λοιπά, ενώ είναι αυτοεκτίμηση. Τέλος πάντων, κάποια στιγμή όταν έφτασε στο σχολείο αυτό η Αναστασία, ένα από τα παιδάκια – δεν έχει σημασία το όνομά του – τετάρτης Δημοτικού, της είπε ότι «Κυρία, θα διαπιστώσετε σύντομα ότι είμαι το χειρότερο παιδί στο σχολείο. Δεν υπάρχει χειρότερο παιδί από εμένα, είμαι ο χειρότερος μαθητής και πραγματικά είμαι κακό παιδί». Και δεν υπάρχει ξέρετε πιο άσχημη ιστορία από το να ενστερνιστείς την ιστορία των άλλων και να την κάνεις δική σου. Τέλος πάντων, μια μέρα η Αναστασία έβαλε τα παιδιά να δουλέψουν με αυτό το περίγραμμα το βιβλίο του Μοναδικού Εαυτού και να γράψουν πράγματα για τον εαυτό τους και να τα επικοινωνήσουν στην τάξη. Ήταν 20 παιδιά, τα 19 δέχτηκαν να βρουν ωραία πράγματα που έχουν και να σηκωθούν πάνω και να πουν όλα αυτά τα πράγματα τα οποία θεωρούν ότι είναι πολύ καλά με τον εαυτό τους. Όταν ανέβαινε κάθε παιδί, τα υπόλοιπα το ενίσχυαν: «Ξέρεις Θανάση, Ιωάννα, Μαρία, είσαι και φιλομαθής, είσαι έξυπνος, με βοήθησες την άλλη φορά», οπότε βοηθούσε το ένα το άλλο. Το μόνο παιδί το οποίο δεν σηκώθηκε εκείνη την ημέρα ήταν εκείνο το εν λόγω παιδί το οποίο δεν μπορούσε να βρει κάτι καλό να πει για τον εαυτό του και μια ζωή είχε την ιστορία των άλλων. Αφού άκουσε όλα τα παιδιά, στο τέλος πήρε τον λόγο και είπε «Θέλω να μιλήσω κι εγώ τελικά». Και είπε κάτι πραγματικά πάρα πολύ όμορφο και πολύ συγκινητικό για εμένα. Είπε ότι είναι η πρώτη φορά στη ζωή μου που κατάλαβα ότι τελικά δεν είμαι τόσο κακό παιδί. Κατάλαβα ότι έχω χιούμορ κι ότι όλα αυτά τα κάνω για να μπορώ να κάνω τους συμμαθητές μου χαρούμενους. Ήταν μάλλον η μέρα που άλλαξε η ζωή του παιδιού, γιατί για πρώτη φορά βρήκε κάτι καλό να πει για τον εαυτό του, που είναι πάρα πολύ σημαντικό. Μετά από 15 μέρες την πήρε ο μπαμπάς την Αναστασία και την ευχαρίστησε. Της είπε ότι με αφορμή αυτό που έκανες άλλαξε η ζωή του παιδιού μου γιατί ήταν η πρώτη μέρα που πραγματικά βρήκε κάτι καινούριο, κάτι καλό να πει. Κι από εκείνη την ημέρα βρίσκει μόνο ωραία πράγματα να πει για τον εαυτό του. Οπότε ξέρετε ακόμα κι ένα παιδί να μπορεί να βοηθηθεί, ένας γονιός, ένας ενήλικας, ένας ανήλικος, ένα παιδάκι να βρει την ομορφιά, νομίζω ότι έχουμε κερδίσει όλοι.
– (Α.Σ) Σίγουρα ακούγεται όχι απλά πολύ ρομαντικό αλλά και απαραίτητο. Στέφανε, πάνω σε αυτό που λες, άραγε αυτή η μέθοδος, αυτός ο τρόπος σκέψης, μήπως θα μπορούσε να βοηθήσει και τα μεγάλα παιδιά;
– (Σ.Ξ) Βέβαια. Γιατί όλα αυτά τα πράγματα τα οποία μπαίνουν στα σχολεία όπως και η ανακύκλωση, υπάρχουν δύο τρόποι να το δει κανείς: ή ότι αν οι γονείς δεν ανακυκλώνουν ή δεν κάνουν όλα αυτά τα οποία λέμε είναι καταδικασμένα προκειμένου να μην δουλέψουν στα παιδιά ή μπορείς να το δεις ανάποδα και να δεις ότι έστω κι ένα παιδί να φέρει όλα αυτά τα πράγματα στο σπίτι και κάποια στιγμή να μιλήσει με τον μπαμπά του και να πει «Ρε μπαμπά τι καλό συνέβη σήμερα;», να το κουβεντιάσουν στο τραπέζι ρε παιδί μου, το πιθανότερο είναι ο μπαμπάς να εκπλαγεί γιατί δεν έχουμε μάθει να βλέπουμε το καλό, έτσι; Υπάρχει μια τεράστια μυωπία εις βάρος του καλού, έχουμε εθιστεί να βλέπουμε το κακό και γι’ αυτό υπάρχει και το κλίμα πολλές φορές που υπάρχει. Όπως λέει κι ο φίλος μου ο Διονύσης Μπουγάς «Το κακό το τρώμε αμάσητο, ενώ το καλό το περνάμε από δέκα κόσκινα». Μόλις σου πει κάποιος κάτι κακό, αυτομάτως το τσιμπάς, είναι σαν τον ιό, το έχεις κολλήσει.
– (Α.Σ) Το ενσωματώνεις.
– (Σ.Ξ) Ακριβώς. Κι όταν πάει να σου πει κάποιος «Ναι, αλλά δεν μπορεί, δεν γίνεται». Έχουμε εθιστεί να ζούμε με τα προβλήματα και μου θυμίζει το ποίημα του Καβάφη με τους βαρβάρους – και τώρα που θα φύγουν οι βάρβαροι τι θα κάνουμε εμείς; Ήταν κι αυτοί μια κάποια λύση. Πρέπει να βρούμε τους καινούριους βαρβάρους. Οπότε Θανάση για ν’ απαντήσω στην ερώτηση που είναι πολύ ωραία, θεωρώ ότι πραγματικά μπορεί να βοηθηθούν και πολλά μεγάλα παιδιά από τα μικρά παιδιά να βρουν την ομορφιά κι όλο αυτό τον πραγματικά όμορφο και γεμάτο τρόπο ζωής ο οποίος είναι από μέσα προς τα έξω κι όχι από έξω προς τα μέσα.
– (Α.Σ) Υπέροχη τοποθέτηση. Στέφανε, λίγο πριν κλείσουμε θα ήθελα να σε ρωτήσω το εξής: ποιές είναι οι 3 – ίσως και παραπάνω – βασικές αξίες που θα ήθελες να δώσεις στην κόρη σου και κατ’ επέκταση σε όλα τα παιδιά του κόσμου;
– (Σ.Ξ) Ξέρεις, τα παιδιά μας τα επηρεάζουμε μέσα από το παράδειγμά μας κι όχι μέσα από αυτά που τους λέμε. Νομίζω τα παιδιά μας όπως έλεγε ο Νατζέμυ είναι πραγματικά σαν τους σπόρους, δηλαδή χρειάζονται μόνο νερό, χώμα και αγάπη. Τα παιδιά μας ξέρουν πάρα πολύ καλά τι έχουν να κάνουν. Είναι leading by example κι είναι κάτι το οποίο δεν το καταλαβαίνουμε και συχνά πολλές φορές χρησιμοποιούμε και την έκφραση «τα παιδιά μας», ενώ όπως λέει ο Γκιμπράν «Τα παιδιά μας ανήκουν στον εαυτό τους και μόνο». Όταν είχε γεννηθεί η δική μου η μεγάλη κόρη, η θεραπεύτριά μου η Μαρία Πυρουνάκη μου είχε πει να τη δεις όπως επιθυμεί και να σ’ αρέσει. Δεν μου είχε πει να τη δεις όπως επιθυμείς, που συχνά το έλεγα κι εγώ. Οπότε ένα σίγμα κάνει μια τεράστια διαφορά στη ζωή όλων μας. Ένα από τα πράγματα που θα ήθελα να δώσω στα παιδιά μου είναι αυτό που λέγαμε νωρίτερα και με εσένα Θανάση και με την Ιωάννα, είναι η αλήθεια. Το να μάθουν να λένε, να βιώνουν και να υπηρετούν την αλήθεια τους. Είναι πολύ ωραίο πράγμα η αλήθεια. Πρόσφατα, το δεύτερο το «Δώρο» ήταν υποψήφιο στα βραβεία Public για το βραβείο του Ευ Ζην. Έστειλα κάποια μηνύματα σε κάποιους φίλους από το Instagram που έχουμε και προσωπική σχέση, αρκετά μηνύματα, και λέω παιδιά αν το έχετε διαβάσει και μπορείτε να το ψηφίσετε θα είναι πραγματικά πολύ καλό και ούτως ή άλλως ευχαριστώ που το έχετε διαβάσει. Ένα παιδί μου στέλνει ένα μήνυμα και μου λέει «Θα το ψηφίσω» και μετά από μισή ώρα μου λέει «Ξέρεις κάτι, το σκέφτηκα και τελικά δεν θα το ψηφίσω. Τελικά δεν θέλω να το ψηφίσω». Του λέω «Φίλε, respect»!
– (Α.Σ) Οπότε Στέφανε ευχαριστούμε πάρα πολύ που ήσουν κοντά μας, πλούτος γνώσης και μοιράσματος.
– (Ι.Ν) Ευχαριστούμε πάρα πολύ.
– (Σ.Ξ) Εγώ ευχαριστώ, χαρά και τιμή για εμένα, ευχαριστώ πάρα πολύ.
– (Ι.Ν) Να θυμίσουμε λοιπόν ότι τα βιβλία του Στέφανου Ξενάκη «Το δώρο 1» και «Το δώρο 2» κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Key Books και μπορείτε να τα βρείτε σε όλα τα βιβλιοπωλεία.
– (Α.Σ) Σας ευχαριστούμε και εσάς που ήσασταν μαζί μας για μια ακόμα εκπομπή Book for thought και θα σας δούμε την επόμενη εβδομάδα. Μέχρι τότε όμως, να είστε καλά.
