Το κείμενο είναι βασισμένο στην δημοσιευμένη έρευνα του Pin Van Lommel, Ολλανδού καρδιολόγου ο οποίος μελέτησε τις επιθανάτιες εμπειρίες ασθενών του (near death experiences, N.D.E.) που παρέμειναν κλινικά νεκροί για κάποια ώρα λόγω καρδιακής προσβολής. Αρκετοί ανέφεραν ότι έζησαν μία επιθανάτια εμπειρία. Ενδεικτικά ανέφεραν ότι βρέθηκαν έξω από το σώμα τους παρατηρώντας τους γιατρούς να προσπαθούν να τους επαναφέρουν, ότι είδαν κάποιο φως να πλησιάζει, ότι πέρασε η ζωή τους σαν ταινία μπροστά από τα μάτια τους κλπ.
Πρόκειται για ένα φαινόμενο το οποίο είναι διαχρονικό και διαπολιτισμικό.
ndeΓια να εξηγήσει ο Lommel το φαινόμενο αυτό έθεσε το ερώτημα που εύλογα προκύπτει, είναι δυνατόν να βιώνουμε τον συνειδητό εαυτό μας (self-experience, self-identity, consciousness) ενώ ο εγκέφαλος δεν λειτουργεί; Και για να απαντήσει χρειάστηκε να υπερβεί τα στενά όρια της βιο-ιατρικής που με συνέπεια και επιτυχία υπηρετεί. Σκοπός της μελέτης που κράτησε σχεδόν 10 χρόνια, ήταν να κατανοήσει με επιστημονικό τρόπο το φαινόμενο πέρα από προκαταλήψεις, θρησκευτικού ή μεταφυσικού τύπου ερμηνείες. Ας δούμε όμως με περισσότερες λεπτομέρειες την έρευνα.
Advertisment
Η επιστημονική ομάδα μελέτησε 360 ασθενείς που βίωσαν μια κρίσιμη απειλή της ζωής τους και παρέμειναν κλινικά νεκροί για κάποια ώρα. Αρχικά τους εξέτασαν αμέσως μετά την εμπειρία τους, στη συνέχεια τους πήραν συνεντεύξεις μετά από 2 και μετά από 8 χρόνια από την περιπέτεια της υγείας τους. Συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν με όλους, ανεξάρτητα αν ανέφεραν κάποια επιθανάτια εμπειρία ή όχι ώστε να συγκρίνουν τα αποτελέσματα. Το 18% του δείγματος, ανέφερε και παραδέχθηκε ότι βίωσε μία επιθανάτια εμπειρία με κάποιο από τα τυπικά στοιχεία που περιγράφονται συνήθως. Ωστόσο από τις συνεντεύξεις στα 2 και 8 χρόνια μετά, και οι 360 ασθενείς που επιβίωσαν από μια καρδιακή ανακοπή, εμφάνισαν μειωμένο φόβο για τον θάνατο και αυξημένη πίστη στη μετά θάνατο ζωή.
Δεν υπάρχει ψυχιατρική, νευρο-επιστημονική εξήγηση..
Η έρευνα ενώ δείχνει ότι τέτοιου είδους εμπειρίες είναι γεγονός, δεν κατάφερε να δώσει εξηγήσεις και να συσχετίσει το φαινόμενο με βιολογικά, φαρμακευτικά ή ψυχολογικά αίτια. Κι άλλες παρόμοιες έρευνες μέχρι σήμερα, έχουν αποτύχει στο να δώσουν μια επιστημονική εξήγηση για τις επιθανάτιες εμπειρίες με βάση την ιατρική, τη νευρολογία, την ψυχολογία και τις νευρο-επιστήμες. Η απουσία οξυγόνου στον εγκέφαλο είναι υπεύθυνη για την απώλεια του συνειδητού κατά τον κλινικό θάνατο, έτσι ο κλινικά νεκρός δεν θα μπορούσε ούτε να δει, ούτε να πονέσει ούτε γενικά να βιώσει οτιδήποτε σε σχέση με τον εαυτό του αφού η «συνείδησή» μας, είναι βιολογικά νεκρή.
Αυτή η θέση των επιστημών, βασίζεται στην θεωρία ότι το συνειδητό και το ασυνείδητο βρίσκονται σε κάποιο σημείο του εγκεφάλου μας, σε έναν τομέα που ελέγχει αυτές τις λειτουργίες. Επομένως όταν ο εγκέφαλος είναι νεκρός, θα είναι εκτός λειτουργίας και το συνειδητό μας.. Τέτοιες προσεγγίσεις έχουν την ίδια βάση με εκείνες που αναζητούν βιολογικά αίτια στην κοινωνική μας συμπεριφορά, ανάγουν σε οργανικά αίτια τα ψυχολογικά προβλήματα και οδηγούν σχεδόν νομοτελειακά στην αγωγή ψυχοφαρμάκων. Η θεωρία που αναζητά το συνειδητό και το ασυνείδητο ως υλικά σημεία εντός του εγκεφάλου δεν μπορεί να δώσει εξήγηση.
Advertisment
Επιπρόσθετα, στις εξετάσεις απεικόνισης και τα εγκεφαλογραφήματα, όντως φαίνονται να ενεργοποιούνται διάφορα κέντρα ανάλογα με τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις εμπειρίες μας, όμως δεν αποδεικνύεται ότι παράγονται αυτές οι σκέψεις, οι μνήμες και οι εμπειρίες εντός αυτών των κέντρων. Με άλλα λόγια, έχουμε μία αποτύπωση αλλά σε καμία περίπτωση δεν υπάρχουν στοιχεία ότι σε τομείς του εγκεφάλου παράγονται ηλεκτροχημικά το συνειδητό και το ασυνείδητό μας.
Υπάρχει ερμηνεία και μια νέα θεωρία..
Μια νέα προσέγγιση ωστόσο, αναζητά την ερμηνεία του φαινομένου πέρα από τα στενά όρια της βιο-ιατρικής. Σε ένα νέο λοιπόν θεωρητικό πλαίσιο, ο συνειδητός μας εαυτός, δηλαδή η ταυτότητά μας, οι αναμνήσεις και τα συναισθήματά μας, λειτουργούν ανεξάρτητα και παράλληλα από το σώμα. Ο καρδιολόγος Pin van Lommel προχωρώντας σε αυτή την πεποίθηση, διατύπωσε μια ανατρεπτική ερμηνεία των επιθανάτιων εμπειριών, περιγράφοντας με έναν εντελώς νέο τρόπο τι είναι το συνειδητό και το ασυνείδητό μας.
Για τον Lommel, το συνειδητό μας, δηλαδή το ότι βιώνουμε τον εαυτό μας, το ποιοι είμαστε, το πώς αισθανόμαστε στο περιβάλλον μας, κλπ αποτελεί έναν μη υλικό χώρο αλλά ένα πεδίο κυμάτων που μεταφέρουν πληροφορίες. Αυτό το πεδίο δεν μπορεί να εξεταστεί με φυσικά και τεχνολογικά μέσα. Ο εγκέφαλός μας φαίνεται να απαντά σε αυτό το συνειδητό, λαμβάνοντας τα κύματα και μεταφράζοντάς τα σε βιωμένο εαυτό. Είναι δηλαδή, η ηλεκτρομαγνητική μας απάντηση στα σήματα που μπορεί να εντοπιστεί από τα σύγχρονα τεστ των νευρο-επιστημών και όχι το ίδιο το συνειδητό μας. Όπως λειτουργεί δηλαδή ο δέκτης μιας τηλεόρασης ή ενός κινητού τηλεφώνου.
Υπάρχει επομένως μια αόρατη αλληλεπίδραση μεταξύ του μη υλικού πεδίου και του ορατού, υλικού μας σώματος. Τελικά, το συνειδητό φαίνεται να είναι ανεξάρτητο από το σώμα και η «αυτογνωσία» ένα ζήτημα σύνδεσης και μετάφρασης των σημάτων που μας στέλνει ο εαυτός μας.. Έτσι, μπορεί το σώματα να είναι κλινικά νεκρό, όμως το συνειδητό μας βιώνει κανονικά τις εμπειρίες του, οι οποίες με την ενεργοποίηση ξανά του εγκεφάλου αποτυπώνονται ως εικόνες, αισθήσεις και εμπειρίες που χάσαμε και έρχονται αργοπορημένα στους “δέκτες μας”.
Σκέψεις και σχόλια αντί επιλόγου..
Η αναφορά μιας επιθανάτιας εμπειρίας από ασθενείς ή άτομα που διαλογίζονται θα μπορούσε υπό συνθήκες να ταξινομηθεί ως ψυχωτική συμπεριφορά από την ψυχιατρική και τη νευρολογία. Παράλληλα οι ειδικοί θα αναζητούσαν ή θα επικαλούνταν την εγκεφαλική αιτία της βλάβης που βιώνει το σώμα και το μυαλό του ασθενούς ή το κάποιο ψυχολογικό σοκ. Τίποτε από όλα αυτά δεν αποδείχθηκε από τα ίδια τα μέσα και τις μεθόδους έρευνας αυτών των επιστημών. Κι είμαι πεπεισμένος, ότι αρκετοί συνάνθρωποί μας έχουν αυτό-λογοκριθεί και αποσιωπήσει τέτοιες εμπειρίες τους φοβούμενοι την κριτική ή πιστεύοντας ότι όντως έχουν πρόβλημα.
Η αναζήτηση του ασυνειδητού σε νευρικά κύτταρα και η εμμονή για βιο-ιατρική αποτύπωση της απόλυτης αλήθειας από την λογική της Δυτικής Επιστήμης, μου μοιάζει σαν την αναζήτηση του Άγιου Δισκοπότηρου από τους ιππότες τους δυτικού πολιτισμού, μια αλήθεια που ουδέποτε γνωρίσαμε πώς δημιουργήθηκε, ουδέποτε απέδειξε την ύπαρξή της, αλλά κινητοποίησε λαούς και δημιούργησε θρύλους και πραγματικότητες.
Pin van Lommel (2011), “Near-death experiences: the experience of the self as real and not as an illusion”, Annals of the New York Academy of Sciences, 1234 pp. 19-28.
